KOBİ’ler büyük tehlikede

Havva GÜMÜŞKAYA

Toplam işletme sayısı ve istihdamdaki büyük paylarından dolayı ülke ekonomisi için önemli role sahip KOBİ’lerin karnesi yayımlandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri’ni duyurdu. Buna göre 2022’de sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 773 bin girişim KOBİ sınıfına girdi. 2022 yılındaki toplam girişim sayısının yüzde 99,7'sini oluşturan KOBİ'lerin üretim değeri ise yüzde 36,3’de kaldı.

250 kişiden az çalışan istihdam eden ve yıllık satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 250 milyon Türk Lirası’nı aşmayan girişimler olan KOBİ’lerin büyük çoğunluğunu mikro işletmeler oluşturdu. 2022 verilerine göre 3 milyon 482 bin mikro büyüklükte KOBİ bulunuyor. TÜİK verilerine göre ülkede faaliyet gösteren 1000 firmanın yalnızca 3’ü büyük firma sınıfına giriyor. Bu firmalar toplam istihdamın yüzde 29,4’ünü üretim değerinin ise yüzde 63,7’sini gerçekleştirdi. İstihdamın yüzde 70,6’i ise KOBİ’lerde bulunuyor.

BÜYÜK ÖNEMDELER AMA TEHLİKEDELER

Faaliyet kolları içerisinde ise en fazla ticaret sektörünün öne çıktığı görüldü. Buna göre; KOBİ'lerin yüzde 36,1'i, toptan ve perakende ticaret sektörüne yöneldiler. Ayrıca motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı, ulaştırma ve depolama ile imalat sanayi sektörü de öne çıkan sektörler arasında yer aldı.

Ülke ekonomisi için büyük öneme sahip KOBİ niteliğindeki şirketleri seçim öncesi zorlu bir sınav bekliyor. Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu’nun verilerine göre, KOBİ niteliğindeki işletmelerin bankalara olan borcu faiz artışlarının başladığı Haziran 2023’de 2,8 trilyon lirayken ekim itibarıyla 3 trilyon lirayı aştı. Şirketler, bir yandan artan faiz yükü diğer yandan da daralan ekonomide düşen talep nedeniyle ciddi sıkıntı yaşıyor. Ekonomide beklenen durgunluğun, düşük faizli kredilere bağımlı, kamu teşvikleriyle varlıklarını sürdürebilen ancak borçlarının anaparalarını ödeyebilecek kadar bile ciro elde edemeyen zombi şirketlerin sayısını artırması bekleniyor.

SADECE 3 BİNİ YÜKSEK TEKNOLOJİLİ

KOBİ’lerin düşük teknolojili üretim sorunları da aşılamıyor. TÜİK verilerine göre imalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüzde 56,4'ü düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken büyük ölçekli girişimlerde bu oran yüzde 44,9 oldu. İmalat sanayindeki sadece 3 bin 134 KOBİ, yüksek teknoloji sınıfında üretim yapıyor.

KOBİ'ler toplam ihracatın yüzde 31,6'sını gerçekleştirdi. KOBİ'lerin ithalattaki payı ise yüzde 15,4 oldu. Araştırmaya göre KOBİ'ler, ihracatlarının yüzde 49,3'ünü Avrupa ülkelerine, yüzde 32,7'sini de Asya ülkelerine yaptı. İhracatın yüzde 91,7'lik bölümü ise sanayi sektöründe gerçekleşti. KOBİ'lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri 2022 yılında 79 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2022 yılında 53 milyar dolara yükseldi.