Siyanürlü tarım olmaz!
AYM, İliç’i siyanür cehennemine çeviren madenin kapasite artırımına ilişkin hak ihlali kararı verdi. Madenin bölgedeki tarıma vereceği zararların yüzeysel değerlendirildiğini belirten AYM, özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
Gökay BAŞCAN
Anayasa Mahkemesi (AYM), Erzincan İliç’te Çakmaktepe Madeni’nin revizyonu ve kapasite artışına ilişkin açılan davanın reddine ilişkin emsal oluşturabilecek bir karar verdi.
Çevresel etki değerlendirme (ÇED) olumlu kararına karşı açılan davanın reddine ilişkin (AYM) hak ihlali kararı verdi. Bölge halkında Eşref Demir’in kişisel başvurusunu değerlendiren AYM, davalının özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
YURTTAŞLARIN İTİRAZLARI GÖRMEZDEN GELİNDİ
Çalık Grubuna ait Lidya Madencilik ve Kanadalı SSR Mining’in ortağı olduğu Kartaltepe Madencilik’in, Erzincan İliç’te bulunan Çakmaktepe Madeni’nin genişletme projesi için 2018 yılında başvuru yaptı. Başvuruyu inceleyen Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ÇED olumlu kararı verdi. Maden projesinin, tarım ve hayvancılığa olumsuz etkisi olacağını, içme sularının kirleneceğini, kullanılan kimyasalların insan sağlığına zarar verceğini belirten bölge halkı, kararı yargıya taşıdı. Erzincan İdare Mahkemesi’nde görülen dava bilirkişi keşfi yapılmasına karar verildi. Keşifin ardından hazırlanan raporda, olumsuz etkilerin tahammül edilebilir seviyede olduğu belirtildi. Bunun üzerine mahkeme, davayı reddetti. Bu kez mahkeme kararı Danıştay’a taşındı. Danıştay’da iki ret oyuna rağmen temyiz talebi reddedildi. Karşı oy kullanan iki üye, proje alanının yüzde 22’sinin mera alanı olduğunu hatırlatarak hayvancılık ve tarıma vereceği zararlara ilişkin iddialar olduğunu, bilirkişi heyetinde ise ziraat mühendisi olmadığını ifade etti. İki üye, yeni heyetle tekrar rapor hazırlanması gerektiğini belirtti.
DEĞERLENDİRME YÜZEYSEL YAPILMIŞ
Danıştay’ın da ret kararı üzerine dava AYM’ye taşındı. Dosyayı inceleyen AYM oy birliğiyle, başvuru yapan Eşref Demir’in, özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Kararda, ÇED dosyasında, tarım ve hayvancılığın göreceği zarara ilişkin yüzeysel bir değerlendirme yapıldığı ifade edildi.
BirGün’e konuşan Eşref Demir, “Bu karar bir nebze de olsa umut verdi. Buradaki yabancı şirketler ile yerli ortaklarının eli uzun ve iktidara yakınlar. Böyle bir süreçte AYM’nin kararı sevindirdi” dedi.
Şirketlerin mahkeme kararlarına rağmen rahatça hareket ettiklerini belirten Demir şu ifadeleri kullandı: “Tüm yaşananlara rağmen mücadeleden vazgeçmeyeceğiz. Şirketin her adımını izliyor, takip ediyor, uzmanların yardımlarıyla dava açıyoruz. İliç’i savunmaya devam edeceğiz.”
AYM İNCELERKEN İKİNCİ KEZ ONAY VERİLDİ
Projeye ilişkin dava AYM’de incelenirken şirket ikinci kez kapasite artırımına gitti. Bakanlık, AYM’nin kararını beklemeden 2021 yılında ikinci kez kapasite artırımına onay verdi.
∗∗∗
İLİÇ’İ SİYANÜRE BOĞDULAR!
SSR Mining ve Çalık Holding’e bağlık Lidya Madencilik’in ortağı olduğu Erzincan İliç bölgesinde bir diğer madeni ise Çöpler Altın Madeni. Çakmaktepe Altın Madeni’nden çıkarılan cevher, Çöpler Altın Madeni’nde siyanürle ayrıştırılıyor. 2022 yılında, Çöpler Altın Madeni’nde yaşanan sızıntı sonucu 20 ton siyanürlü solüsyon doğaya karıştı. 21 Haziran 2022’de faaliyetine son verilen altın madeni, üç ay sonra 23 Eylül’de yeniden açıldı. Şirkete 16,4 milyon TL ceza kesilirken maden sadece 3 ay kapalı kaldı. Öte yandan geçici kapatma ve para cezasına rağmen faaliyetlerini sürdüren maden ocağının kapasite artırımına onay verildi.
