Blog yazarlığından Putin muhalifliğine: Cezaevinde hayatını kaybeden Aleksey Navalni kimdir?

Bir süredir Kuzey Kutbu'na yakın Yamal Yarımadası'ndaki bir hapishanede bulunan ve hakkında 19 yıl hapis cezası verilen Rus muhalif Aleksey Navalni'nin, bugün (16 Şubat Cuma) hayatını kaybettiği açıklandı.

Aleksey Navalni'nin Rus siyasi sahnesindeki yükselişi 2008 yılında başladı.

Navalni, Rusya'nın büyük kamu şirketlerinde yaşandığını ifade ettiği yolsuzlukları bloğunda kaleme alıyordu.

Uyguladığı yöntemlerden birisi, devlete ait büyük petrol şirketlerinde, bankalarda ve diğer kuruluşlarda azınlık hissedarı olup toplantılarda yetkililerin çok da hoşuna gitmeyen kamu finans hesaplarına dair sorular sormaktı.

Siyasi mesajlarını topluma ulaştırmak için sosyal medyayı etkin biçimde kullandı.

Özellikle genç kitlelerin desteğini çekmek için çalışmalarını yürüttü. Kullandığı dilde kısa ve öz mesajlar vermeye çalıştı, Putin ve çevresindekilere yönelik alaycı bir üslubu benimsedi.

'SAHTEKARLAR VE HIRSIZLAR PARTİSİ’ SLOGANI

Navalni'nin kamu şirketlerinde yönelik eleştirileri kısa sürede Putin iktidarına ve Birleşik Rusya Partisi'ne yönelik bir tepkiye evrildi.

2011'deki milletvekili seçimleri öncesinde blog takipçilerine 'Birleşik Rusya hariç herhangi bir partiye oy verin' çağrıları yaptı, Birleşik Rusya'yı 'Sahtekârlar ve hırsızlar partisi' olarak tanımladı. Navalni o seçimde kendisi aday olmamıştı. Ama taktığı lakap bir slogana dönüştü.

Birleşik Rusya, 2011 seçimlerini kazansa da oy oranı gerilemişti. Ayrıca oy sayım işlemlerinde usulsüzlük iddiaları da seçim zaferini gölgeledi.

Başkent Moskova dahil birçok büyük kentte hükümet karşıtı protestolar düzenlendi.

15 GÜN HAPİS SONRASI 120 BİN KİŞİYE KONUŞTU

5 Aralık 2011'deki ilk protesto gösterileri sırasında Navalni gözaltına alınmış ve 15 gün boyunca hapiste tutulmuştu.

Serbest bırakıldığı gün yeniden gösterilere katıldı ve kalabalıklara hitap ettiği konuşma o güne kadarki en büyük protesto gösterisi haline geldi.

Navalni'nin 24 Aralık 2011'de Moskova'da yaptığı konuşmayı 120 bini aşkın kişi dinlemişti.

Ardından Başkanlık seçimleri düzenlendi ve Putin ezici bir üstünlükle seçimi kazandı.

Hemen ardından ise Navalni hakkında bir dizi yasal süreç başlatıldı. Navalni'nin hukuk diplomasının gerçek olup olmadığı dahi soruşturuluyordu.

2013 yılında Kirov kentinde aleyhinde dolandırıcılık suçlamasıyla açılan davada hüküm giydi ve beş yıl hapis cezasına çarptırıldı.

2015 yılında beklenmedik bir şekilde tahliye edildi. Moskova Belediye Başkanlığı seçimlerinde aday olmuştu. Navalni oyların yüzde 27'sini aldı ancak Putin'in desteklediği Sergey Sobyanin seçimi kazandı.

Yine de bu sonuç Navalni için ciddi bir siyasi zafer olarak görüldü. Navalni'nin kısıtlı imkanlarla seçim kampanyasını yürüttüğü, devlet televizyon kanallarında kendisine yer verilmediği hatırlatılıyordu.

