AB müfettişiyle, danışmanıyla işimiz bitti
Yanis Varufakis: “AB müfettişleri, hani şu sözde reformları tasarlıyorlar. Bunlar, bir tek yüksek kazancı olan kamu görevlisini işten atmadı. Aksine gece gündüz tuvalet temizleyen temizlikçi kadınları attı. 50 yaşın üzerindeki, 500 avro ile eve giden kadınların işine son verdi. Bu karar ahlaksız bir karardır. Biz de başka yerlerden tasarruf edeceğiz. Mesela tüm bu danışmanların, müfettişlerin sözleşmesini feshedeceğiz.”
Gün geçtikçe Yunanistan Maliye Bakanı Yanis Varufakis, Çipras’tan daha yoğun bir biçimde Avrupa gündemini meşgul ediyor. Çünkü Yunanistan, AB, IMF ve Avrupa Merkez Bankası’ndan oluşan Troyka’dan onların istediği şartlar altında yeni borç almak istemiyor. SYRIZA’nın istediği şartlarda ekonomik soruna çözüm bulma arayışlarının başında ise Yanis Varufakis bulunuyor. Bu hafta yazı yazmayıp, Varufakis’in Alman Die Zeit gazetesiyle yaptığı röportajı çevirdim. Marcus Gatzke ve Mark Schieritz’in yaptığı röportajda Varufakis, hepimizin merak ettiği sorulara cevap veriyor. Ben de kendisiyle bir görüşme yapsaydım zaten aynı şeyleri sorardım.
• Sayın Varoufakis, birkaç gün içinde Avrupa’nın yarısını karşınıza aldınız. Bunu tahmin ediyor muydunuz?
Bunun normal olduğunu düşünüyorum. Avrupa’da temelli bir değişimin gerçekleştiğinin anlaşılması için biraz zamana ihtiyaç var.
• Hangi değişim?
Avrupa Yunanistan krizine hazırlıklı değildi ve her şeyi daha da berbat edecek kararlar verdi. Şimdi Avrupa, bir kumarbaz misali daha fazla parayı batırmak üzere çarçur ediyor. Bir durup şunları sormuyoruz: Yanlış mı yaptık? Krizi anlamadık mı?
• Yanlış mı yaptık? Yunan ekonomisi son zamanlarda biraz büyüdü ama…
Safi istatistik olarak bakılırsa belki… Ama gerçekte gelirler düşüyor, fiyatlar artıyor. Bu zamana kadar kriz nedeniyle Avrupa’nın her yerinde, İtalya, Fransa, Yunanistan’da, aşırı sağ güçlendi. Bir değişime ihtiyacımız var.
• Almanya’da birçokları söylediklerinizin, reformları geri çevirmek için bir bahane olduğunu düşünüyor.
Almanlar, ayda 300 avro ile geçinen birine yılda 300 avro daha vermenin reformların terk edilmesi olmadığını anlamalı. Eğer reformlardan konuşacaksak, kartellerden, vergi vermeyen zengin Yunanlardan bahsetmeliyiz. Neden otoban ücreti bizde Almanya’dan 3 kat daha pahalı?
• Niye?
Çünkü biz adam kayırmacılığa ve yolsuzluğa dayalı bir ekonomik sistemle karşı karşıyayız. Bu konuda endişelenmeliyiz ama bunun yerine Avrupa’da mesela eczanelerin kapanma saati üzerine tartışıyoruz.
• Birçok hükümet olumsuzlukların giderilmesi sözü verdi ama çok az şey yaptı. Size neden güvenilmeli?
Bize güvenmek zorunda değilsiniz. Ama dinlemek zorundasınız. Söyleyecek neyimiz varsa bir dinleyin ve sonra önyargısız bir biçimde tartışalım.
• Görevde yenisiniz. Birçok bakanın daha önce deneyimi yok. Bütün her şeyi nasıl başaracaksınız?
Acemi olabiliriz ama bu sistemin bir parçası değiliz. Ve danışacağız, yardım alacağız. Örneğin OECD genel sekreteri José Ángel Gurría ile konuştuk. Bir reform programı oluştururken bize yardım edecek.
