AYM kararı yine umursanmadı!

Uğur ŞAHİN

Yargıtay 3’üncü Ceza Dairesi’nin iki kez Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Türkiye İşçi Partisi (TİP) Milletvekili Can Atalay hakkındaki “hak ihlali” kararına uymamasıyla başlayan yargı krizi sürüyor. “AYM'nin hak ihlali kararının hukuki değeri yok” diyerek karara uyulmamasını kararlaştıran Yargıtay’la birlikte, artık yerel mahkemeler Yüksek Mahkeme’yi görmezden geliyor. Hem AKP’nin hem de MHP’nin hedef aldığı AYM’nin kararları, Anayasa’ya göre bağlayıcı. Fakat buna rağmen mahkemenin kararları ciddiye alınmıyor. Bunun son örneği bir “Cumhurbaşkanı’na hakaret” davasında gerçekleşti. Muğla’da yaşayan bir gazeteci hakkında “Erdoğan’a hakaret ettiği” için ceza verildi. Dosyanın AYM’ye taşınması üzerine Yüksek Mahkeme, “hak ihlali” kararı aldı. Yargılamanın yeniden yapılması gerekirken ilk derece mahkemesi, AYM’nin kararını görmezden geldi.

ERDOĞAN DA MÜDAHİL

Gazeteci Tülay Sükün’e 2017 yılında yaptığı sosyal medya paylaşımları nedeniyle “Cumhurbaşkanı’na hakaret”ten dava açıldı. Erdoğan’ın da müdahil olarak katıldığı dava, Bodrum 6. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Yapılan yargılama sonucunda karar, 13 Ekim 2020 tarihinde çıktı. Mahkeme, Sükün’e “Cumhurbaşkanı’na hakaret” ettiği gerekçesiyle 1 yıl 15 gün hapis cezası verdi. Ancak hüküm açıklanmadı, yani hükmün açıklanması geri bırakılmasına (HAGB) yönelik karar verildi. Sükün’ün avukatları, HAGB kararının gazeteci olan müvekkillerinin ifade özgürlüğünün önünde engel oluşturduğuna vurgu yaparak hükme itiraz etti. Fakat bu itiraz, 27 Kasım 2020 tarihinde alınan kararla reddedildi. Bunun üzerine de AYM’ye bireysel başvuru yapıldı.

HAK İHLALİ KARARI

Yüksek Mahkeme, Sükün’ün başvurusuyla, buna benzer 607 dosyayı birleştirerek 29 Mart 2023’te bir karara imza attı. AYM, HAGB kararlarına işaret ederek, “ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine” vurgu yaptı. Yüksek Mahkeme, “Başvurucular, çeşitli şekillerde açıkladıkları düşünceleri veya katıldıkları toplantıdaki ve gösteri yürüyüşlerindeki eylemleri nedeniyle hapis ya da adli para cezalarıyla cezalandırılmış, ancak HAGB kararı verilerek beş yıl süreyle denetim altına alınmıştır. Bu nedenle söz konusu HAGB kararlarının tümünün başvurucuların ifade özgürlükleri ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarına müdahale oluşturduğu sonucuna varılmıştır” diyerek, Sükün için yeniden yargılama yapılması gerektiğini kaydetti.

AYM kararının ardından Sükün’ün avukatları, 27 Kasım 2023’te yerel mahkemeye başvuruda bulundu. Avukatlar, Yüksek Mahkeme’nin verdiği karar gereğince yeniden yargılanma talep etti. Dilekçede, “AYM, HAGB uygulanmasından kaynaklanan müda-halelerin kanunilik ilkesi ölçütünün sağlanmadığına kanaat getirerek Anayasa’nın 26’ncı ve 33’üncü maddelerince güvence altına alınan ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü haklarının ihlal ediğine hükmetmiştir” denildi. Ancak Bodrum 6. Asliye Ceza Mahkemesi, 6 Şubat’ta verdiği kararda, AYM’nin ihlal kararını dikkate almadı, talebi reddetti. Mahkemenin kararında şu ifadeler yer aldı: “Hükümlünün mahkememize göndermiş olduğu dilekçesinde belirtmiş olduğu hususların CMK'nın 311. Maddesi’nde sayılan yeniden yargılama yapılmasını gerektirecek şartların hiçbirini içermediği ayrıca dilekçesinde yeni delil veya olay niteliğinde bir olgunun yer olmadığı kanaatiyle 5271 sayılı CMK'nın 318. maddesi gereğince istemin kabule değer olmadığına (…)” Muğla’da yerel gazetecilik yapan Tülay Sükün’ün avukatları, bu karara da itiraz etti.

İstanbul’daki bir iş mahkemesi de Yargıtay’ın AYM kararını uygulamamasından sonra, 17 Ocak’ta Yüksek Mahkeme’nin dosya kapsamında verdiği ihlal kararını dikkate almamıştı. Hem MHP Lideri Devlet Bahçeli hem de AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yüksek Mahkeme’nin kararlarını ve üyelerini hedef alan açıklamalara imza atmıştı. Erdoğan, önceki gün yaptığı açıklamada ise “Yüksek yargıdaki ihtilafı gidermek zorundayız” ifadesini kullanmıştı.

∗∗∗

AYM’YE VETO, YARGITAY’A ONAY

Yerel mahkemelerin AYM kararlarına direndikleri görülürken Yargıtay kararlarının onaylanması ise dikkat çekti. Gezi davasından yargılanan Ali Hakan Altınay, Yiğit Ali Ekmerçi ve Ayşe Mücella Yapıcı’nın haklarında verilen 18’er yıl hapis cezasının Yargıtay 3’üncü Ceza Dairesi tarafından bozulmasının ardından yeniden yargılandıkları davanın duruşması, İstanbul Adliyesi 13’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.

Mahkeme Yargıtay’ın beraat yönündeki bozma kararına uydu. Altınay, Ekmekçi ve Yapıcı hakkındaki adli kontrol kararları kaldırıldı. Heyet, üç sanık hakkındaki yurt dışına çıkış yasağının kaldırılmasına da karar verdi.

 Mahkeme heyeti, İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne yazı yazılarak, Gezi Parkı eylemlerinde çekilmiş Mobese kayıtlarının bulunup/bulunmadığının sorulmasına ve 2911 sayılı yasaya muhalefetten sanıklar hakkında açılmış bir soruşturma olup olmadığının da Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan sorulmasına karar verdi.

 Bir sonraki duruşma 22 Mayıs’ta görülecek.