Asgari ücrette alım gücü şartı

Havva GÜMÜŞKAYA

Milyonlarca işçi ve ailelerinin yaşam koşullarını belirleyen ve çalışma hayatının en temel konusu olan asgari ücreti belirleyecek komisyonun aralık ayı başında toplanması bekleniyor. Asgari ücret için tartışmalar yüksek enflasyonun gölgesinde yapılacak.

Yiyecek, giyecek, barınma, ısınma gibi temel ihtiyaçları karşılamak için gerekli olan en düşük tutarı temsil eden asgari ücret, Türkiye’de milyonların gelirine dönüştü. Asgari ücret ile ortalama ücretler arasındaki makas kapandı, çalışanların çoğunluğu asgari ücretle yaşamını sürdürüyor. Merkez Bankası'nın (TCMB) 2023 yılsonu enflasyon tahminini yüzde 65’e yükseltmesi ve 2024’ün mayıs ayında yüzde 70-75 aralığında zirve yapması beklentisi asgari ücret tartışmalarını büyüttü.

6 aylık enflasyona göre artış yapılırsa asgari ücretin 15 bin liranın üzerinde olması bekleniyor. Ancak bu rakam kısa sürede TCMB’nin de beklentisi olan yüksek enflasyon karşısında eriyecek.

YAŞAMA MALİYETİ 17 BİN LİRANIN ÜZERİNDE

Asgari ücret ile sık sık karşılaştırılan açlık sınırı mevcut asgari ücretin 2 bin 200 lira üzerinde hesaplanıyor. TÜRK-İŞ'in araştırmasına göre ekimde dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarını ifade eden açlık sınırı 13 bin 684 TL’ye ulaştı. Gıda harcaması ile giyim, konut, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı olan yoksulluk sınırı, 44 bin 573 TL’ye çıktı. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 17 bin 803 TL’ye yükseldi.

Yılsonuna kadar bu maliyetin daha da artacağı göz önünde bulundurulduğunda enflasyonun yarattığı kayıpları telafi edecek bir asgari ücret beklentisi oluşuyor. Önümüzdeki günlerde sendikaların asgari ücret taleplerinin açıklanması bekleniyor.

Birleşik Metal İş Sendikası Başkanı Adnan Serdaroğlu, asgari ücret tartışmalarında geçmişteki hataların tekrarlandığını kaydetti. Serdaroğlu, rakam üzerinden yapılan tartışmaların yanlış olduğunu belirterek “Önemli olan rakam değil, alım gücüdür. Bugün iyi görünen rakamın yarın karşılığı olmuyor. Aynı tartışmalar tekrar tekrar yaşanıyor. Bir evde iki kişi çalışıyorsa eve giren gelirin hiç değilse, yoksulluk sınırını yakalaması gerekiyor. Asgari ücrette alım gücü önemli. İlk açıklandığında 480 dolar civarındaydı bugün 400 dolara kadar düşmüş durumda. Alım gücü sürekli geriliyor” ifadelerini kullandı. Serdaroğlu, ‘Asgari ücret yükselirse her şeyin fiyatı yükselir’ anlayışına da tepki göstererek “Asgari ücretin bu kadar çok insanı etkileyecek bir rakama dönüştürülmesi, hükümetin bağışı gibi açıklanan bir rakama dönüştürülmesi yanlış” diye konuştu. Alım gücünün hesaplanması için uluslararası yöntemler olduğunu belirten Serdaroğlu, ancak Türkiye'de öncelikle doğru enflasyon rakamı açıklanması gerektiğini kaydetti.

İŞVEREN VE HÜKÜMET BELİRLİYOR

Asgari Ücret Komisyonu'nun Aralık başında toplanacağını açıklayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, "2024'te geçerli olacak asgari ücretin herkesin mutabık kaldığı bir tutar olmasını ümit ediyorum" dedi.

TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç, asgari ücret görüşmelerinin önümüzdeki günlerde başlayacağını belirtti. Koç, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun ilerleyen günlerde toplanacağına işaret ederek, “Son 6 asgari ücretin hepsinde de imzamız vardır. Hiçbirine muhalefet şerhimiz yok” ifadelerini kullandı. Beş hükümet, beş işveren ve beş işçi temsilcisinin yer aldığı Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda işçileri Türk-İş, işvereni ise TİSK temsil ediyor.

DİSK-AR’ın araştırmasına göre 2000 yılından bu yana işverenler sadece iki kez asgari ücret miktarına itiraz etti. İşçi tarafı ise 15 kez saptanan asgari ücrete itiraz ederken asgari ücret düzeyi hükümet ve işveren tarafının işbirliği ile saptandı.

∗∗∗

ASGARİ ÜCRET ZAM BEKLENTİLERİ

%35 - 15 bin 392 TL

%45 - 16 bin 532 TL

%55 - 17 bin 673 TL

%65 - 18 bin 813 TL