• Binlerce yeni memur aldınız. Yeni Yunanistan bu mu?
Henüz hiç kimseyi almadık. Kamu hizmetinde işten atılanları inceleyeceğimizi ve tartışmalı bir biçimde işine son verilenlere bakacağımızı ilan ettik. İşten atılma gerekçeleri inandırıcı değilse, bu insanları işe geri alacağız.
• Gerekçe şuydu: Para yok!
Bu beni ikna etmez. Bir örnek: Güvenlik personeli işten atıldığı için okullarımız yağmalandı. Bu mantıklı bir tasarruf tedbiri mi? Güvenlik personelini işten attığınız için gece okulların bilgisayarları çalınıyor.
• Devlet aygıtını şişirmeden sorunlar çözülemez mi?
Biz devleti şişirmiyoruz. Çok fazla personel varsa, ona karşı tedbirimizi alacağız, mesela oradaki personel giderse yerine birini almayacağız. Atina Üniversitesi’nde çalışırken Anthoula isimli bir temizlik personelimiz vardı. Biz çoğu kez, gece yarılarına kadar çalışırdık. Anthoula, çoktan mesaisi bittiği halde bekler, bizden sonra temizlik yapar ve sabah da bizden önce kapıları açardı. Tahmin edin bakalım tasarruf tedbirleri çerçevesinde bizim orada kim önce işini kaybetti? Anthoula.
• Politika bu gibi bireysel kaderlere göre kendine yön verebilir mi?
Hayır. Ama Anthoula örneğinde Yunanistan’ın durumunu görüyoruz. Reformlar verimsiz ve adaletsizdi. Bunun için bakanlığımda ilk iş olarak, işten atılmış bütün temizlik işçisi kadınların geri alınmasını öncelikle düzenlemeleri talimatı verdim.
• Yani, aylardır Atina’da işten atılmalarını protesto eden ve krizin sembolü olan kadınların…
Aynen. Bakanlığımda Troyka’nın temsilcileri…
• AB müfettişleri…
… hani şu sözde reformları tasarlıyorlar. Bunlar, bir tek yüksek kazancı olan kamu görevlisini işten atmadı. Aksine gece gündüz tuvalet temizleyen temizlikçi kadınları attı. 50 yaşın üzerindeki, 500 avro ile eve giden kadınların işine son verdi. Bu karar ahlaksız bir karardır. Siz sormadan önce söyleyeyim: Biz başka yerlerden tasarruf edeceğiz. Mesela tüm bu danışmanların, müfettişlerin sözleşmesini feshedeceğiz.
• SYRIZA seçim kampanyası sırasında milyarlık kamusal harcama programı açıkladı. Bunu yapmak yeni borç almadan mümkün mü?
Olmak zorunda. Size garanti ederim ki, Yunanistan bir daha asla bütçe açığı vermeyecek. Asla, asla, asla!
• Niye AB Troykasını ülkeden kovmak zorundaydınız?
Troyka ne? Reform programlarının uygulamasını kontrol eden teknokratlar. Biz, bu reform politikalarını reddettiğimiz için seçildik. Bunlar ülkemizi harap etti. Troyka’nın bizimle başka bir politika üzerine pazarlık yapma yetkisi yok. Bu demek değildi ki, partnerlerimizle çalışmaya devam etmeyeceğiz.
• Yunanistan parayı verenlerin kurallarını kabul etti. Almanya’nın tavrı, verilen söz tutulmalı yönünde.
Böyle bir şeyler duyunca, bazen Avrupa’nın tarihten hiçbir şey öğrenmediğini düşünüyorum. Almanya 1. Savaş’tan sonra Versailles anlaşmasını imzaladı. Ama bu anlaşma kötüydü. Eğer bu anlaşma imzalanmasaydı Avrupa birçok acıyı çekmemiş olurdu. John Maynard Keynes...
• … meşhur İngiliz ekonomist…
... o zaman bunun kalıcı bir strateji olmadığı ve ülkeyi yıkıma götüreceği uyarısında bulundu. Eğer bu kurtarma politikası bir hataydı diyorsak, bunu değiştirmek zorundayız.
