Ucuzluk yalnızca TÜİK’in marketinde

Ekonomi Servisi

Hayat pahalılığı enflasyon verilerine yansıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı ekim ayı tüketici enflasyonuna göre aylık yüzde 3,43 olurken yıllık artış yüzde 61,36 şeklinde kayda geçti. Tüketici Fiyatları Endeksindeki (TÜFE) değişim bir önceki yılın aralık ayına göre ise yüzde 55; on iki aylık ortalamalara göre de yüzde 54,26. DİSK’e göre ise son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılıyor.

Harcama gruplarına bakıldığında bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 94,12 ile lokanta ve oteller oldu. Bu grubu yüzde 81,30 ile sağlık, yüzde 80,83 ile eğitim izledi. En düşük yıllık enflasyon ise yüzde 25,98 konut, yüzde 39,15 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 46,70 ile haberleşmede yaşandı. Aylık olarak bakıldığında en yüksek enflasyon yüzde 13,73 ile giyim ve ayakkabıda görüldü. Ulaştırma grubunda ise tüketici fiyatları aylık yüzde 0,18 geriledi. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 2023 itibarıyla, 15 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 6 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 122 temel başlığın endeksinde ise artış meydana geldi.

ENAG’A GÖRE FARK BÜYÜK

Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), ekim ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ekim ayında yüzde 5,09 arttı. Son 12 aylık artış yüzde 126,18 olarak gerçekleşirken bu yıl ocak-ekim dönemi enflasyon oranı ise yüzde 105,48.

EKİMDE ENFLASYON RAKAMLARI (%)

MİLYONLARCASININ MAAŞI SABİT KALIYOR

Ekim enflasyonunun açıklanmasıyla yeniden değerleme oranı belli oldu.

• MAAŞ ZAMMI

Ekim enflasyon verisinin belli olmasıyla SGK ve Bağ-Kur emeklileri temmuz ayı için yüzde 9,49, ağustos ayı için de yüzde 9,09, eylül ayı için de yüzde 4,75, ekim ayı için de yüzde 3,43 enflasyon farkını hak etti. Böylece sadece 4 ayda alacakları zam oranı yüzde 29,40 oldu. Bu zam ocaktaki maaşlara yansıyacak. Bu orana göre milyonlarca emeklinin maaşı 7 bin 500 lirayı geçemiyor.

• TELEFON HARCI

Vergi, ceza, harçların artış oranında dikkate alınan yeniden değerleme oranı ve yurt dışından getirilen telefonlar için ödenen kayıt ücreti de belli oldu. 2024 için uygulanacak yeniden değerleme oranı yüzde 58,46 olarak kaydedilirken, 2024 için yurt dışından getirilecek telefonların kayıt ücreti de 31 bin 692 olarak belirlendi.

• İŞYERİ KİRASI

İşyerlerine yapılacak kira artış oranı da belirlendi. İşyerlerine yapılacak kira zammı oranı ise yüzde 54,26 olarak öne çıktı. Kira kontrat süresi bu ay dolan işletme sahipleri kiralarına zam yapabilecek.

YURTTAŞA NASIL YANSIYOR?

DİSK-AR’ın raporunda emekliler ve dar gelirlilerin gıda enflasyonun yüzde 88 ile yüzde 113 arasında olduğuna dikkat çekildi.

ÜRETİCİ ENDEKSİ YÜZDE 40 ARTTI

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ekim ayı yurt içi üretici fiyat endeksi verisine göre ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,94, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 38,70, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 39,39 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 58,46 artış görüldü. Veriler yıllık tüketici enflasyonu ile üretici enflasyonu arasındaki farkın 22 puana yükseldiğini gösterdi.

DÖRT AYLIK NEREDEYSE YÜZDE 30

DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan enflasyon raporunda ise gerçek oranların TÜİK’ten oldukça yüksek olduğuna dikkat çekildi. “Dört aylık resmi enflasyon yüzde 30’a yaklaştı!” denilen rapora göre emekliler ve dar gelirlilerin gıda enflasyonu yüzde 88’le yüzde 113 arasında. Resmi verilere göre 2003’ten bu yana ortalama fiyatların 17,5 kat arttığına değinilen raporda, gıda fiyatlarındaki yükselişin de 25 kat olduğu vurgulandı. TÜFE ve gıda fiyatları endeksinin artmaya devam ettiği belirtilen raporda, “2005 yılında 120 olan TÜFE endeksi, Ekim 2023’te 1.749’a yükseldi. 2005’te 113 olan gıda fiyatları endeksi ise 2023’te 2.484’e yükseldi” denildi.

Yılın ikinci yarısı için memur maaşlarına ve emekli aylıklarına yapılan zam erirken TÜİK, geçen ayki gıda enflasyonunun yüzde 71,99 olarak açıklandığı belirtildi. Bu oranın halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan uzak olduğu aktarılırken şöyle ifade edildi: “Enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. Resmi ortalama enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Bu nedenle DİSK-AR olarak TÜİK’in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonunu yeniden hesaplıyoruz.”