Mücadele gerek
Portekiz’den Doç. Dr. Capucha: Çalışma hukukunda derin değişiklikler için politik mücadeleye ihtiyaç var.
HAZIRLAYAN: UĞUR ŞAHİN
Şu ana kadar 2 milyon 745 binin üzerinde insanın koronavirüse yakalandığı Portekiz, kimi zaman “sağlık sistemi çöküyor” haberleriyle gündeme geldi, kimi zaman da “aldığı sıkı önlem”lerle. 20 binin üzerinde kişinin Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdiği ülkedeki durumunu ISCTE Üniversitesi Lizbon Enstitüsü’nün Siyaset Bilimi Bölümü Başkanı olan Doç. Dr. Luís Capucha değerlendirdi. Aynı zamanda Ulusal Eğitim Konseyi Üyesi olan Capucha’nın çalışma alanlarında yoksulluk ve sosyal dışlanma başı çekiyor.Doç. Dr. Capucha, özetle şunları söyledi:
AŞI KARŞITI MESAJLAR ÇÜRÜTÜLDÜ: 2020’nin ilk yarısındaki Covid-19 dalgası ve yılın ortalarındaki sürecin üstesinden gelinmesiyle birlikte, ülkenin pandemiyle mücadeledeki başarısı memnuniyet yaratmıştı. Ancak Portekiz, o yılın sonu ve 2021’in başında günlük vaka sayısı ile Avrupa’nın tümünde en çok etkilenen ülke durumuna gelmişti. Aşılamaya riayet güçlü ve aşı karşıtı mesajlar karşılık bulmadı. Bu söylemler medya tarafından çürütüldü. Bu da Portekiz’i aşılanmış nüfus açısından dünyada en iyi performans gösteren ülkelerin arasına yerleştirdi. Salgına karşı toplumun tüm kesimlerini harekete geçirme mantığı işlemeye devam ediyor.
BÜYÜK EŞİTSİZLİK VAR: Dünyada sadece çok zenginler ve yoksullar arasında değil, aynı zamanda çok zenginler ve orta gelir sahiplerinin arasındaki eşitsizlikler de genişledi. Bu eşitsizlikler gelir değişkeniyle sınırlı şekilde algılanır, ancak bunun çok daha ötesinde. Şöyle ki; sağlığa, gıdaya ve suya erişimde de, iş için gerekli nitelik ve beceriler açısından da özgürlük ve demokrasi açısından da eşitsizlikler söz konusu. Tüm bunlara ek olarak hastalık riskini önleme noktasında da eşitsizlikler hayatımıza damga vuruyor.
YOKSULLAR ERİŞEMEDİ: Yoksul bölgelerin nüfuslarını etkileyen diğer hastalıklarla karşılaştırıldığında tüm dünyayı daha yoğun etkileyen Covid-19’a yönelik aşı üretimi ve bilimsel araştırma eşitsizliğindeki gibi, aşılara erişimdeki eşitsizlik, diğer hastalıklar açısından da bir gerçeklikti. Sadece Covid-19 durumu bu eşitsizlikleri açık bir şekilde ortaya çıkardı: Gelişmiş dünyada üçüncü doz aşılama başladığında, BM Genel Sekreteri’nin de duyurduğu gibi, en yoksul ülkelerde nüfusun çoğunluğuna ilk doz dahi uygulanmamıştı. Bu eşitsizliklerin sebepleri iki başlıkla ele alınabilir: İlki, bölgelerinde üretilen aşılara daha erken ulaşan ve bu aşıları almaya parası olan zengin ülkelerin bencilliğiyle ilgili. İkinci sebep ise altyapının olmadığı en yoksul ülkelerdeki kurumların güçsüzlüğüyle ilişkili.
Doç. Dr. Luís Capucha - ISCTE Üniversitesi Lizbon Enstitüsü
DEVLET ÖNLEDİ: Portekiz’de yoksulluk yıllardır yavaş ancak sürdürülebilir bir hızda azalıyor. Pandemi sırasında bu hız sürdü ve yoksulluk stabil kaldı. Bu; devletin ailelerin gelirini desteklemek adına sağladığı kaynaklar sayesinde.
ÇOCUKLAR CEZALANDIRILDI: Portekiz özelinde pandeminin finansal etkisi büyük oranda hafifletildi ve istihdam korundu. En yoksullar işyerleri uzaktan çalışmaya izni vermemesi ve toplu ulaşımı kullanmaları nedeniyle enfeksiyona daha fazla maruz kaldı. Dezavantajlı bölgelerden çocuklar uzaktan eğitime erişim güçlükleri bakımından eğitim alanında özellikle cezalandırıldı.
YOKSULLAR DAHA SAVUNMASIZ: Uzaktan çalışma yaygınlaştı. Yoksullar daha savunmasız durumdalar. Sağlık ve sosyal hizmet çalışanları da işlerinin doğaları gereği aynı şekilde uzaktan çalışamayan gruplar arasında. Kanunen yasak olmasına rağmen çalışanlarına video denetim sistemi uygulamak isteyen bir dizi çokuluslu şirket dışında bu model sorunsuz işledi.
POLİTİK MÜCADELE GEREK: İş ilişkilerinin bireyselleşmesi ve güvencesizlik uzun zamandır modern örgüt kültürüne işlemiş durumda ve sendikacılık üzerine çok olumsuz etkileri oluyor. Çalışma hukukunda derin değişiklikler için politik mücadeleye ihtiyaç var. Güvencesiz emekçiler için sendikalardan başka sosyal ağlara veya diğer teknolojik araçlara dayalı yeni örgütlenme şekilleri ortaya çıkabilir.
ÜÇ SONUÇ: Pandeminin özellikle üç boyutta geniş kapsamlı sonuçları oldu: Refah devletinin meşruiyetinin güçlenmesi, halkın günlük yaşamında bilimin rolünün artması ve teknolojilerin geleceğimizi şekillendirmesiyle elde edilen görünürlük. Devlet; hem sağlık alanında hem de gelir ve istihdam desteği açısından pandemi sürecindeki tek etkili kaynaktı. Özel sağlık hizmetleri, geri planda kaldı.
