Kariye’ye perdeli sansür
Bilge SARIHAN
AYASOFYA’nın ibadete açılmasından bir ay sonra camiye çevrilmesine karar verilen tarihi 6’ncı yüzyıla dayanan İstanbul Fatih’teki Kariye’nin açılışı ertelendi. Birkaç gün önce fresk ve mozaikleri kapatılan Kariye’nin bugün kılınacak cuma namazıyla açılması planlanıyordu. Diyanet İşleri Başkanlığı, açılışın ileri bir tarihe ertelendiğini duyurdu, gerekçe olarak ise, “Hazırlıklar sürüyor” dedi.
Kariye Müzesi’nin eski ve yeni hali olarak sosyal medyada dolaşıma giren fotoğraflar ise kamuoyunun tepkisi çekti. Tarihi müzedeki çalışmaların ardından Hz. İsa tasvirleri, Hristiyan semboller olmak üzere ikonların üzerlerinin beyaz perdeyle kapatıldığı görüldü.
Konuyu BirGün’e değerlendiren restorasyon uzmanı ve mimarlık tarihçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, tarihi önem taşıyan bir dünya mirasının yapay mekanizmalarla üstünün örtülmesinin doğru olmadığını söyledi. Prof. Dr. Ahunbay, şu ifadeleri kullandı: “Bu kadar önemli, hem sanat değeriyle hem de tarihi katmanlarıyla bize bir şeyler anlatan bir eserin sansürlenmesi uygun değil. Özgür bir şekilde görülebilmesi, insanların bundan zevk alması ve bir şeyler öğrenebilmesi söz konusu. Böyle yapıların tarihi ve sanat değerini ortaya çıkarabilmek için müze en uygunu.”
Prof. Dr. Ahunbay sözlerini şöyle sürdürdü: “Namaz sırasında kapalı olup sonrasında tekrar açılacağı söylenen bu mekanizmaların eseri ne kadar koruyacağı şüpheli. Perdelerin bakımı daha sonra sorun yaratacak. Yapay mekanizmalarla müdahalede bulunmak gereksiz. Şu andaki politik ortamda bunlar seri halinde önümüze geliyor. Umarım bu ortam değişir, bu hatalı kararlardan dönülür.”
TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Cevahir Efe Akçelik ise Kariye’nin camiye çevrilmesiyle tarihi yapının özgün şekilde korunmasının imkânsız hale geldiği görüşünde. Akçelik, şöyle konuştu: “Kariye, zengin mozaik ve fresk süslemeleri ile Bizans sanatının son dönemini yansıtan çok önemli bir eserdir. Tamamen politik saiklerle Kariye de Ayasofya gibi yeniden camiye dönüştürülmüştür. Bugün Kariye’nin cami olarak kullanılması kamuoyuna yansıyan fotoğraflardan da rahatlıkla görüleceği gibi yapının özgün haliyle korunmasına imkân vermemektedir.”
GALATA’YA YAPILANDAN FARKSIZ
“İnsanlığın ortak mirası Kariye’nin, sanatsal ve simgesel değeriyle korunması, rövanşist yaklaşımlarla politik hamlelere kurban edilmemesi gerekirdi” diyen Akçelik, sözlerini şöyle tamamladı: “Kariye; mimari yapısı, mozaik ve freskleri, Bizans sanatının en zengin örneği olması sebebiyle ile İstanbul’un sembol anıtlarından biridir. Kamuoyuna yansıyan çalışmalar hilti ile Galata Kulesi’ne yapılandan farklı değil maalesef.”