• Hata mıydı?
Çok büyük bir hataydı. Yunanistan borç altında ezildi. Avrupa olarak ne yaptık? Aşırı borçlu ülkeye biraz daha borç verdik. Bir arkadaşınız işini kaybediyor ve ipoteğini ödeyemiyor. Arkadaşa evinin taksitini ödemesi için borç verir misiniz? Bu işlemez. Ben iflas etmiş bir ülkenin maliye bakanıyım.
• Sonu ne olur?
Probleme, iflas tasfiye memurunun gözüyle yaklaşmak zorundayız. Borcu azaltmak için çalışır memur.
• Yunan ekonomisi büyümezse, alacaklılar faizden vazgeçmek zorundalar. Alman medyasında sizden şu alıntı yapıldı: Ne olursa olsun, zaten Almanlar ödemeye devam etmek zorunda…
Bu alıntı, bağlantılı içerikten cımbızlanarak yapılmış. Ben şunu demedim: Almanlar nasıl olsa ödüyor ve bu iyi bir şey. Ben dedim ki, Almanlar bu zamana kadar zaten çok ödedi. Biz borç sorunumuzu çözemezsek de ödemeye devam edecekler. Sadece bize verilen parayla borç ödeyebiliriz.
• Kasten yanlış anlaşıldığınızı mı düşünüyorsunuz?
Umarım sadece bir yanlış anlaşılmadır.
• Alexis Çipras seçimden hemen sonra faşist Almanya direnişi için yapılmış bir anıtı ziyaret etti. Bu da bir provokasyon olarak algılandı. Bu da mı yanlış anlaşılma?
Altın Şafak seçimden sonra Parlamento’da üçüncü parti oldu. Bunlar Neo Nazi değil, bildiğin Nazi. Biz bunlarla mücadele etmeliyiz, her zaman ve her yerde. Anıta gül bırakmak ülkemdeki Nazilere karşı bir mesajdı. Almanya’ya doğru bir sinyal değildi.
• Sizce, Almanya Avrupa’da çok mu güçlendi?
Almanya, Avrupa’nın en güçlü ülkesidir. Almanya kendini Avrupa’nın hâkimi olarak görürse bundan bence Avrupa Birliği yararlanır ama hâkimiyet sahibi aynı zamanda diğerleri için sorumluluk almalı. İkinci dünya savaşı sonrası ABD’nin girişimi böyle bir şeydi.
• Almanya ne yapabilir ki?
Marshall-Plan’ı gibi bir Merkel-Plan’ı olabilir. Almanya, Avrupa’nın birliği için gücünü kullanabilir. Bu Almanya başbakanının harika bir mirası olabilirdi.
• Merkel, başka bir planının olduğunu söylerdi.
Ne tür bir plan? İçinde, asla ödeyemeyeceğimiz yeni ve daha fazla borçlar aldığımız bir Avrupa mı? ABD, o zaman Almanya’nın borçlarının çok büyük bir kısmını sildi. AB yardım programında şimdi hemen alabileceğim 7 milyar avro masanın üzerinde duruyor. Sadece hızla bir belge imzalamak zorundayım. Ama ben bunu yaparsam iyi uyuyamam çünkü bu sorunu çözmez.
• Ama buna karşılık başka bir probleminiz var. Birkaç haftaya paranız bitebilir…
Bunun için bir ara finansmana ihtiyacımız var. Avrupa Merkez Bankası kısa dönemli devlet tahvillerinin satışıyla suyun üstünde kalabilmemiz için bankalarımızı desteklemeli.
• Avrupa Merkez Bankası sonuçta meşruiyet çerçevesinde hareket ediyor.
Böyle bir görev edinmesi ama tarihte ilk kez yaptığı bir şey değil. Uzun süreli bir çözüm de değil. Haziran başında konseptimiz hazır.
• Rusya’dan yardım isteyecek misiniz?
Buna açık bir cevap verebilirim: Bunu tartışmıyoruz bile. Asla Moskova’da para yardımı aramayacağız.