Küçük tasarruf sahibi çaresiz
Özellikle halka arzlarla artan borsa ilgisi giderek yayılıyor. Ancak portföy büyüklükleri borsadan gelen kazancın çok düşük meblağlar olduğunu gösteriyor. Prof. Dr. Yeldan, çaresizliğin göstergesi olduğunu ifade etti.
Havva GÜMÜŞKAYA
7’den 77’ye herkesin dilinde olan borsada yatırımcı sayısındaki artış devam ediyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun (MKK) verilerine göre 31 Ağustos itibarıyla borsadaki yatırımcı sayısı 6 milyon 247 bin 715'e ulaştı. Eylülde ise yatırımcı sayısı 7,40 milyonu aştı.
Halka arzlardan daha çok pay almak isteyen yurttaş aile boyu yatırım hesabı açmaya başladı. Bu süreçte vasi kontrolündeki 0-14 yaş grubundaki yatırımcı sayısı katlandı. 2022 Ağustos ayında 6 bin 334 olan 0-14 yaş grubundaki yatırımcı sayısı bir yılda 6 kattan fazla artarak 41 bin 303’e yükseldi. 15-19 yaş arası yatırımcı sayısı da bir yılda 14 bin 778’den 122 bin 187’ye yükseldi. Rekor artışların yaşandığı bu yaş gruplarında portföy değerleri de dikkat çekti. 0-19 yaş grubundaki yatırımcıların portföy değeri, toplam portföy değerinin sadece yüzde 0,07’sini oluşturuyor.
Yüksek enflasyondan korunmaya çalışan küçük yatırımcı, borsadan gelen kazanç ile yalnızca aylık fatura giderlerini karşılayabiliyor. Portföy büyükleri bu durumu kanıtlıyor. Borsadaki yerli yatırımcıların yüzde 18,5’inin portföy büyüklüğü 1001-5000 lira arasında yer alıyor. Bu portföy dilimi, 1 milyon 157 bin kişi sayısı ile en yüksek yatırımcının bulunduğu portföy dilimini oluşturuyor. 5001-10000 liralık portföy dilimi, 938 bin 168 yatırımcı ile ikinci sırada yer alıyor. Ağustos verilerinde 6 milyonun üzerinde olan yerli yatırımcıların yarısının portföy büyüklüğü 10 bin liranın altında kaldı. Yatırımcıların sayısı artarken portföy büyüklükleri daha çok 50 bin liranın altında toplandı. Toplam yerli yatırımcının yüzde 71,8’inin portföy büyüklüğü de 50 bin liranın altında yer alıyor. 1 milyon TL ve üzerinde bakiyesi bulunan yatırımcı sayısı ise 196 bin 605 ile toplam yatırımcı sayısının yalnızca yüzde 3,1’ini oluşturdu.
KAPİTALİZM KUMARHANESİ
Kadir Has Üniversitesi’nden Prof. Dr. Erinç Yeldan, borsadaki bu durumun çaresizliğin bir sonucu olduğunu vurguladı. “Türkiye’de tasarruf sahiplerinin tasarruflarını değerlendirebileceği herhangi bir olanak kalmadı” diyen Yeldan, şunları söyledi: “Küçük tasarrufçuları enflasyona karşı koruyabilecek en büyük olanak TL mevduatlarıydı. ‘Faizleri düşürün’ talimatlarıyla olanak dışı bir konuma itildi. Bunun dışında tasarruf sahiplerinin yönelebileceği döviz, bina, arsa ve otomobile küçük tasarruf sahibi yanaşamıyordu zaten.”
Küçük tasarruf sahiplerinin riskli, güvensiz ve spekülasyonun yoğun olduğu alanlara itildiğini belirten Yeldan, “Küçük tasarruf sahipleri kapitalizmin kumarhane masalarına itildi. Borsa iniş-çıkışları olan belirsiz, sadece profesyonel eğitimden geçmiş olan yatırımcıların söz sahibi olabildiği bir yer. Şu an gençlerden ev kadınlarına hobi gibi herkesin uğraşı haline gelmiş durumda. Bu durumu ne olursa olsun çaresizliğin verdiği kaygı ile bir can havli adımı olarak değerlendiriyorum. Tamamıyla spekülatif riskli ve sürekli bir finansal güvence sağlamaktan uzak varlıklar. Bu durum Türkiye’deki finansal sistemin çarpıklığının tahribatın bir sonucu. Buradan kazanılan paralar ne güvenilir ne de yeterli olacaktır. Küçük tasarruf sahibinin arayış içerisinde olduğunun göstergesi. Çünkü başka çaresi de yok” dedi.
