Gemi batmak üzere
Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik kriz ve hayat pahalılığı nedeniyle gemi su almayı geçti, artık batmak üzere. Hem uluslararası hem de ulusal verilere göre Türkiye dünya ve Avrupa genelinde her alanda en dibi gördü.
POLİTİKA SERVİSİ
Ülke son yıllarda ekonomik krizle boğuşuyor. Bu durum alım gücünün düşmesinden işsizliğe birçok veride de kendini gösteriyor. Hem dünya ve Avrupa genelinde hem de OECD ülkeleri içinde Türkiye en kötü sıralamaya sahip ülkelerden biri.
Bu durumu gösteren uluslararası ve ulusal veriler şöyle:
ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ: Ipsos’un geçen yıl eylül ayında yaptığı araştırmaya göre ülkedeki her 10 kişiden 8’inin alım gücü düştü. Yine sene başında yapılan asgari ücret zammı da eridi. Maaşı 8 bin 506 TL olan asgari ücretlinin alım gücü yılbaşından bu yana 6 bin 911 liraya kadar geriledi.
GELİR ADALETSİZLİĞİ: TÜİK verilerine göre 2022’de en zenginlerin toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre yüzde 1,3 artarak yüzde 48’e çıktı. En yoksulun payı ise yüzde 6’da kaldı. Emeğin milli gelirden aldığı pay ise geçen yıl 26,9’dan 23,7’ye geriledi. Buna karşın sermayenin payı ise yüzde 46,9’a yükseldi. Ayrıca Oxfam ve Development Finance International’ın hazırladığı 2022 Eşitsizliği Azaltma Taahhütleri Endeksi’ne göre Türkiye, OECD ülkeleri içinde gelir adaletsizliğinde lider konumda.
KADINLARA AYRIMCILIK: Hemen her alanda ayrımcılığa uğrayan kadınlar iş hayatında da aynı durumla karşı karşıya. Aynı işte çalışan kadınlar, erkeklerin sadece yüzde 72’si kadar kazanıyor. Üstelik bu oran yükseköğretim mezunlarında yüzde 68’e düşüyor.
İNSANİ GELİŞİM ENDEKSİ: Türkiye, İnsani Gelişme Endeksi’nde (İGE) 6 sıra birden gerileyerek 191 ülke arasında 48’inci oldu. Türkiye’nin sıralaması, toplumsal cinsiyet eşitliğindeki gelişmeler dahil edildiğinde gerilere düşüyor. Buna göre Türkiye’de erkekler kadınlara oranla daha yüksek insani gelişme seviyelerinden yararlanıyor ve 170 ülke arasında 65. sıraya geriliyor. 165 ülkenin karşılaştırıldığı İnsani Özgürlük Endeksi’nde ise Türkiye 2020 yılında 119. sırada yer alırken 2021 yılında 20 sıra gerileyerek 139. sırada yer aldı. Gine, Etiyopya, Umman Türkiye’nin önünde.
HALK MUTSUZ: Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 34 ülkede gerçekleştirilen geleneksel yıl sonu Global Mutluluk Araştırması’nın sonuçlarına göre ülkede mutluluk oranı sadece yüzde 37. Türkiye en mutsuz 5 ülkeden biri oldu. OECD’nin “Sosyal ve Duygusal Beceriler” araştırmasının sonuçları da Türkiye’deki çocukların içinde bulunduğu olumsuz durumu gözler önüne serdi. 15 yaş grubundaki öğrencilerin yaşam doyumu ortalaması 6,30 puanla OECD ülkeleri arasında son sırada yer aldı. Dünya Mutluluk Endeksi’nin verilerine göre ise Türkiye 8 basamak gerileyerek 146 ülke içinde 112’nci sırada.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ: Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün hazırladığı 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye, geçen yıla göre 16 sıra gerileyerek 180 ülke içerisinde 165’inci sırada yer aldı.
DEMOKRASİ ENDEKSİ: İngiltere merkezli araştırma ve analiz şirketi Economist Intelligence Unit (EIU) tarafından yapılan değerlendirmeye göre Türkiye demokrasi endeksinde 167 ülke arasında 103’üncü sırada yer aldı. Türkiye’nin ortalama puanı 2012’deki 5,76 seviyesinden 2022’de 1,41 puan düşerek 4,35’e geriledi.
YOLSUZLUK ENDEKSİ: Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün Yolsuzluk Algı Endeksi’ne göre Türkiye Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 180 ülke arasında 36 puanla 101’inci sırada yer aldı. 2013 yılı ile kıyaslandığında Türkiye 14 puan kaybederek 48 sıra birden geriledi.
SEFALETTE ZİRVEDE: Enflasyon ve işsizliğin toplamından oluşan Sefalet Endeksi’nde Türkiye 93,3 puanla en yakın takipçisi 89,9 puandaki Arjantin’e fark atarak birinci oldu.
YOKSULLUK: 2016 yılında yoksulluk sınırı altında yaşayanların oranı yüzde 14,03’ken TÜİK’in son açıkladığı veri olan 2021’de ise bu oran yüzde 16,6’ya yükseldi. Yoksulluk oranı ise 20,1 olarak gerçekleşti. Geniş ailelerin ise yüzde 27,2’si yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
KİŞİ BAŞINA GELİR: Tüm küresel ekonomide kan kaybı yaşanan ve içeride dövizin sistematik biçimde baskılandığı 2022 yılında dolar cinsinden milli gelire göre dünya sıralamasında Türkiye, önceki yılla aynı sırada yer aldı. Ancak Türkiye, kişi başına milli gelirde ise önceki yıla göre bir basamak gerileyerek 79’uncu sıraya indi.
KARA PARA: Türkiye 21 Kasım 2021’de, kara para aklama ve terörün finansmanıyla mücadele önlemlerinin yetersiz olduğu sonucuna varıldığı için Mali ve Ürdün ile birlikte küresel kara para aklama ve terör finansmanı gözlemcisi FATF tarafından “gri listeye” alınmıştı. 2022’de de gri listede yerini korudu ve böylece, Türkiye bugüne kadar bu unvanı alan en büyük ekonomi olarak da tarihe geçti.
KREDİ RİSK PRİMİ: Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 2022 yılında 885 puanı görerek 2003'ten bu yana en yüksek düzeye çıktı. Daha sonra düşme eğilimine giren CDS geçen günlerde 700 puanı aştı.
İŞSİZLİK: Türkiye Avrupa’daki 44 ülke içinde işsizlik oranının en yüksek olduğu 9’uncu ülke. Türkiye'de mart ayında dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10, geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 21,8 oldu. Mart 2023 itibari ile Türkiye OECD ülkeleri arasında işsizliğin en fazla olduğu 5. Ülke konumunda.
GENÇLER: Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin oranında da Türkiye felaket durumda. Türkiye, ‘‘ne eğitimde ne istihdamda’’ olan gençlerde Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada, OECD ülkeleri içinde ise ikinci sırada yer alıyor. Türkiye’de 15-24 yaş grubundaki gençlerin yüzde 24,2’si genç ne eğitimde ne istihdamda. TÜİK’e göre genç işsizlik yüzde 19,4 olurken, genç kadınlarda bu oran yüzde 25,2.
YOKSULLUK SINIRI: TÜRK-İŞ’in 2023 Nisan ayı verilerin 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 10 bin 135 liraya yükseldi. Yoksulluk sınırı ise 33 bin 14 liraya tırmandı. Nisanda bekar bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 13 bin 167 lira olarak açıklandı.