Navalni Moskova seçimlerinde de internet ve sosyal medya üzerinden seçmene ulaşma stratejisini benimsemişti.

PUTİN'E RAKİP OLAMADI

Ancak Navalni hiçbir zaman seçimlerde Putin'in rakibi olamadı.

Dolandırıcılık suçlaması ile aldığı ceza gerekçe gösterilerek 2018 başkanlık seçimlerinde aday olması engellendi. 

Batılı ülkeler ve Rusya'daki muhalifler bu yargı kararının tamamen siyasi olduğunu savunuyorlardı.

Navalni yaptığı konuşmalarda mahkeme kararını eleştirerek 'Amaçları 2018'de başkan adayı olmamı engellemek' demişti.

Navalni 2017'de üç kez gözaltına alındı. Gözaltıların gerekçeleri izinsiz gösteri düzenlemekti.

Navalni konuşmalarında siyasi baskılara rağmen ülkeyi terk etmeyeceğini söylüyor ve mücadelesine Moskova'da devam edeceğini ifade ediyordu.

Navalni'nin dolandırıcılıktan suçlu bulunduğu mahkeme kararı ise temyizdeydi. Rusya Yüksek Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararı üzerine hükmü bozdu.

Ancak 2017'de Navalni yine daha suçlu bulundu ve bir kez daha beş yıl hapis cezasına çarptırıldı. Cezası ise askıya alındı.

“BATILI ÜLKELERİN EN İYİ YAPACAĞI ŞEY KİRLİ PARANIN İZİNİ SÜRMEK”

Navalni, BBC'ye verdiği bir röportajda Batılı ülkelerin Rusya için yapabileceği en olumlu girişimin 'kirli paranın izini sürmek' olduğunu ifade etmişti.

Navalni, "Yolsuzluğa bulaşmış ve muhaliflerin yargılanması sürecinde rol oynamış kişilerin Batılı ülkelere seyahatlerinin yasaklanmasını istiyorum. Bu kişilere vize verilmemeli" demişti.

Navalni 2013 yılında hapis cezasına çarptırıldığı karar duruşmasında hakime "Rusya'da kurulmaya çalışılan feodal devlet yapısına karşı ben ve arkadaşlarım mücadele etmeye devam edeceğiz. Hükümetin kurduğu ve ülkedeki servetin yüzde 83'ünü nüfusun yüzde 0,5'ine veren bu sistemi yok edeceğiz" demişti.

KUZEY KUTBUNA YAKIN BİR HAPİSHANEDE KALIYORDU

19 yıl hapis cezasına çarptırılan Navalny, Putin'in en önemli rakiplerinden biri olarak görülüyordu.

Rusya'da tutuklu olan ve geçtiğimiz Aralık ayında 20 gün boyunca haber alınamayan muhalif avukat Aleksey Navalni'nin Kuzey Kutbu'na yakın Yamal Yarımadası'ndaki bir hapishanede olduğu açıklanmıştı.

NAVALNİ’YE MUHALİFLERDEN TEPKİLER

Ancak Navalni, Rusya'daki diğer muhalif gruplar tarafından da eleştirildi.

Aşırı sağcı grupların düzenlediği toplantılara konuşmacı olarak katılması liberal çevrelerin tepkisini çekiyordu.

Rus milliyetçileri ise Navalni'nin ABD ile bağlantılarından rahatsızdı. Navalni 2010 yılında bir dönem ABD'deki Yale Üniversitesi'nde görev üstlenmişti.

Ancak Ekim 2012'de muhalefet liderini seçerken Alexei Navalni, satranç şampiyonu Garry Kasparov'u geride bırakarak seçimi kazanmıştı. İki isim arasında sadece 81 bin 801 oy farkı vardı.

Navalni'nin Kırım'ın ilhakını onaylaması ve Ukrayna'nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçılara destek vermesi Putin karşıtı muhalefeti rahatsız etti.

Navalni, Putin'e yakın isimlere yaptırım uygulanması yönünde yıllardır çağrılar yapıyordu.

Kaynak: BBC