Mitolojinin masalsı olağanüstülüğü

Nilgün ÇELİK

Tüm dünya edebiyatının esin kaynağı olan mitoloji modern yazarlar için de eşsiz bir kaynak. Aynı ölçüde mitler de edebiyatın bir parçası. Bu anlamda A. Erhat, mitoloji ile edebiyat ilişkisini tek cümleyle güzel özetler: “Batı, şiir ve edebiyatını Homeros’a borçludur” der.

Hannah Lynn de modern çağın mitolojik yazarıdır bana göre. Yunan Kadınlar Serisi’nde üç güzel eseri bulunuyor. Bir Spartalı’nın Kederi, Themiskyra’nın Kraliçeleri ve dilimize Eksik Parça Yayınları'ndan 2023 yılının ekim ayında çevrilen Athena’nın Çocuğu.

Hannah Lynn, mitolojik kahramanları romanlarında yaşatmayı ustalıkla başarıyor. Yunan efsaneleri, Lynn’in kaleminde yeniden şekillenerek günümüzün roman kahramanları oluyor. Athena’nın Çocuğu böyle bir roman. Lynn’in penceresinden Medusa’nın serüvenine ortak oluyoruz.

Yine, Yunan Klasikleri ile tanıdığımız Erhat, “Mytos söylenen veya duyulan sözdür, masal, öykü, efsane anlamına gelir. Ama mytos’a pek güven olmaz, çünkü insanlar gördüklerini, duyduklarını anlatırken birçok yalanla süslerler” der. H. Lynn, Athena’nın Çocuğu’nda kurgu ve dil ekseninde bu tanımı gerçekleştiriyor. Okuru mitolojik atmosferden uzaklaştırmıyor, akıcı ve sürükleyici romanın sayfalarında gezdiriyor. Efsane Medusa ile bilgili ve savaşçı Athena arasında bitmek bilmeyen bir savaşa götürüyor bizi. Bu savaş iyiyle kötünün, güzelle güzelin savaşı. Kıskançlık yüz yıllar öncesinde de bugün de can yakan, sonucu katlanılmaz bir öfke midir, sorusunu akla getiriyor. Athena’nın kuralları, anlaşılır olanı anlaşılmaz kılan tavırları ve Medusa’yı lanetlemesi onun sonunu getirmesi, kıskançlık krizi değil de ne idi? Tıpkı, James Joyce’un Ulysses’da o dönemin İrlanda’sında uygulanan katı kurallara bir tepki olarak yazdığı gibi, Lynn, mitlerden beslenerek iyiliğin, güzelliğin ve kıskançlığın altını çiziyor olması önemlidir bence. Eğer tanrılar da adaletsiz ve bencilse zavallı ölümlüler neden olmasın?

Athena’nın Çocuğu’nda mitoloji ile tarihten de etkiler, figürler bulunduruyor. Lynn, bir benzetme ya da gönderme yaparak kahramanlarına hayat vermiyor. Bilerek, mitolojik kahramanlara ve tarihten tanınan, bilinenlere can veriyor. Eserde, Medusa’nın annesi Aretaphila’dır. M.Ö. 50 yıllarında Kuzey Afrika’da eski bir Yunan kolonisinde yaşayan soylu bir kadın, tarihte kült bir figür olmuş kahraman, annedir. Thaks ise babasıdır ve M.Ö. 500’lü yıllarda yaşamış Yunan matematikçisidir. Yazar, başarılı kurgusunda bu önemli figürleri efsanevi Medusa’nın ailesi yapar. H. Lynn, modern mitolojik romanını, yaşamış karakterlerle aynı zamanda tarihi roman düzeyine de taşıyor.
Mitolojinin masalsı olağanüstülüğü elbette bu romanda da mevcut. Medusa’nın kardeşlerinin zaman içinde yırtıcı kuşlara dönüşme süreci, iyi ve çaresiz insanların bir zaman sonra bu çıkmazdan hangi kişiliğe bürünerek çıktıklarını düşündürmesi açısından etkili. Roman, kaynağı olan mitolojiden güç alarak masalsı bir şölen sunuyor okuruna.

Romanın diğer karakterleri de mitolojinin güçlü tanrıçalarıdır. Güzel Medusa’yı istismar eden Poseidon, deniz tanrısıdır. Tüm tanrıların en yıkıcısı, Medusa’nın hayatına sebep olmuştur. Bir başka baş karakter, Perseus’tur. Zeus ile Danae’nin oğulları. Perseus’un yaşamda kalma savaşı, ana rahmine düşmesi kadar masalsı ve efsanevidir. O’nun kardeşi olan Athena ile ortak noktası Medusa’dır. Roman bu sarmalda ilerlerken Perseus’un da iyimserlikle başlayan yaşamının dönüşümünü okuruz.

Medusa’nın, iyilik ve güzellikle başladığı yaşamına, -iradesi dışında- kendini kötülük yaparken bulması, kafasında lanetlendiği yılanlarla ve baktığını taşa çevirerek yaşamda kalması, onun için yorucudur. İçindeki masum kalan yanı canlanabilir mi? Yine iyilikte kalacak mı? Yoksa Perseus’u da bakışlarıyla taşa çevirecek midir? Perseus’un annesinin mutluluğu için belki de Medusa kendi başını ortaya koyabilir… Her iki kahramanın kıskanç ve güçlü tanrıların elinde nasıl değiştiğini ve neye dönüştüklerini merak edenler için Athena’nın Çocuğu.

Kimbilir belki de yazarın bir sonraki romanı Medusa’nın çocukları Pegasus ve Chrsyar’ı kapsar. Neden olmasın?

Filim tadında masalsı, mitolojik ve tarihi bir roman okumak isteyenler için Hannah Lynn’in romanı listenizde olmalı.