GameStop fiyaskosu ve arka plandaki gerçekler
Teknoloji şirketleri, denetim kurumları ve sosyal medya şirketleri el birliğiyle Wall Street’in işine gelmeyen söz konusu hisse alımlarını engellemeye çalışıyorsa durup bir düşünmeliyiz. Neoliberalizmin demokrat maskesinin ardında yatan acımasız çehreyi artık daha net görüyoruz.
Luke Savage
Neoliberal devrimin belki de en büyük başarısı, insanları kapitalizmin ‘demokratik’ olabileceğine inandırmasıdır. Neoliberal sistemin savunucularına göre devlet vergileri ve denetimi olmadığında, herkes kendi ‘özünü’ gerçekleştirmekte özgür olacaktı. Tabii bunun gerçekleştirileceği yer de ‘piyasa’ oluyor. Bu ‘doğal’ ve kendi kendini düzenleyen mekanizmanın içinde herkes özgürce rekabet ediyor, mülkiyet ediniyor ve birer kapitalist haline geliyor.
WALL STREET’İ İŞGAL ET
Bu konsept oldum olası saçmaydı fakat bilhassa 2008 krizi sonrasında e-ticaret, telefon aplikasyonu ve tüketici yorumları dünyasında bambaşka bir hal aldı. Geçtiğimiz hafta yaşadığımız GameStop fiyaskosunun merkezinde Robinhood şirketi vardı. 2011 yılında kurulan şirket ‘finans piyasalarına erişimi demokratikleştirme’ misyonundan dem vuruyordu. Hatta şirketin kurucusu, bu yaklaşımın Wall Street’i İşgal Et eylemlerinden ilham aldığını söylüyordu. İşin çelişkili yanı şu ki, kullanıcıların ticari bilgilerini büyük firmalara satmak, Robinhood’un iş modelinin önemli bir bileşeni. Kullanıcıya sunulan ‘ücretsiz’ yatırım platformu, aslında geçtiğimiz sene 6.7 milyar dolar ciro yapan Citadel Securities şirketi gibilerinin piyasa araştırması yaparak kazançlarını artırmalarını sağlıyor.
İŞLEMLERE YASAK
Son günlerde çokça yazılıp çizildiği gibi, Reddit forumlarında organize olan bireysel yatırımcılar karşısında GameStop hisselerine işlem yasağı getirilmesi, demokratik finans yalanını deşifre etti. Fakat bu süreçte sosyal medya şirketlerinin oynadıkları rol gözden kaçıyor. Nasdaq CEO’su Adena Friedman, sosyal medyada konuşulan gündemlere bağlı olarak belli işlemlere yasak getirmeye sıcak baktıklarını söyledi. CNBC kanalına verdiği röportajda şöyle dedi:
“Sosyal medya organlarında belli konuların fazlaca konuşulduğunu tespit ediyorsak ve sıra dışı işlemlerde de artış görüyorsak, hisse işlemlerini askıya alarak durum değerlendirmesi yapabilir ve yatırımcılara pozisyonlarını değerlendirme şansı verebiliriz.”
‘MÜSTEHCEN ÜSLUP’
Dijital mesajlaşma sitesi Discord da aynı gün harekete geçti ve kaosun merkezinde yer alan Reddit sayfası WallSteetBets’in sunucusunu engelledi, gerekçe olarak ise ‘müstehcen üslup’ kullanımını gösterdi. (O zamandan bu yana iki yeni sunucu açıldı ve henüz engel kararı gelmedi). Sürece doğrudan etki etmese de, Google Play mağazasında Robinhood uygulamasına yazılan olumsuz yorumların bir çırpıda silinmesi de manidardı.
YORUMLAR SİLİNDİ
The Verge haber portalının haberine göre, GameStop, AMC ve bazı diğer hisselere işlem yasağı getiren Robinhood’un akıllı telefon uygulamasına tek yıldız veren kullanıcı sayısı bir anda zirve yapmıştı. Google yaklaşık 100 bin olumsuz yorumu bir anda sildi, uygulamanın ortalama puanı tekrar 4.7 seviyesine yükseldi. The Verge’e demeç veren Google temsilcileri, şirketlerin kendilerine yönelik olumsuz yorumları silme ya da sildirme yetkileri olmadığını, silme sürecinin ise “insan zekası ve makine öğrenme teknolojilerini birleştirerek” yapıldığını, puanlama sürecinde kullanıcı politikalarının “ihlal edildiği” tespitinde dayandığını söyledi.
KAZANAN ŞİRKETLER
Edward Ongweso Jr.’ın da yazdığı gibi, tüm bu sürecin Davut, Dev’e karşı söylemleriyle tarif edilmesi fazlasıyla yanıltıcı. BlackRock gibi büyük yatırım şirketleri yaşananların en büyük kazananı oldu. Olup bitene baktığımızda, ilerleyen süreçte hisse senedi borsalarının demokratikleşmesi yönünde güçlü taleplerle karşılaşacağımız açık. Fakat bu talep bile meselenin özünü gözden kaçırmak anlamına geliyor.
Her halükarda, GameStop hisseleri üzerinden yaşadığımız hadise, piyasanın serbest ve herkese açık olduğu iddiasını çürütüyor. Kumarhanelerdeki rulet masalarında olduğu gibi, kuralları daima kasanın anahtarını ellerinde tutanlar belirliyor ve masaya kimin oturacağına da onlar karar veriyor. Amerikan kapitalizminin hileli oyunlarında da neyin ‘meşru piyasa faaliyeti’ olduğunu tepedekiler belirliyor. Sosyal medya platformları ve dijital dükkanlar ise şikayetçi patronlara hizmet etmek için hazırda bekliyorlar.
Çeviren: Fatih Kıyman
Kaynak: Counter Punch