Direniş büyüyor

Mansur YAMAN

Sendikal kültürün güçlü olduğu İskandinav ülkelerinden İsveç’te başlayan Tesla grevi, Kuzey Avrupa’da dalga dalga yayılıyor. ABD’li iş insanı Elon Musk’ın CEO’su olduğu elektrikli araç üreticisi Tesla’nın toplu sözleşmeyi reddetmesi üzerine IF Metall sendikasının başlattığı greve Danimarka, Norveç ve Finlandiya’daki sendikalar da katıldı.

Danimarka’da çok sayıda sektörü kapsayan 3F sendikasının başkanı Jan Villadsen, limanlardaki nakliye işçileri ve şoförlerin İsveç’e giden Tesla araçlarını boşaltmayacağını veya taşımayacağını duyurdu. Danimarka’nın en büyük emeklilik fonlarından PensionDanmark ise Tesla’daki hisselerini satmaya karar verdiğini açıkladı.

GREV YAYILIYOR

Norveç’in en büyük sendikası Fellesforbundet’un lideri Jørn Eggum ise Tesla’ların İsveç’e taşınmasını durdurmayı amaçlayan bir dayanışma grevi başlatacaklarını duyurdu. Eggum, “İskandinav ülkelerinde, iyi örgütlenmiş bir çalışma hayatının önemi konusunda geniş bir mutabakat var” dedi.

İsveçli işçilerin grevine ‘tam destek’ verdiğini açıklayan Finlandiya Taşımacılık İşçileri Sendikası (AKT) da tüm Finlandiya limanlarında yüklemeyeceğini açıkladı. AKT Başkanı Ismo Kokko, “Toplu sözleşmelerimizin olması ve sendikaların birbirini desteklemesi İskandinav iş piyasası modelinin çok önemli bir parçası” dedi.

TESLA’YA DARBE

Grevler çığ gibi büyürken Tesla’nın, İsveç’te yeni satılan araçların plakalarını greve giden otomotiv teknisyenlerine destek vermek için teslim etmeyen İsveç Posta Servisi PostNord’a karşı açtığı davada şirket aleyhine ara karar çıktı. İsveç’teki Solna bölge mahkemesi, PostNord’un dava sonuçlanana kadar Tesla’ya araç tescil plakalarını teslim etmek zorunda olmadığına karar verdi.

∗∗∗

SENDİKALAR MASADA SÖZ SAHİBİ

İsveç Taşımacılık İşçileri Sendikası’ndan Şirin Çelik, Tesla grevini BirGün’e konuştu.

Grevin İskandinav ülkelerinde çok sık yaşanan bir durum olmadığını kaydeden Çelik, “Çünkü sendikalar ve işverenler arasında önemli bir güvenilirlik ve uzlaşma durumu söz konusu. İşçiler ve işverenlerin işe alım sürecinde veya devamında sorun yaşamamasını sağlamak amacıyla yılda birkaç kez sendikalar ve iş sahipleri ortak bir zeminde buluşarak işçilerin temel çalışma şartları hakkında karara varırlar” dedi.

GÜVENCEDE DEĞİLLER

“Bu kararların içerisinde işçilerin çalışma saatlerinden tutun maaşlarına, sosyal güvenlik ve tazminat haklarına varıncaya kadar her detay belirlenir” diyen Çelik, şöyle devam etti: “Sendika ve işveren arasında bir toplu iş sözleşmesi imzalanır veya yürürlükte olan sözleşmede bazı maddeler düzenlenir. İşçiler ve işverenler arasında bu derecede güvenilir bir anlaşma olduğundan dolayı hükümet hiçbir müdahalede bulunmaz.”

İsveç’teki işçilerin yüzde 90’ının toplu iş sözleşmesi altında çalıştığına dikkat çeken Çelik “Tesla’da çalışan işçilerin şu an bir toplu iş sözleşmesi yok. Sözleşme olmadığı için iş sahibi, işçiyi ansızın işten çıkarabilir. Sözleşmede işçinin alacağı maaş ve yıllık zam da bellidir, işverenler bu sözleşmenin dışına çıkarlarsa işçiler ve sendika tazminat alır. İsveç’te hükümet tarafından belirlenen net bir yasal asgari ücret mevcut değil. Sendikalarla iş sahiplerinin söz konusu sözleşmelerde ortak belirlediği ücretler yasal dayanak statüsünde sayılıyor. Bu sebeple toplu iş sözleşmesi büyük öneme sahip. İşçilerin böylesine güvencede olduğu bir ortamda Tesla’nın toplu iş sözleşmesini imzalamayı reddetmesi de doğal olarak kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.”

İsveç hükümetinin bu süreçte müdahalede bulunmamayı tercih ettiğini kaydeden Çelik, şunları söyledi: “Hükümet, işçiler ve işverenler arasındaki uzlaşma sürecinde yer almıyor. Sendikalar güçlü olduğu için varılan uzlaşmanın toplumsal huzuru kolay kolay bozmayacağından emin gibiler. Yaşanan sorunu çözme sorumluluğunun yine sendikalar ve işverenler arasında olduğu görüşünde.”

MUSK BASKI ALTINDA

IF Metall’in sözleşme imzalanana kadar grevi sürdürmekte kararlı olduğunu dikkat çeken Çelik, bunun için yeterli maddi kaynakları olduğunu kaydetti. “Grev bitse de devam etse de stratejik açıdan biz sendikalar adına olumlu bir gelişme” diyen Şirin, sözlerini şöyle sürdürdü: “Çünkü çevre ülkelerde ve medyada geniş yankı uyandırmaya devam ediyor. Diğer ülkelerdeki Tesla işçilerinin de bizden örnek alıp greve gitmesi Musk’ın yararına olmayacak. Grev genişlerse daha fazla baskı hissedecek. Öte yandan Musk sözleşmeyi imzalarsa durum diğer ülkelere sıçrar. Bu sebeple imzalamamakta kararlı gözüküyor.”