Yeni afetler kapıda
Yaşanan sel felaketi bir kez daha altyapı eksiklerini gözler önüne serdi. Dere yataklarına yakın ve taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerdeki yapılaşmalar "Sırada hangi kent var?" sorusunu gündeme getirdi.
Sibel BAHÇETEPE
Aksaray, Nevşehir, Kayseri ve Samsun'un ardından, Kırklareli ve İstanbul'da meydana gelen ve toplam 11 yurttaşın yaşamını yitirdiği, biri bebek iki yurttaşın arama çalışmalarının sürdüğü sel felaketlerinin ardından gereken önlemler acilen alınmalı. Merkezi ve yerel yönetimlerin bir adım atması gerektiği vurgulayan uzmanlar "Altyapı eksikleri acilen gözden geçirilmeli, acilen bu konuda adımlar atılmalı. Yoksa yeni afetler kapıda" uyarısı yapıldı.
Çarpık kentleşme, dere yatakları çevresinde yapılaşma, altyapısızlık, plansızlık gibi nedenler her yağış sonrası benzer tablolara yol açıyor. Hafta başı meydana gelen selde Nevşehir'de iki, Aksaray'da ise bir yurttaş yaşamını yitirmişti. Aksaray'da 3 aylık Asel bebek ise sel sularında kaybolmuştu. Hemen ardından Kırklareli'nde yaşanan sel felaketinde 6, İstanbul'da Küçükçekmece, Arnavutköy, Başakşehir'de etkili olan yağışta ise iki yurttaş hayatını kaybetmişti.
RİSK BİLİNİYORDU
İstanbul'da pek çok noktada sel sonrası temizlik çalışmaları sürerken, uzmanlar da selin göz göre göre geldiğine dikkat çekti. İstanbul Planlama Ajansı, uzun yıllardır dere yataklarına yakın ve taşkın riskinin yüksek olduğu yerlerde yapılaşmaya gidilmesinin kentte yaşanan taşkınların ana sebebi olduğunu altını çizdi. Açıklamada, özetle şu ifadelere yer verildi: "Kirazlı (Bağcılar)-Kayaşehir Merkez (M3) metro hattının 2. etabı olan Onurkent-Kayaşehir Merkez istasyonları arası 8 Nisan 2023 tarihinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından tamamlanarak hizmete açıldı. Hattın Kayaşehir Merkez istasyonunun Hasanoğlu Deresi yakınında ve taşkın riskli bölgede yer aldığı biliniyor. 2019'da açılan Başakşehir Millet Kıraathanesi'de maalesef Nakkaş Deresinin kolu olan Fener Dere üzerinde yer alıyor ve halihazırda taşkın riski olduğu biliniyor. Nakkaş Deresi yakınlarında yer alan ve taşkın riski bulunan Çam ve Sakura Şehir Hastanesi ise 2020'de açıldı. Son 20 yıldan fazladır gerçekleşen plansız kentleşme, imar afları ve nüfusun kontrolsüz mega projeler ile kentin kuzey bölgesine yönlendirilmesi tarım, orman ve su havzaları bölgelerini tahrip etti. Bu tahribatın, afetleri felakete dönüştürdüğünü ne yazık ki yaşayarak görüyoruz."
Prof. Dr. Mihri Özkan ise bu tür olayların daha sık yaşanacağını söyledi. Özkan, iklim krizi sebebiyle bir bölgede sel meydana gelirken bir başka bölgede ise kuraklık veya aşırı sıcak havanın etkili olduğunu anımsatarak "Bu olaylar aslında uyarıcı. Daha hızlanacağını ve daha sık olacağını düşünebiliriz" dedi.
∗∗∗
SEL BÖLGESİNDE SALGIN HASTALIK RİSKİ
Halk sağlığı uzmanları da sel sonrası ortaya çıkabilecek bulaşıcı hastalıklara dikkat çekti. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, sel sonrası viral ve bakteriyel enfeksiyonlarda artış yaşanabileceğini belirterek, sel sularıyla kirlenen yiyeceklerin tüketilmemesi, eşyaların temizlenip dezenfekte edilerek kullanılması, suların da kaynatılarak içilmesi gerektiğini söyledi. Özellikle çocuklar, yaşlılar, hamileler ve kronik hastalığı olanların daha yüksek risk altında olduğunu kaydeden Yavuz, özetle şu uyarıları yaptı: "Sel sonrası daha çok ishal ile seyreden, su ve gıdaları kirleten mikroplara bağlı ortaya çıkabilen hastalıklar ortaya çıkabilir. Örneğin bulaşıcı sarılık dediğimiz Hepatit A, Leptospiroz gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Sel sularıyla kirlenen oyuncaklar çok iyi temizlenip, dezenfekte edildikten sonra kullanılmalı. Sel sularıyla kirlenmiş yerler ve eşyalar uygun malzemeler ise sulandırılmış çamaşır suyu ile temizlenebilir. Sel sonrası sel bölgelerinde sinek, böcek, akrep, farelerle ilgili sorunlar ortaya çıkabileceği unutulmamalı."
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) Üyesi Prof. Dr. Caferi Tayyar Şaşmaz da özetle şunları söyledi: "Yağışlar sonrasında su baskını ve seller ilk anda yarattığı yıkım, can ve mal kaybı sonrasında erken dönemde su ve besinlerle bulaşan hastalıklar geç dönemde vektörlerle bulaşan hastalıklar açısından önemli bir risk oluşturmaktadır. Su ve besinlerle bulaşan hastalıklar kuluçka süresi birkaç saat ile birkaç ay arasında değişmektedir. Örneğin Basilli dizanteri 1-3 gün, rota ishali 2 gün, Hepatit A enfeksiyonu 2-6 hafta arasında ortaya çıkabilir. Su baskını ve sel sonrasında bu hastalıklardan korunmak için öncelikle insanlar yerel yöneticilerin uyarılarına göre hareket etmelidirler. Şebeke suları yerel yöneticilerin 'tüketilebilir' önerisine kadar tüketilmemeli."
∗∗∗
YAŞAMINI YİTİREN DOKTOR İÇİN TÖREN
Kırklareli'ndeki selde hayatını kaybeden Anestezi Asistanı 27 yaşındaki Dr. Selman Bağışlar ile eşi 26 yaşındaki Mihriban Bağışlar için Okmeydanı Prof. Dr. Cemil Taşcıoğlu Şehir Hastanesi'nde cenaze töreni düzenlendi. 3 ay önce evlendikleri öğrenilen Bağışlar çifti için daha sonra Zeytinburnu'ndaki Taş Camii'nde tören yapıldı. Dr. Selman Bağışlar'ın cenazesi memleketi Antalya'ya; eşi Mihriban Bağışlar'ın ise Silivrikapı'da toprağa verildi.
∗∗∗
BALKANLARDA ÖLÜ SAYISI ARTIYOR
Yunanistan'daki sel felaketi nedeniyle son iki günde ölenlerin sayısı 3'e çıkarken, Bulgaristan'ın güneydoğusunda etkili olan şiddetli yağışların yol açtığı seller nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı da 4'e yükseldi. Öte yandan Güney Amerika ülkesi Brezilya'da da 36 kişi sel nedeniyle hayatını kaybetti.
