Zor ve dikenli yol: Plakçılık

Kelepir. Bu fırsat kaçmaz. Çil. Nadir. Çok nadir. Öyle böyle nadir değil hem de. Facebook’taki plak gruplarına girerseniz çoğunlukla plaklar için duyduğunuz nitelendirmeler bu yönde. Tüm plaklar temiz. Pek çoğu nadir, 1 milyon adet basılanlar dahil?! Bu plak gruplarının olayı şu. Plak haberleri paylaşılıyor, bilgi veriliyor, amatörler bilgi alıyor ve mezatlar yapılıp plaklar el değiştiriyor. Plak severlerin pek çoğu inanılmaz donanımlı, arşivciliğin getirdiği üzere pek çoğu hangi plağın hangi baskısında ne gibi teknik veya baskı hataları var biliyor. Amatörlere de güzel bir kaynak bu gruplar. Pek çok şeyi kolayca öğreniyorlar. Fakat işin kimyası yani plak dükkanına gidip bir kişiden yeni şeyler öğrenme ihtimali sıfırın altında.

Bu gruplarda müzik sektörünün genelini ele geçiren bir durum yükselişte: Cehalet. Çoğunluk plakları araştırıyor ve gördüğüne inanıyor.

Grupta uzun süre bir kişiyi takip ettim. Uç bir örnek olan bu arkadaşı kimse umursamadı. Elindeki plaklar ne olursa olsun -ki çoğu çöptü- 100 liradan satmaya kalkan bu kişiye birkaç kez keriz olmadığımızı belli edince fiyatlarını 80 liraya düşürdü fakat rağbet görmeyince bir daha postlarını görmez oldum. İyi oldu, o boyunun ölçüsünü aldı, kimse de kazıklanmadı.

Fakat gel gelelim esas mevzuya. Çoğunluk iyi niyetli olsa da araştırmıyor. Plak satışları son birkaç yılda gerçekten uçtu. Rakamlar feza fakat yeni albümlerin satışı tahmin ettiğiniz kadar yüksek değil. Eskiler çok satıyor. The Beatles’lar, The Rolling Stones’lar veya içinde bulunduğumuz yıl hangi büyük sanatçı ölürse onun plakları. Örneğin geçen yıl David Bowie satışları uzaya çıktı. Yeni çıkan plaklardaysa özellikle memlekete dair gözlemime göre eğer bir arşiv değeri varsa hemen kapışılıyor fakat büyük bir heyecan yaratmadıysa kapışılmıyor. Yeni basılan desteklenmezse yerli piyasa hareketlenmez, bu kadar basit.

Bir de bazı değerleneceği tahmin edilen plakları 80 liradan 10 tane alıp baskısı bitince anında internete 200 liradan satışa koyanlar var ki onların yatacak yeri yok. Sanatçıdan, basan kişiden daha çok kazanmaya çalışıyorlar. Bu ayıp.

Nadirlik müessesesi bir çukur

Nadir plak konusu önemli. Birisi size “Metallica’nın nadir bulunan plağı” diyorsa bir düşünün. Nadir demek bizim ülkeden az bulunur demek değildir. Nadir plak tüm dünyada bulunması zor plaklara denir. Öyle Scorpions’un Metallica’nın genellikle nadir albümü olmaz. olsa olsa az sayıda basılan fan kulüp özel 45’liği filan olacak. Ya da 300-500 basılan bootleg kaydı filan.

Plak gruplarından çok şey öğrenebilirsiniz ama hep bir düşünüp kurcalayın. Plak dükkanlarını düşünün. Gerçekten çok zor ayakta duruyorlar. İstanbul’da, Ankara’da ve İzmir’de çok iyi arşive sahip birçok plak dükkanı var. Plak başına kazandıkları para gerçekten en fazla 20 lira filan. Onlara destek olmazsanız piyasa zorda kalır. Gidip konuşabileceğiniz, bir şeyler öğrenebileceğiniz insan kalmaz etrafta. Bu konuda gördüğüm bir saçmalık da şu. Bir plakçının yeni gelen plaklar bunlardır diye gönderdiği listede 80 lira olan bir plağa bir Facebook grubunda hızlı mezat adı altında 115 lira verildiğini gördüm. Ve plağı mezatla kazanan kişiye de o plakçının maillerinin gittiğini sonradan öğrendim. Yani plak alımında “kaçırmayayım, yakaladım hemen alayı” derseniz cebiniz yanabilir. Hız, tehlikedir.

Bir de plak alırken “Aaa bu 80 lira ya ucuzmuş” deyip atlamak çok yanlış. Gerçekten çok ama çok zor bulunan, çok az basılan özel plak öyle internet gruplarında karşınıza çok çıkmaz. Discogs.com adlı bir site var. Oraya girin ortalama fiyatlara bakın, baskı yıllarını kontrol edin. Nadir denen plaktan orada kaç kişi satıyor ona bakın. Kısacası tek kişiden öğrenmeyin, interneti kurcaladığınızda pek çok şey karşınıza çıkıyor zaten. Yerel plak dükkanlarını, müzik üzerinden para kazanmaya çalışıp bu işle geçinen insanlara da para kazandıralım. Yurt dışında tertemizine 5 avro yani 20-25 lira verip alabileceğimiz plaklara burada 90-100 lira verilirse bu piyasa çıkmaza girer. Aslında son birkaç yıldır da uçan plak fiyatları bu çıkmazı işaret ediyor. Önümüzdeki hafta gezip dolaşabileceğiniz, keyifle plak bakabileceğiniz plakçılardan bahsedeceğim.