Hanau Katliamı’nın dördüncü yılı: Unutulmayacak, Unutturulmayacak!

GÜRSEL KÖKSAL

Almanya’da dört yıl önce yaşanan Hanau katliamının yıldönümü dolayısıyla planlanan eylemler, ülkenin çeşitli yerlerinde aşırı sağ ve ırkçılığa karşı hemen her gün binlerce kişinin katıldığı protesto eylemlerinin gündemi belirlediği bir atmosfere denk geldi.
Hatırlanacağı gibi Almanya’nın Hessen eyaletindeki Hanau kentinde 19 Şubat 2020 akşamı sağcı bir teröristin gerçekleştirdiği katliamda, kısa bir süre içinde dördü Türkiye kökenli ailelerden olmak üzere dokuz göçmen genç yaşamını yitirmiş, beş genç de ağır biçimde yaralanmıştı. 
Kentin merkezinde ve göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı bir semtinde kısa zaman içinde, katilin ruhsatlı silahlarıyla  yakın mesafeden kurşuna dizilerek öldürülen gençlerin isimleri şöyle:

Sedat Gürbüz (30, komşu şehir Langen doğumlu), Kaloyan Velkow (33, Bulgaristan kökenli, bir çocuk babası), Fatih Saraçoğlu (34), Vili Viorel Paun (23, Romanya kökenli), Ferhat Unvar (23, Hanau doğumlu), Mercedes Kierpacz (35 – Polonya kökenli, iki çocuk annesi, komşu şehir Offenbach doğumlu), Gökhan Gültekin (37, Hanau doğumlu), Hamza Kurtoviç (22, Bosna kökenli, Hanau doğumlu), Said Nesar Hashemi (21, Afganistan kökenli, Hanau doğumlu).  
Katliamı gerçekleştirdikten sonra ikinci olay yerine 100-200 metre mesafedeki evine gidip, orada da yatalak annesini öldüren ve ardından intihar eden katilin olaydan önce, Norveç (2011) ve Yeni Zelanda‘daki (2019) katliamlarda olduğu gibi ırkçı ve komplo teorileriyle yüklü görüşlerini içeren bir “manifesto“yu internet üzerinden yayınladığı ortaya çıkmıştı. Ayrıca aşırı sağcı görüşleri ve şizofrenik ruh hastalığı olduğu resmi makamlarca bilinmesine rağmen yasal olarak silah ruhsatı alabilen katilin, ruhsatını hiç bir engelle karşılaşmadan defalarca uzattırabildiği ve çeşitli atıcılık klüplerinde nişancılık çalışmaları yaptığı da katliamın hemen ardından ortaya çıkarılmıştı.

ÇEŞİTLİ ETKİNLİKLER DÜZENLENECEK
Dördüncü yıldönümü yaklaşan katliamı anma eylemleri 17 Şubat Cumartesi'den itibaren, Almanya’nın dört bir köşesinde çok sayıda, çeşitli biçim ve boyutlardaki etkinlikleri içeriyor.
Faşist ve ırkçıların, göçmenlere ve göçmen kökenli Alman vatandaşlarına karşı, merkez sağdan da destek alarak gerçekleştirmeyi planladığı kitlesel sürgün projelerine yönelik kitlesel etkinliklerinin, bu anma eylemleriyle birleşmesi halinde faşizmle mücadele çağrılarının her zamankinden çok daha geniş çevrelere ulaşması sözkonusu. Bu durum katliam kurbanlarını anmayı, mezar başında “sessiz bir tören”le geçiştirmeyi planlayan resmi makamlara da güçlü bir eleştiri olacak.
“19 Şubat İnsiyatifi”ince verilen bilgilere göre Almanya çapındaki merkezi anma eylemi 17 Şubat Cumartesi Hanau’da gerçekleştirilecek. Katliamın ikinci bölümüne sahne olan Kurt Schumacher Meydanı’nda saat 14.00’te başlayacak olan yürüyüş kent içine yönelecek, kent içinde katliamın başladığı Heumark’dan geçip şehrin merkezindeki Pazar Yeri Meydanı’na (Marktplatz) ulaşacak. Markplatz’da saat 16.00’da başlayacak mitingde katliamda yaşamını yitiren gençlerin yakınları ve aldıkları ağır yaralara rağmen hayatta kalan gençler konuşacak. Son haftalarda tüm Almanya’da gözlenen aşırı sağa karşı protesto etkinliklerinin de etkisiyle Hanau’daki yürüyüş ve mitinge katılımın büyük olması bekleniyor.
Ailelerle dayanışma ve saldırının aydınlatılması için dört yıldır faaliyet gösteren “19 Şubat İnsiyatifi”nin yayınladığı bilgilere göre bugün ve yarın Hanau’nun yanı sıra Almanya’nın en az 12 kentinde yürüyüş, miting, uyarı nöbetleri, sergi, okuma gibi çeşitli etkinlikler gerçekleştirilecek. Katliamın yıldönümü olan 19 şubat pazartesi günü ise 60’tan fazla kentte benzeri etkinlikler düzenlencek. Anma ve protesto eylemleri takip eden günlerde de devam edecek.

