Doç. Dr. İkbal Dürre: Kazakistan’da yaşananlar buzdağının görünen yüzü!

İbrahim VARLI

Moskova Devlet Üniversitesi’nden Doç. Dr. İkbal Dürre, Kazakistan’da hükümetin istifasına yol açan zam protestolarını değerlendirdi.

Günlerdir devam eden gösterilerin buzdağının sadece görünen yüzü olduğunu kaydeden Doç. Dr. Dürre, dinmeyen öfkenin arka planında siyasi erke olan hoşnutsuzluğun olduğunu söyledi. Halkın sadece artan fiyatlara, zamlara ve ekonomik kötü gidişe karşı çıkmadığını aynı zamanda yönetime karşı da sokaklara çıktığını vurgulayan Dürre, asıl meselenin halkın yönetime karşı olan genel memnuniyetsizliği olduğunu kaydetti.

Doç. Dr. İkbal Dürre’nin değerlendirmeleri şöyle:

'SORUN SADECE EKONOMİ DEĞİL'

"Başlangıçta bir anda iki misli yükselen gaz/LPG fiyatlarını protesto eylemleri olarak başlayan halk protestoları çok kısa bir sürede özellikle ülkenin batısında ve güneyinde hızla yayılarak hükümetin ekonomi politikasına ve genelde tüketim maddelerindeki fiyat artışlarına karşı bir protestoya dönüştü. Kazakistan coğrafi olarak büyük bir ülke, mesafeler uzun ve kara taşımacılığında yoğun olarak LPG kullanılıyor. LPG’nin bir günde 60 Tenge’den 120’ye çıkması (Kazakistan para birimi 1$=435,6 Tenge) geleneksel olarak ucuz fiyata alışmış sürücülerde/yurttaşlarda şok etkisi yarattı ve olayların başlamasının kıvılcımı oldu.

'YÖNETİME MEMNUNİYETSİZLİK HAD SAFHADA'

Her ne kadar hükümet daha sonra bu olayda benzin istasyonlarını suçlayıp sorumluluğu onlara atsa da ve bunun sonucunda fiyatlar 90 Tenge’ye kadar düşse de tansiyon düşmedi.

Çünkü bu olaylar buz dağının sadece görünen yüzü, asıl mesele halkın yönetime karşı olan genel memnuniyetsizliği. Kaldı ki bu boyutta olmasa da protesto gösterileri Kazakistan’da dönem dönem süregelen bir gerçeklik. Hatta 2011 yılında Janaözen şehrinde güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu çok sayıda gösterici hayatını kaybetmişti.

'GÖSTERİCİLERİN LİDERİ YOK, İRADELERİ VAR'

Protestolar spontane başladı. Bir lideri yoktu ama yavaş yavaş bu durum değişiyor. Protestoların başını Batı’da petrol şehirleri olan Aktau ve Janaözen şehirleri çekiyor.

Hükümetin istifasının Cumhurbaşkanı Tagayev tarafından kabulü şu ana kadar tepkileri azaltmış değil. Gösteriler devam ediyor. Son gelen haberlere göre internet ve diğer haberleşme hizmetleri kesilmiş durumda. Başkan Tokayev protestoların bastırılması için daha sert önlemlere başvuracak gibi.

'GÜVENLİK GÜÇLERİ ŞİMDİLİK ORTADA'

Ama şu anki gösterilerde şimdiye kadar güvenlik güçlerinin sert önlemler almaması dikkat çekici. Hatta sosyal medyada bazı güvenlik güçlerinin göstericilerin tarafına geçtiğine dair doğrulanmamış haberler de var. Ayrıca güvenlik güçlerinin hiçbir halükarda bu sefer halka karşı gerçek mermi kullanmayacakların beyan ettikleri de basına yansıyor.

'RUSYA-ÇİN YÖNETİMİN YANINDA'

Rusya ve Çin gibi Kazakistan ile stratejik ilişkilere sahip ülkeler var olan iktidarı destekleyici bir pozisyonda. Diğer taraftan iktidar olaylar daha da büyüyüp ülkenin ana gelir kaynağı olan gaz ve petrol üretimi alanında toplu bir krize yol açmadan protestocularla bir diyalog yolu aramak çabası içinde."