Enflasyon ayağını gazdan çekmiyor
Yılın ilk verileri enflasyondaki hızlı artışa işaret etti. TÜİK’e göre yıllık enflasyon yüzde 64,86, ENAG’a göre yüzde 129,11’e yükseldi. DİSK-AR ise en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonunu yüzde 109,5 olarak açıkladı.
Ekonomi Servisi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın ilk enflasyon verilerini açıkladı. TÜİK'e göre ocak ayı enflasyonu yüzde 6,70 oldu, yıllık enflasyon ise yüzde 64,86'ya yükseldi. ENAG ise aynı verileri yüzde 9,38 ve yüzde 129,11 olarak açıkladı.
Yılın ilk verileri enflasyon artışındaki hızlanmaya işaret etti. Tüketici enflasyonu aylık bazda ağustos ayından beri en yüksek seviyede gerçekleşti ve aylık enflasyonda beş aylık düşüş trendi sona erdi. Yıllık enflasyonda ise 14 ayın zirvesi görüldü. 12 aylık ortalama enflasyon yüzde 54,72 olurken, gıda enflasyonu yüzde 69,71 olarak hesaplandı. Ocak ayında 2023'ün aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 40,62 ile giyim ve ayakkabı, en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 92,27 ile lokanta ve oteller oldu.
YOKSULUN ENFLASYONU
DİSK-AR, son 21 yılın en yüksek düzeyinde gerçekleşmesine rağmen, resmi enflasyonun halkın yaşadığı enflasyonu yansıtmadığını açıkladı. DİSK-AR, TÜİK’in verilerinden yararlanarak dar gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonunu yeniden hesapladı. DİSK-AR verilerine göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 69,7 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 85,6 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 79,5 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 91,1 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 109,5 olarak gerçekleşti. Araştırmada yüksek gelir gruplarının daha düşük enflasyon hissettiği görüldü.
FİYATLAR 25 KAT ARTTI
2005 ve 2024 verilerini karşılaştıran DİSK-AR, enflasyondaki dev artışa dikkat çekti. Verilere göre; TÜFE 2005’ten bu yanda 17 kat; gıda fiyatları ise 2005’ten bu yana 25 kat arttı. 2005’te yüzde 9,24 olan yıllık enflasyon oranı 2024’te yüzde 64,86 oldu. 2005’te yüzde 6,79 olan yıllık gıda enflasyonu ise 2023’te yüzde 69,71’e yükseldi.
ŞİMŞEK ‘GEÇİCİ’ DEDİ
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, aylık enflasyonun geçici etkilerden kaynaklı yükseldiğini savundu. Şimşek, "Şubat’tan itibaren aylık enflasyonun kayda değer şekilde düşerek tahmin patikamızla uyumlu seyredeceğini öngörüyoruz. Yıllık enflasyonda ise yılın ikinci yarısında belirgin bir gerileme göreceğiz" dedi.
HEDEFİ TUTTURMAK ZOR
Enflasyon rakamlarını değerlendiren ekonomistler ise seçim harcamalarına dikkat çekerek Merkez Bankası’nın yıl sonu yüzde 36 beklentisini yakalamanın pek mümkün görünmediğini dile getirdi. Sermaye Piyasaları Uzmanı İris Cibre, "Yılsonunda TCMB’nin yüzde 36 beklentisine ulaşabilmek için aylık ortalama yüzde 2,2 enflasyon gelmesi gerek. Bu dataya ulaşabilmek için MB’nin çok daha fazla sıkılaşma gerçekleştirmesi gerekecek. Daha fazla sıkılaşma gerçekleştirilmediği takdirde, sene sonu yüzde 49 seviyesinde enflasyon ile baş başa kalacağız. Yabancı paradan medet umup, para politikasıyla iş yürümeyeceğini anlamayanlar şimdi de bizi yüksek faiz, yüksek kur ve yüksek enflasyona mahkum ettiler" ifadelerini kullandı.
Ekonomist Burcu Aydın Özüdoğru ise "Seçim öncesi yeni gider artışlarının olması ise enflasyon görünümünü daha da bozar. Yüksek enflasyon; TL’ye geçiş ve kur üzerinde en büyük bariyer. Gidişat Merkez Bankasını yeniden faiz artırmaya zorlayabilir" görüşünü dile getirdi.
∗∗∗
VOTKA ENFLASYON SEPETİNE GİRDİ
Haziran 2022’den bu yana madde sepeti fiyat listesini açıklamayan TÜİK, ocak verileriyle birlikte enflasyon sepetinde güncellemeye gitti. Gıda ve konutun enflasyon sepetindeki ağırlığı düşürüldü. Buna göre, ülke genelinde 28 bin 852 işyeri ve 5 bin 246 konuttan (kira) 406 madde, 913 madde çeşidi için her ay yaklaşık 608 bin 594 fiyat derlenecek. TÜİK’ten yapılan açıklamaya göre, 2024 yılında TÜFE mal ve hizmet sepetine yeni giren maddeler votka, kadın mont, düğün, nişan vb. toplantılar için salon kirası iken sepetten çıkan tek madde çocuk ayakkabısı oldu.
∗∗∗
ASGARİ ÜCRET BİN 139 TL ERİDİ
Yılın ilk enflasyon verileri şubat ayında cebe giren ilk zamlı maaşları daha ilk aydan önemli ölçüde eritti. 17 bin 2 TL olarak belirlenen yeni asgari ücret ilk aydan bin 139 TL eridi. Asgari ücretin alım gücü 15 bin 863 TL’ye düştü. Son zamlarla 10 bin TL’ye yükseltilen en düşük emekli maaş ise 670 TL eridi. Emeklinin alım gücü 9 bin 326 TL’ye düştü. Ocak zammıyla 30 bin 910 TL olan en düşük memur maaşı ise 2 bin 70 TL kayba uğrayarak alım gücü 28 bin 840 TL’ye geriledi. Kamuda çalışan ve 25 bin TL maaş alan işçi maaşı ise bin 675 TL düşüşle 23 bin 325 TL’ye geriledi.
