Sarayın bütçesine para yetiremedik

Havva GÜMÜŞKAYA

Ekonomi yönetimi bir yandan dış kaynak arayışlarına hız kesmeden devam ederken diğer yandan harcamaları da tasarruftan uzak bir şekilde sürdürüyor. Yüksek vergi gelirlerine rağmen bütçe dengelenmiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, eylülde 129,2 milyar TL açık veren merkezi yönetim bütçesi ekimde 95,5 milyar TL açık yazdı. Ekim ayında bütçe giderleri 569,2 milyar TL, bütçe gelirleri ise 473,8 milyar TL olarak gerçekleşti. Böylece vergi artışlarının etkisiyle seçim sonrası temmuz ve ağustosta fazla kaydedilen bütçe yeniden açık vermeye başladı.

Ocak-Ekim döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 4 trilyon 521,8 milyar TL, bütçe gelirleri 3 trilyon 913,7 milyar TL olarak gerçekleşti. 10 aylık dönemdeki bütçe açığı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık 5 kat genişleyerek 608,1 milyar TL oldu.

Ekimde vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 125,2 oranında artarak 409 milyar 427 milyon TL oldu. Vergi gelirinin yüzde 40,7’si KDV, yüzde 23,8’i ise ÖTV’den elde edildi. Ekimde toplam KDV geliri 166,6 milyar lira, ÖTV geliri 97,4 milyar lira oldu. KDV’den gelen gelir yıllık yüzde 98,5, ÖTV’den elde edilen gelir ise yıllık yüzde 130,3 arttı.

Torba yasa ile muhalefetin itirazlarına rağmen getirilen ek motorlu taşıtlar vergisinden tahsil edilen toplam tutar ise 17 milyar 268 milyon TL oldu.  2023 Ocak-Ekim döneminde 3 trilyon 391 milyar 461 milyon TL tutarındaki vergi geliri elde edildi. KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı ise yüzde 54,85 oldu.

ÖRTÜLÜ HARCAMALARDA REKOR KIRILDI 

Vergi gelirlerindeki hızlı artışlara karşılık yüksek harcamaların etkisiyle bütçe ekimde de açık verdi. Saray, harcamalarını kısmadı. Cumhurbaşkanı tarafından harcanabilen ve hesabı sorulamayan gizli hizmet giderleri kaleminden yılın en büyük harcaması ekimde gerçekleştirildi. Sadece ekimde bu kalemden 1 milyar 24 milyon liralık harcama yapıldı. Ocak-Ekim döneminde toplamda 4 milyar 849 milyon liralık örtülü ödenek harcaması yapıldı.

Kamunun israf harcamaları arasında gösterilen kiralama işlemlerinin de son sürat devam ettiği ortaya çıktı. Kamunun ekim ayında kiralama giderleri 1 milyar 507 milyon TL oldu. Kiralama giderleri arasında uçak ve taşıt kiralama harcamaları dikkati çekti. Ekonomi yönetiminin seçim sonrası dış kaynak için sık sık yurtdışı seyahatlerine çıkması uçak kiralarına ödenen tutarları da arttırdı. Ekimde taşıt kiralarına 275 milyon 623 bin TL, uçak kiralama harcamalarına ise 478 milyon 780 bin lira aktarıldı.Ocak-ekim döneminde kira harcamalarındaki en büyük kalemi 4 milyar 45 milyon lira ile uçak kiraları oluşturdu.

Görevlendirme gideri adı altında kamu teşebbüslerine ekimde 66,5 milyar lira transfer edilirken Ocak-Ekim döneminde yapılan toplam transfer 540,7 milyar TL oldu.  Ekimde görevlendirme giderleri kapsamında Boru Hatları ve Petrol Taşıma A.Ş.’ye (BOTAŞ) ve Elektrik Üretim A.Ş.’ye (EÜAŞ) sırasıyla 16 milyar TL ve 10,6 milyar TL ödenirken borç verme kaleminden Devlet Demir Yolları’na 6,6 milyar TL ödeme yapıldı.

∗∗∗

DAKİKADA 7,8 MİLYON TL VERGİ

Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, yılın ilk 10 ayında dakikada 7,8 milyon TL vergi ödendiğini ve ödenen vergilerin toplamının 3 trilyon 391 milyar liraya ulaştığını belirtti.

Ozan Bingöl, bütçe verilerini değerlendirdiği X hesabından şu paylaşımı yaptı:

Yılın ilk on ayında;

• Dakikada 7,8 milyon TL

• Saatte 471 milyon TL

• Günde 11,3 milyar TL

• Ayda 339,1 milyar TL

• Toplam 3 trilyon 391 milyar lira vergi ödedik.

Buna rağmen açık son üç aydır Merkez Bankası’na devredilen KKM hariç 608,6 milyar lira.

Verginin vergisinin vergisini ödüyoruz ama yine de yetiremiyoruz!