Yılbaşı Çiçekleri Kokinalar
Yeni yıl yaklaşırken kokinalarınız hazır mı?
Çocuklarınızla üzerini pamuklarla süslediniz mi?
Kokina çiçeğini zamanında İstanbul’a Rumlar getirmişler. Yeni yıl arefesinde, eski İstanbul
Rumlarının çok severek evlerini süslediği kokinaları halen bizler de satın alarak bu yılbaşı geleneğini aynı sevinçle sürdürüyoruz.
Kokinalar uğurludur. Hatta derler ki, çiçeğiniz eğerbir yıl boyunca dayanırsa ev sahibi bile olabilirsiniz!
Peki yeni yılda sahibine mutluluk ve uğurgetirdiğine inanılan kokinaların ardında büyük bir emek saklı olduğunu biliyor muydunuz?
Bilimsel adı: Tavşanmemesi (Ruscus aculeatus), Ruscaceae familyasından 20–50 cm yükseklikte, her zaman yeşil, çok yıllık, yaprak biçimindeki dalları batıcı, çalı görünüşlü bir bitkidir.
Anavatanı: Güney Avrupa
Dikenli hikayesi:
Ekim ayında İstanbul’da Kemerburgaz, Adapazarı, Şileormanlarından Romanlar tarafından toplanmaya başlayan ve üç ay kadar süren dikenli macera o kadar zahmetlidir ki...
Kokinanın dikenli dalları ayrı, kırmızı top çiçekleri ayrı bitkilerden toplandığını biliyor muydunuz?
Kuşların bile konmaya cesaret edemediği tavşan memesi (rustus aculeatus) dikenli çalıları kokinanın yeşil kısımlarını oluşturur. Normalde bu dikenli çalı tek bir kırmızı meyve verir. Kokinaların bildiğimiz görüntüsünü elde etmek için bir de silcan (smilax excelsa) adı verilen bitkinin minik kırmızı meyveleri toplanır. Sonra bu kırmızı minik toplar, nakış işler gibi tek tek kırmızı iplerle yeşil çalı üstlerine bağlayanarak son haline getirilir.
Bu meşakkatli süreçte eller ne hale gelir, tahmin edebilir misiniz?
Bundan sonra kokina alırken pazarlık yaparsanız, belki dikenlerden yara bere içindeki ellerin acısını hatırlarsınız.
Şifası:
Tavşan memesi bitkisi eski zamanlardan beri tıbbi bir bitki olarak kullanılmış. Günümüzde de ilaç sanayisinde kullanılıyor. Ülkemizde özellikle Samsun’un köylerinden toplanıyor.
Bu bitkinin şifasından faydalanmak için bitki çayı, merhem, kapsül şeklinde uygulamaları var.
İdrar söktürücü, böbrek ağrısı, mesane taşları, karın ağrısı, bacak krampları ve şişliklerine karşı etkili olduğu biliniyor. Her zaman ki uyarım; bitkilerin kullanım sıklığına ve miktarına dikkat etmek gerekir. AMAN DİKKAT!
Kokinalı bir şarkı:
Çok sevdiğim Candan Erçetin’in Aman Doktor albümünden Türkçe ve Yunanca sözleri olan anonim bir İstanbul türküsünde geçer “kokinalar”.
Kokina, Rumca “kırmızı” demek.
Haydi o zaman, ellerimizde mendillerimizi
sallaya sallaya bu iki dilli türküyü dinleyelim bugün!
Bir Dalda İki Kiraz
ala sala, mes sti sala ta milisame
Na me paris, na se paro simfonisame
Pote mavra, pote aspra, pote kokina
Tin kardya mu na zituses tha stin edina
......
Bir dalda iki kiraz biri al biri beyaz
Eğer beni seversen mektubunu sıkça yaz
Sallasana sallasana mendilini
Akşam oldu göndersene sevdiğimi
Bir dalda iki ceviz aramız derya deniz
Sen orada ben burada ne bet kaldı ne beniz
Sallasana sallasana mendilini
Akşam oldu göndersene sevdiğimi
Arasında kokina Kurumuş bir kitap:
Size bir olay anlatayım, çok kısa
Bir kış günüydü, kar yağıyordu
gök sapından boşalmış
Papatya yaprakları gibi duruyordu
Kapıda ruhi beyi gördüm
Gözleri kıpkırmızıydı
Çiğnenmemiş karın üstünde
iki tek kokina gibi duruyordu gözleri
Beni birine gösteriyordu eliyle
yanında kimseler yoktu
Birine yakınıyordu benden
yanında kimseler yoktu
Bir adım daha attı
eli bir bıçak ucu gibi sipsivriydi, uzundu
ve nasıl olduysa oldu
yitirdim bir anda gözden
Hani düş gördüm desem
o zaman sağ bileğim niye kanıyordu.
Ben Ruhi Bey Nasılım,
Patron Masaya Gelir
Edip Cansever
Bunu biliyor muydunuz?
Dünyada bu bitki genellikle Kasap Süpürgesi (İngilizce; butchers broom) bitkisi olarak bilinir. Bitki çok sert ve keskin olduğu için zamanında kasaplar dükkanlarını süpürmek için kullanmışlar. Süpürdükçe ucunda kalan kıyma ve et parçalarıyla oluşan görüntü gerçekten bu bitkiye verilen isme çok uymamış mı?
Kokina bakımı:
Kokinaları uzun yaşatmak için evinizin serin bir yerine konumlandırın. Çünkü ne çok sıcağı ne de çok soğuğu severler. Kokinaları susuz olarak vazonuza yerleştirin. Haftada bir kere, bir gün boyunca kök kısımlarını suda bekletin. Kokinalarınızla evinize ilk girişinizde dilek dilemeyi aman unutmayın!
Yararlanılan kaynaklar:
https://www.muzikdefterim.com/candan-ercetin/
bir-dalda-iki-kiraz-sallasana-sallasana-sarki-sozu-1511
https://www.aydinlik.com.tr/emek-ve-dikenin-yolculugu-kokina-yasam-aralik-2017#3
https://tr.wikipedia.org/wiki/Tav%C5%9Fanmemesi
https://www.bilgilerce.com/tavsan-memesi-bitkisi/
http://gaybubetindecokkitapokudum.blogspot.com/2007/12/kokinalar.html