Rusya’nın Suriye’deki oyun planı
> VIJAY PRASHAD @vijayprashad
Rus askerlerinin Suriye’ye yalnızca Lazkiye’deki deniz üssünü beslemek için girmediğine ilişkin kanıtlar ortada, fakat iki yeni üs daha inşa ediyorlar. Rus ikmal uçakları, Suudi Arabistan destekli Ceyş el İslam tarafından bombalan Lazkiye havaalanına iniyordu. Şam’daki Moskova Büyükelçiliği de saldırıların hedefi olmuştu. Rus hedefleri şu anda Esad karşıtı milislerin, özellikle de Ceyş el İslam’ın ilgi odağı.
Rusya’nın Suriye’ye açılmasının sözde amacı IŞİD’e karşı mücadele. Fakat Rus birlikleriyle IŞİD arasında kalan bölge; Suudi Arabistan (Ceyş el İslam), Katar ve Türkiye (Ahrar’uş Şam) gibi bölge aktörleri tarafından neredeyse açıkça desteklenen İslamcı militanlarların kontrolünde. El-Kaide bağlantılı El Nusra Cephesi de (Türkiye sınırındaki) Azaz’dan, (Lübnan sınırındaki) Hums’a kadar olan kuşakta bulunabilir. El Nusra ile diğer militan gruplar arasında sıkı bir işbirliği mevcut. Bu da Rusya’nın El Nusra, Ahrar ya da Ceyş el İslam ile çatışmaya girmesi durumunda, doğrudan Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye’nin desteklediği gruplarla yüz yüze geleceği anlamına geliyor. Doha, Riyad ve Ankara’nın tepkileri Suriye’de bir eylem planı ortaya çıkaracak. Şayet tepki gelmezse, bu, ufukta şiddetin azaltılması için bir anlaşma olduğunu gösterecek. Rusya bölgesel güçlerin ve Esad’ın yarattığı karmaşayı temizlemeye uğraşıyor. Şayet gelecek tepki Rusya’ya karşı olursa, bu, Suriye’deki kaosu artıracak.
ABD, Rusya’nın planı üzerinde uzlaşıldığına işaret etti. Geçen hafta, ABD Merkez Kuvvetler Komutanı General Lloyd Austin, Senato tarafından ılımlı güçlerin 500 milyon dolar harcanarak eğitilmesi konusunda sorgulandı. Cevap senatörleri şoke etti. Kendisine şu anda ABD tarafından eğitilen kaç kişinin savaşın içinde olduğu sorulduğunda, ‘Dört ya da beş kişiden bahsediyoruz’ diye yanıt verdi. Beraber eğitim aldıkları 30. Bölük, El Nusra Cephesi’ne katıldı. Bu savaşçıların da aynı yolu izleyip izlemeyeceğini göreceğiz. ABD’nin bir kara stratejisi olduğuna dair iddia çürüdü.
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya’nın Suriye’deki askeri varlığının sadece ‘kendi birliklerini korumaya yönelik’ olduğunu söyledi. Yani Rusya’nın Suriye’deki çıkarlarının korunmasına yönelik olduğunu… Kerry’nin açıklamalarına bakılırsa ABD, Rusya’nın Suriye’deki varlığından rahatsız değil. Yine de bu birlikler ile ilgili olarak, barışın tesisini müzakere etmek yerine Esad’a hak etmediği bir güven sağlayacak olurlar ise sorun çıkaracaklarını söyledi. Öyle görünüyor ki bu askerler Batı tarafından ancak şu şartla hoş karşılanacak: Rusya, Esad’a İran’ın görüşmelerdeki pozisyonununa ek olarak, ulusal birlik hükümetinde daha küçük bir yeri kabul ettirirse…
Rus askerlerinin Suriye’ye girişi kısmen Radikal İslamcı gruplara karşı bir hamle. Asıl mesele diplomatik. Bu hamle bölgesel güçler üzerinde, Suriye’de destekledikleri gruplar üzerine yeniden düşünmeleri için bir baskı oluşturuyor. Eğer bu gruplar dış desteği kaybederse, muhalifler üzerindeki Esad’la masaya oturup bir barış planı yaratmaları konusundaki baskı artar. IŞİD’le mücadelenin en etkili yolu ateşkes sağlanması ve Suriye kuvvetlerinin IŞİD’in üzerine daha güçlü şekilde yürümesi olabilir. Ruslar, Suriyeli muhaliflere karşı bir savaşın içine gömülmek istemez gibi görünüyor. Bu Rusya’nın Afganistan’a müdahalesinde yaşanan yıkıma benzer. Kendi üslerini yaratıp isyancılarla destekçileri arasındaki bağı koparacak ve isyancıların moralini kıracak gibi görünüyorlar. Bu Rusya’nın oyun planına daha çok benziyor.
Çeviri: Ömür Şahin Keyif