Yıllardır çalışıp ekmeksiz kaldılar

Dilan ESEN

Emeklilere yapılacak zam oranı ile çalışan emeklilere de verilmesi beklenen 5 bin TL’lik ikramiye gündemdeki yerini koruyor. Emekliler ise tüm bu tartışmalarla beraber başka bir sefaletin içinde yaşıyor. Ülkede 15 milyondan fazla emekli var ancak güncel maaş ortalamaları bugün sadece 8 bin 500 lira. Yaklaşık 6 milyon emeklinin ücreti ise 7 bin 500 lira, yani en düşük maaş. Emekliler, pazardaki çürük sebzeleri seçmek zorunda kalıyor. Aş evi sıralarını uzatan emekliler parkta yürüyüşe dahi çıkamıyor.

Emeklilerin durumunu TÜİK’in son verileri de ortaya koydu. TÜİK’in ‘Sosyal Koruma İstatistikleri 2022’ verilerine göre sosyal koruma harcaması 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 59,6 arttı. Sosyal koruma harcaması 1 trilyon 257 milyar 763 milyon TL olurken bunun yüzde 98,4'ünü 1 trilyon 237 milyar 645 milyon TL ile sosyal koruma yardımları oluşturdu. Sosyal koruma yardımlarında ise en büyük harcama 565 milyar 810 milyon TL ile emekli/yaşlılara yapılanlar oldu.

Sosyal koruma yardımlarının GSYH içindeki payı ise yüzde 8,2 olarak gerçekleşti. Risk/ihtiyaç grupları bazında bakıldığında, emekli/yaşlılara yapılan harcamaların yüzde 3,8 ile en büyük paya sahip olduğu görüldü. Şartlı yardımlar içinde en büyük payı yüzde 49,9 ile aile/çocuk yardımları oluşturdu. Bunu yüzde 23,1 ile engelli/malul yardımları ve yüzde 9,9 ile hastalık/sağlık bakımı yardımları takip etti.

Nakdi yardımlarda en büyük payı yüzde 71,7 ile emekli/yaşlılara yapılan yardımlar oluşturdu. Sosyal koruma kapsamında emekli/yaşlı, dul/yetim ve engelli/malul maaşı alan kişi sayısı 2022’de 14 milyon 851 bin kişiye ulaştı.

BÜYÜK SEFALET

Söz konusu karanlık tablo içerisinde sokakta yatacak konuma gelen emekliler için yaşanan sefalet çok büyük. Tüm Emeklilerin Sendikası İstanbul Şubeler Sözcüsü Mustafa Durna, perişan durumda olduklarını söyledi.

Emekliler için korkunç bir dönemin başladığına dikkat çeken Durna, “İstanbul Ticaret Odası, ENAG ve TÜİK’in enflasyon verilerinin ortalaması yüzde 88. Temmuz ayında da emeklilere yüzde 25 maaş artışı verildi. Yüzde 88’den yüzde 25’i düşersek yüzde 63 oranında emekliler bu devletten alacaklı. Bu hükümet 2024 için hem asgari ücreti hem de emekli maaşını tek seferde verecekse emeklilerin alacağı yüzde 63 ve 2024 zammı yansıtmalı” dedi.

Emeklilerin oyuna getirilmek istediğine değinen Durna, “Emeklilerin önüne sandık gelirse boylarının ölçüsünü alırlar. Tehlikenin bir başka boyutu da kök maaşlar. Emeklilerin çoğu 3 bin, 4 bin lira aylık alıyor. Bu da demek oluyor ki zam gelse bile 7 bin 500’de kalacaklar. En az 6 milyon insan bu durumda. Korkunç bir dönem başlıyor emekliler için. Yapılacak zam eğer 7 bin 500 lirayı geçmezse yine zam almamış olacaklar. İktidar bir manipülasyon yapacak, seyyanen para verebilir insanlar da maaşlar arttı zannedecek. Emeklileri uyarmak lazım” diye konuştu.

“İnsanlar sokakta yatacak, doktora ulaşamıyor, ilaca ulaşamıyor” diyen Durna kara kışın geldiğini de ekledi. Durna sözlerini şöyle sonlandırdı: “5 ay sonrasına röntgen verilen insanlar var, “ben ölürüm doktor bey” diyor. Durum bu emeklilerde. Gerçekten çok korkunç bir durum var. Hükümet çok manipülatif davranıyor, bu oyunu bozmak lazım. Seyyanen zam emeklilere de verilecek belki ama bir anlamı yok. Buna emekliler kanmasın. Bağımsız bir kurum, harcama kalemlerinin de açıklandığı bir kurum tarafından enflasyonun açıklanması lazım. Biz beton yemiyoruz ki ekmek yiyoruz. İnsanlar çürük sebze yiyorlar, elbise bile alamıyorlar. Emekliler çok perişan durumda.”

∗∗∗

YAŞAM MALİYETİ

2 kişinin aylık gıda harcaması: 7,748 TL

İstanbul’da ortalama kira: 17.000 TL

Faturalar: 1.435 TL

Bir emeklinin 39 günlük sağlık ve ilaç kesintisi: 324 TL

∗∗∗

GEÇİNEMİYORLAR

Emekli/yaşlılara yapılan sosyal koruma yardımı harcaması: 565,8 milyar TL

Yardım alan emekli ve yaşlı sayısı: 10,4 milyon 

Emekli ve yaşlıların nakdi yardımdaki payı: %71,7

∗∗∗

ÇALIŞMAK ZORUNDALAR

Ortalama emekli maaşı: 8.500 TL

EYT’li olup da çalışanlar: 923 bin

SGDP kapsamında çalışan işçi emeklileri: 1,8 milyon