Azımsanamayacak sayıda tanımlanamamış enfeksiyon, yeni koronavirüsün yayılımını hızlandırıyor

Ruiyun Li, Sen Pei, Bin Chen, Yimeng Song, Tao Zhang, Wan Yang, Jeffrey Shaman

Yeni Koronavirüs (SARS-CoV2) vakalarının yaygınlık ve bulaşıcılık düzeyinin tespit edilmesi, bu hastalığın tekrarlanma ve yayılma potansiyelinin anlaşılması adına önemlidir. Çin’deki vakaların %86’sının seyahat kısıtlamasının getirildiği 23 Ocak 2020 tarihine dek tanımlanamamış olduğunu tahmin ediyoruz. Tanımlanamamış enfeksiyonun, tanımlanmış enfeksiyonların %55’inin sebebi olduğu düşünülüyor. Bugün daha büyük ölçekte bakıldığındaysa bu oran %79’a dek çıkıyor. Bu durum, SARS-CoV2’nin nasıl hızlıca yayıldığını açıklamaktadır.

Yeni Koronavirüs (SARS-CoV2), 2019 yılının sonunda Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıktı ve Çin’in diğer bölgelerine hızla yayıldı. 1 Mart 2020 itibariyle virüs, 58 ülkede tespit edildi. Yayılımı durdurmaya yönelik çabalar devam ediyor fakat hastalığın yayılımına ve şiddetine dair birçok bilinmezin olması, bu çabaların etkinliğinin sorgulanmasına sebep oluyor.

Tanımlanamamış enfeksiyonların çoğu zaman hafif veya hiç belirti göstermemesi, durumun fark edilmesini güçleştiriyor ve virüsün toplumun daha geniş bir kesimine bulaşmasına sebep oluyor. SARS-CoV2’nin bulaşıcılık potansiyeli ile tanımlanamamış enfeksiyonları değerlendirebilmek adına, Çin’in Vuhan kentindeki seyahat yasağından önceki ve sonraki vakaları incelemek için bir model geliştirdik.

375 Çin şehrindeki enfeksiyonların zamansal ve mekânsal açıdan incelenebilmesi için matematiksel bir model oluşturduk. Enfeksiyonları iki gruba ayırdık: 1) Semptom gösterdiği için tespit edilebilen bireyler, 2) tanısı konulamamış enfeksiyonlu bireyler. Bu iki grubun hastalığı bulaştırma oranları birbirinden farklı. 23 Ocaktaki seyahat yasağının yürürlüğe konmasından önce COVID-19 enfeksiyonlarının büyük bir kısmının tanısının konulamadığı ve enfeksiyonun büyük oranda bu tanısı konamamış vakalar sebebiyle yayıldığı sonucuna ulaştık. Tanısı konulamamış enfeksiyonların büyük bir kısmı herhangi bir semptom göstermiyordu. Bu durumun virüsün Çin’deki yayılımını hızlandırdığı düşünülüyor. Tanısı konulamamış enfekte vakalar kontrol altına alındığında SARS-CoV2’nin tanısı konulmuş toplam vaka sayısının da düştüğü model simülasyondan görülmektedir.

SARS-CoV2’nin tamamen kontrol altına alınabilmesi için şu anda enfekte olan fakat tanısı konulamamış vakaların tespit edilmesi ve izolasyona tabi tutulması şarttır. Virüs hakkındaki haberlerin yaygınlaşması ve halkın bilinçlenmesiyle tıbbi yardım ve solunum desteği talep edenlerin sayısı artmış durumdadır. Bunun yanı sıra, doktorlarla sağlık memurlarının farkındalığının artmasıyla ve tanı kitlerinin yaygınlaşmasıyla önceki dönemlerin aksine enfekte kişilerin tespit edilme oranı da artmış durumdadır. Halkın ve yöneticilerin sorumlu davranması, maske kullanımının artması, seyahat kısıtlamaları, okulların açılmasının ertelenmesi ve virüs taşıma ihtimali olan kişilerin gözetim altında tutulması gibi önlemlerin tamamı SARS-CoV2’nin yayılma hızını düşürebilir.

Enfekte olan kişilerin tespit edilme oranının artmasıyla, tanısı konulamamış vakaların azalması ve enfeksiyonun yayılma hızının düşmesi bekleniyor. SARS-CoV2’nin 10-23 Ocak 2020 tarihleri arasında Çin’deki yayılımı, kontrol altında tutulması için ciddi önlem alınmaması durumunda virüsün gelişmiş bir toplumda nasıl yayılabileceğini göstermektedir.

Elde ettiğimiz bulgular, SARS-CoV2’nin ciddiyetinin ve bulaşıcılık potansiyelinin altını çizmektedir. 2009 yılındaki H1N1 virüsü de zayıf semptomlu vakalar nedeniyle hızla yayılmış ve endemik hale gelmişti. Şu anda insan topluluklarında dört Koronavirüs türü bulunmaktadır: 229E, HKU1, NL63, OC43. Eğer yeni Koronavirüs de 2009’daki pandemik influenza H1N1’in gidişatını izlerse dünya çapında yayılacak ve beşinci endemik Koronavirüs olacak.

Kaynak: https://science.sciencemag.org/content/early/2020/03/13/science.abb3221