SESSİZ ANMA TÖRENİ

Hanau’da resmi makamların da katılacağı anma töreni ise Merkez Mezarlığı’nda (Hauptfriedhof), burada toprağa verilen üç gencin (Ferhat Ünvar, Hamza Kurtoviç ve Said Nesar Hashemi) başucunda “sessiz anma” biçiminde gerçekleştirilecek. Katliamda çocuklarını yitiren ailelerden bazılarının “kendi fikirlerinin alınmadığı” gerekçesiyle eleştirdiği bu törene Federal Hükümet’ten İçişleri Bakanı Nancy Faeser, Hessen Eyalet Hükümeti’nden Başbakan Yardımcısı Kaweh Mansoori ve Hanau Büyükşehir Belediye Başkanı Klaus Kaminsky katılacak. Hanau Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamaya göre aileler istemediği için bu törende mezar başında siyasi konuşma yapılmayacak, çelenk bırakıldıktan ve saygı duruşundan sonra Hanau İslam Derneği’nden bir imam tarafından dua okunacak. 
Sözkonusu açıklamada eş zamanlı olarak öldürülen diğer altı gencin komşu kentlerde (Dietzenbach’ta Sedat Gürbüz ve Offenbach’ta Mercedes Kierpacz), Türkiye’de (Ağrı-Eleşkirt’te Gökhan Gültekin ve Çorum-İskilip’te Fatih Saraçoğlu), Bulgaristan (Kaloyan Velkow) ve Romanya’daki (Vili Viorel Paun) mezarlarına da çelenk bırakılacağı belirtildi. 
“Sessiz Anma” törenin ardından Hanau’da, bir bölümü çeşitli etkinlikler gerçekleştirilecek. Bu etkinliklerde öldürülen gençlerin kardeşleri ve yakınları konuşmacı olarak katılacak. Katliamda kardeşini ve bir ay sonra da bunun acısına dayanamayan babasını yitiren Çetin Gültekin ile katliamda kardeşini yitiren, kendisi de ağır biçimde yaralanan Said Etris Hashemi’nin kaleme aldığı kitaplar tartışılacak. Kısa bir süre önce yayınlanan ve “en çok satan” listelerine yerleşen kitapların başlıkları şöyle: 
Çetin Gültekin, Geboren, aufgewachsen und ermordet in Deutschland: Das zu kurze Leben meines Bruders Gökhan Gültekin und der Anschlag von Hanau (Almanya’da doğdu, büyüdü ve öldürüldü: Kardeşim Gökhan Gültekin’in kısa yaşamı ve Hanau Saldırısı.
Said Etris Hashemi, Der Tag, an dem ich sterben sollte: Wie der Terror in Hanau mein Leben für immer verändert hat (O gün ö: Hanau’daki terör tüm yaşamımı sonsuza kadar nasıl değiştirdi)

Hanau Belediyesi’nin kent merkezindeki binasında İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin 75’inci yıldönümü vesilesiyle açılan sergi de bu anma etkinlikleri kapsamında. 
19 Şubat günü, önceki yıllarda olduğu gibi akşam saat 20.00 – 23.00 arasında da dört yıl önce katliamın gerçekleştiği mekanlarda gerçekleştirilecek anma etkinlikleriyle sonlanacak.
“Kurbanların anılması, olayların aydınlatılması, ders alınması, sorumluların ortaya çıkarılması” taleplerinin, “Birlikte mücadele!” çağrılarının öne çıkacağı anma etkinliklerini, yine ailelerin ve “19 Şubat İnsiyatifi” gibi oluşumların yıllardır dile getirdikleri eleştiriler eleştirilerin damgasını vurması bekleniyor.
Örneğin aradan dört yıl geçmiş olmasına rağmen kent merkezinde katliamı unutturmamayı, kurbanları anmayı ve toplumu uyarmayı hedefleyen bir anıt konusunda halen bir görüş birliğine varılmamış olması nedeniyle özellikle kurbanların ailelerinin dile getirdiği eleştiriler, daha şimdiden katliamla ilgili yayınlarda yerini almış durumda. Yetkililerin geçtiğimiz yıllarda meydanlarda gerçekleştirilen törenlerde kitle karşısında aldıkları ağır eleştirilerden kaçındıkları için “sessiz tören” gibi kararlar aldığı söyleniyor.
Bunun yanısıra saldırıyla ilgili ihmal ve hataların, görev ihlallerinin halen tam olarak ortaya çıkarılmadığı, sorumlulardan hesap sorulmadığı eleştirileri de halen gündemde. Bütün bunlardan dolayı kurbanların ailelerinden ve kamuoyundan özür dilenmemiş olması da eleştirilen bir başka husus...
Katliamı araştırmak üzere Hessen Eyalet Meclisi’nde kurulan soruşturma komisyonun bu konudaki tartışmalı raporu eleştiriliyor. Bu eleştirileri paylaşan Sol Parti, Hessen’deki seçimlerin ardından Hıristiyan demokratlarla koalisyon hükümeti kurmaya karar veren sosyal demokratların da katılımıyla çıkan raporu kabul etmemişti. 
Anma etkinlikleriyle ilgili ayrıntılı bilgilere “19 Şuba İnsitatifi” ve Hanau Büyükşehir Belediyesi’nce kurulmuş olan “dijital anıt” internet sitesinden ulaşılabilinir:
https://19feb-hanau.org/2024/02/09/jahrestag-2024/
https://www.hanau-steht-zusammen.de/gedenktag-2024