Yılbaşı Çiçekleri Kokinalar

Yeni yıl yaklaşırken kokinalarınız hazır mı?

Çocuklarınızla üzerini pamuklarla süslediniz mi?

Kokina çiçeğini zamanında İstanbul’a Rumlar getirmişler. Yeni yıl arefesinde, eski İstanbul

Rumlarının çok severek evlerini süslediği kokinaları halen bizler de satın alarak bu yılbaşı geleneğini aynı sevinçle sürdürüyoruz.

Kokinalar uğurludur. Hatta derler ki, çiçeğiniz eğerbir yıl boyunca dayanırsa ev sahibi bile olabilirsiniz!

Peki yeni yılda sahibine mutluluk ve uğurgetirdiğine inanılan kokinaların ardında büyük bir emek saklı olduğunu biliyor muydunuz?

Bilimsel adı: Tavşanmemesi (Ruscus aculeatus), Ruscaceae familyasından 20–50 cm yükseklikte, her zaman yeşil, çok yıllık, yaprak biçimindeki dalları batıcı, çalı görünüşlü bir bitkidir.

Anavatanı: Güney Avrupa

Dikenli hikayesi:

Ekim ayında İstanbul’da Kemerburgaz, Adapazarı, Şileormanlarından Romanlar tarafından toplanmaya başlayan ve üç ay kadar süren dikenli macera o kadar zahmetlidir ki...

Kokinanın dikenli dalları ayrı, kırmızı top çiçekleri ayrı bitkilerden toplandığını biliyor muydunuz?

Kuşların bile konmaya cesaret edemediği tavşan memesi (rustus aculeatus) dikenli çalıları kokinanın yeşil kısımlarını oluşturur. Normalde bu dikenli çalı tek bir kırmızı meyve verir. Kokinaların bildiğimiz görüntüsünü elde etmek için bir de silcan (smilax excelsa) adı verilen bitkinin minik kırmızı meyveleri toplanır. Sonra bu kırmızı minik toplar, nakış işler gibi tek tek kırmızı iplerle yeşil çalı üstlerine bağlayanarak son haline getirilir.

Bu meşakkatli süreçte eller ne hale gelir, tahmin edebilir misiniz?

Bundan sonra kokina alırken pazarlık yaparsanız, belki dikenlerden yara bere içindeki ellerin acısını hatırlarsınız.

Şifası:

Tavşan memesi bitkisi eski zamanlardan beri tıbbi bir bitki olarak kullanılmış. Günümüzde de ilaç sanayisinde kullanılıyor. Ülkemizde özellikle Samsun’un köylerinden toplanıyor.

Bu bitkinin şifasından faydalanmak için bitki çayı, merhem, kapsül şeklinde uygulamaları var.

İdrar söktürücü, böbrek ağrısı, mesane taşları, karın ağrısı, bacak krampları ve şişliklerine karşı etkili olduğu biliniyor. Her zaman ki uyarım; bitkilerin kullanım sıklığına ve miktarına dikkat etmek gerekir. AMAN DİKKAT!

Kokinalı bir şarkı:

Çok sevdiğim Candan Erçetin’in Aman Doktor albümünden Türkçe ve Yunanca sözleri olan anonim bir İstanbul türküsünde geçer “kokinalar”.

Kokina, Rumca “kırmızı” demek.

Haydi o zaman, ellerimizde mendillerimizi

sallaya sallaya bu iki dilli türküyü dinleyelim bugün!

Bir Dalda İki Kiraz

ala sala, mes sti sala ta milisame

Na me paris, na se paro simfonisame

Pote mavra, pote aspra, pote kokina

Tin kardya mu na zituses tha stin edina

......

Bir dalda iki kiraz biri al biri beyaz

Eğer beni seversen mektubunu sıkça yaz

Sallasana sallasana mendilini

Akşam oldu göndersene sevdiğimi

Bir dalda iki ceviz aramız derya deniz

Sen orada ben burada ne bet kaldı ne beniz

Sallasana sallasana mendilini

Akşam oldu göndersene sevdiğimi

Arasında kokina Kurumuş bir kitap:

Size bir olay anlatayım, çok kısa

Bir kış günüydü, kar yağıyordu

gök sapından boşalmış

Papatya yaprakları gibi duruyordu

Kapıda ruhi beyi gördüm

Gözleri kıpkırmızıydı

Çiğnenmemiş karın üstünde

iki tek kokina gibi duruyordu gözleri

Beni birine gösteriyordu eliyle

yanında kimseler yoktu

Birine yakınıyordu benden

yanında kimseler yoktu

Bir adım daha attı

eli bir bıçak ucu gibi sipsivriydi, uzundu

ve nasıl olduysa oldu

yitirdim bir anda gözden

Hani düş gördüm desem

o zaman sağ bileğim niye kanıyordu.

Ben Ruhi Bey Nasılım,

Patron Masaya Gelir

Edip Cansever

Bunu biliyor muydunuz?

Dünyada bu bitki genellikle Kasap Süpürgesi (İngilizce; butchers broom) bitkisi olarak bilinir. Bitki çok sert ve keskin olduğu için zamanında kasaplar dükkanlarını süpürmek için kullanmışlar. Süpürdükçe ucunda kalan kıyma ve et parçalarıyla oluşan görüntü gerçekten bu bitkiye verilen isme çok uymamış mı?

Kokina bakımı:

Kokinaları uzun yaşatmak için evinizin serin bir yerine konumlandırın. Çünkü ne çok sıcağı ne de çok soğuğu severler. Kokinaları susuz olarak vazonuza yerleştirin. Haftada bir kere, bir gün boyunca kök kısımlarını suda bekletin. Kokinalarınızla evinize ilk girişinizde dilek dilemeyi aman unutmayın!

Yararlanılan kaynaklar:

https://www.muzikdefterim.com/candan-ercetin/

bir-dalda-iki-kiraz-sallasana-sallasana-sarki-sozu-1511

https://www.aydinlik.com.tr/emek-ve-dikenin-yolculugu-kokina-yasam-aralik-2017#3

https://tr.wikipedia.org/wiki/Tav%C5%9Fanmemesi

https://www.bilgilerce.com/tavsan-memesi-bitkisi/

http://gaybubetindecokkitapokudum.blogspot.com/2007/12/kokinalar.html