Gıda fiyatlarında artış hız kesmiyor

Havva GÜMÜŞKAYA

Türkiye 2024 yerel seçimlerine, çok yüksek enflasyon ve dolar kuru ile gidiyor. TÜİK’in açıkladığı şubat ayı TÜFE verilerine göre aylık enflasyon yüzde 4,53, yıllık enflasyon yüzde 67,07 oldu.

Yıllık tüketici enflasyonu ocak ayına göre hızlandı ve böylece Merkez Bankası'nın mayısta beklediği yüzde 70 seviyesine yaklaştı. TÜFE’deki artış bu ay da yüzde 4,5 civarında gerçekleşirse yıllık enflasyon martta yüzde 70’in üzerine çıkacak.

Yüzde 67,07 olan enflasyon yıllık bazda 2005 yılından bu yana gerçekleşen en yüksek şubat enflasyonu oldu. Sadece iki aylık resmi enflasyon yüzde 11,54 olarak gerçekleşti. Merkez Bankası’nın yılsonu enflasyon beklentisi ise yüzde 36 seviyesinde bulunuyor.

TÜİK verilerine göre şubatta TÜFE hesabında esas alınan 143 temel başlıktan, 125’inde artış gerçekleşti. Şubat'ta bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 12,76 ile eğitim oldu. Bu grubu yüzde 8,25 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 5,42 ile lokanta ve oteller takip etti.

ERTELENEN ZAMLAR 5,5 PUAN AŞAĞI ÇEKTİ

Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri arasında yer alan yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE'deki artış oranı geçen yıla göre yüzde 72,60 oldu.

TÜFE’de yönetilen/yönlendirilen fiyatlar doğrudan kamu ya da kamuya bağlı kurumlar tarafından belirlenen ve fiyatı kamunun onayıyla oluşan mal ve hizmet kalemlerini anlatıyor. Bir başka ifadeyle yerel seçimler nedeniyle ertelenen başta doğalgaz ve elektrik zamları enflasyonun olduğundan daha düşük çıkmasına neden oluyor.

Yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar hariç tutulduğunda yüzde 72,60 olan enflasyon, bu fiyatlar dâhil edildiğinde 5,5 puan gerileyerek yüzde 67,07 seviyesinde gerçekleşti. Seçim sonrası bu kalemlerde beklenen zamların yıllık enflasyonu daha da yukarı çekeceği öngörülüyor.

Genel seçim sonrası faiz artışlarıyla başlayan sıkılaşma döneminde enflasyonla mücadele anlamında kayda değer bir mesafe alınmadı. Yerel seçimlerin etkisiyle ara verilen sıkılaşma dönemine seçim sonrasında devam edilmesi bekleniyor. Nisan ayından sonra hem yurttaşlar hem de şirketler için zor bir sürecin başlaması öngörülüyor.

TÜİK BİR İLKE İMZA ATARAK ENAG’I GEÇTİ

TÜİK’in aylık enflasyon rakamları ilk defa Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) aylık enflasyon olarak hesapladığı rakamlarının üzerinde çıktı. TÜİK aylık enflasyonu yüzde 4,53 olarak açıkladı. Günlük fiyat değişimlerinden elde edilen ENAGrup Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ise aylık bazda yüzde 4,32 arttı. ENAG, yıllık enflasyonu yüzde 121,98 olarak hesapladı. Bağımsız ekonomistler ile akademisyenlerden oluşan ENAG, 2020 yılından beri kendi uzmanlarının hesapladığı enflasyona dair verileri açıklıyor. Konuyla ilgili sosyal medya hesabı üzerinden açıklama yapan ekonomist Mahfi Eğilmez, "TÜİK, ENAG’ı aylık bazda geçti. IMF hazırlığı mı?" ifadelerini kullandı.

DİSK-AR: YOKSULUN ENFLASYONU YÜZDE 111

TÜİK’in verilerini değerlendiren DİSK-AR, "TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamıyor ve madde fiyat listesini açıklamıyor. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. TÜİK, yargı kararı gereği madde fiyat listesini açıklamalıdır. TÜİK hissedilen enflasyon oranlarını da açıklamalıdır" çağrısını yineledi. TÜİK’in açıkladığı enflasyonun halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak olduğunu vurgulayan DİSK-AR’ın verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 71,2 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 87,3 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 81,1 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 93 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 111,7 olarak gerçekleşti.

∗∗∗

19 YILIN EN YÜKSEK ŞUBAT ENFLASYONU (%)

GELİR GRUPLARINDA GIDA ENFLASYONU (%)

FİYATI EN ÇOK ARTAN GIDA ÜRÜNLERİ

Tereyağı	%16,99
Sebze	%16,14
Kuzu eti	%14,81
Peynir	%11,57
Süt	%10,99
Alkolsüz içecekler	%10,57
Taze meyveler	%10,32
Un & Tahıllar	%9,50
Makarna	%9,10

∗∗∗

MENEMEN ENFLASYONU %39,2

Caner Özdurak tarafından hissedilen enflasyonu ölçmek için alternatif olarak oluşturulan Menemen Endeksi’ndeki yıllık artış yüzde 39,22 oldu. Şubat ayı menemen enflasyonu, yumurtada görülen yüzde 1’lik düşüşe rağmen çarliston biberdeki yüzde 15, domatesteki yüzde 12’lik ve soğandaki yüzde 30’luk artışın etkisiyle aylıkta yüzde 6,94 oldu.

TÜİK’e göre gıda fiyatlarında şubatta aylık yüzde 8,25 artış yaşandı. Böylece yıllık gıda enflasyonu yüzde 71,12 olarak kaydedildi. Şubat'ta fiyatı en çok artan 10 üründen 9'unu gıda ürünleri oluşturdu.