2023 vaatleri sadece yazıldığıyla kaldı: Ay’a gideceklerdi, yaya kaldılar
AKP iktidarının 2011 yılında duyurduğu 2023 hedeflerinin büyük bir çoğunluğu sadece propaganda metinlerinde yazıldığıyla kaldı. Ekonomiden ulaşıma, eğitimden sağlığa hayal olarak satılan uygulamalar için tek bir adım dahi atılmadı. Hedefler tarihin çöplüğünde yer aldı.
Mustafa KÖMÜŞ
Ülkeyi 21 yıldır yöneten AKP iktidarı 2011 yılından itibaren sürekli 2023 hedeflerine vurgu yaptı. Başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere konuşan her AKP’li 12 yıldır 2023’ten başka bir şey söylemedi. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da önceki gün SZC TV’de dile getirdiği gibi Ay’a inme dahi bu hedefler arasında vardı. Ancak 12 yıldır yurttaşa hayal satan iktidarın eğitimden sağlığa, ekonomiden çevreye ortaya koyduğu hedeflerin birçoğu hayata geçmedi.
AKP’nin internet sitesinde yer alan 2023 hedefleri ve hayata geçme durumları şöyle:
VİZE MUAFİYETLERİ ARTACAK
AKP’nin sitesinde bu konuya ilişkin çalışmalar yapılacağı ifade ediliyor. Tersine vizelerin reddedilme oranı 2019’a göre iki kat arttı. Örneğin Estonya’nın vize reddi oranı tam yüzde 52 oldu.
DÜNYANIN İLK 10 EKONOMİSİ ARASINA GİRECEĞİZ
Bu vaat de AKP’lilerin hiçbir zaman dilinden düşürmediği söylemlerden oldu. Ancak AKP iktidara geldiğinde ekonomi 17’nci sıradaydı. Hâlâ 17’nci sırada.
DAHA HIZLI BİR YARGI SİSTEMİ
Bu vaat de AKP’nin söylediğinin tersine gerçekleşti. Adalet Bakanlığı’nın 2022 Yılı Faaliyet Raporu’na göre 672 olan hâkim başına düşen dosya sayısı geçen yıl 785’e yükseldi. Savcı başına düşen dosya sayısı ise bin 409’dan bin 543’e yükseldi. 2023’te ise savcılar dosya başına sadece 1 saat ayırabildi.
KİŞİ BAŞI GELİR 25 BİN DOLAR
AKP’nin en havada kalan vaatlerinden biri oldu. 2013 yılında kişi başına düşen gelir 12 bin 500 dolardı. TÜİK’in son açıklamasına göre ise kişi başı gelir sadece 12 bin 449 dolar oldu. AKP ise bu hedefi 14 Mayıs seçimlerinden önce 17 bin 554 dolar olarak güncelledi. Yani 2028 hedefi 2023 hedefinin bile 7 bin 500 dolar altında kaldı.
ÇALIŞANLARA DAHA FAZLA ÖZGÜRLÜK
AKP iktidara geldiği günden bugüne her zaman sermayenin tarafında kaldı. Çalışanların sendikalı olması sözde kolaylaştırılsa da grev ve toplu sözleşme hakları ciddi sekteye uğradı. Birçok grev engellendi. İşçiler her eylemde karşısında polis ya da jandarmayı gördü. Toplu sözleşme oranı da geriledi.
GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMI
Bu hedef de sadece yazıldığıyla kaldı. İSİG Meclisi raporuna göre AKP iktidarı döneminde en az 32 bin 180 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. 2012’de İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu kabul edildi. Ancak kanunun bazı maddelerinin uygulanması her yıl ertelendi. Son ertelemesi ise 29 Kasım tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
TEKNOLOJİSİZ OKUL KALMAYACAK
İktidarın 2014’te tamamlayacağız dediği FATİH projesi, hala hedeflerine ulaşamadı. Yapılan harcama 5 milyar TL’yi aşmasına rağmen hala okulların önemli bir kısmı teknolojiden uzak.
500 MİLYAR DOLAR İHRACAT
AKP’nin sitesinde “2002 sonunda 36 milyar dolardan alıp küresel kriz öncesi 132 milyar dolara yükselttiğimiz ihracatı, 2023’te 500 milyar dolara çıkaracağız” ifadeleri kullanılıyor. 2022 sonunda 254,2 milyar dolar olan ihracat bu yıl ise yılın ilk 11 ayında sadece 232 milyar 810 milyon dolarda kaldı.
OKULÖNCESİ EĞİTİM ZORUNLU OLACAK
AKP’nin her bakan değişikliğinde dile getirdiği vaatlerden biri. Ancak 2011’den bu yana bu yönde herhangi bir adım atılmadı.
ÖĞRETİM ÜYESİ BAŞINA 20 ÖĞRENCİ
YÖK’ün istatistiklerine göre açıköğretim öğrencileri dışarıda tutulduğunda öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı 22,2 oldu. Eğer açıköğretim öğrencileri de eklenirse bu sayı 37’nin de üstüne çıkıyor. Ayrıca hala profesör bulunmayan üniversiteler var.
YURTDIŞINDA TÜRK ÜNİVERSİTELERİ
81 ile üniversite açmakla övünen iktidar yurtdışında da üniversiteler açmayı planladı ancak bu konuda herhangi bir adım atılmadı.
TRAFİK GÜVENLİĞİ ARTIRILACAK
Trafik kazalarında herhangi bir azalma olmadı. 2010’da 116 bin 804 olan ölümlü/yaralanmalı trafik kaza sayısı 2022’de 197 bin 261’e yükseldi. Önceki gün Kuzey Marmara Otoyolu’nda gerçekleşen kaza da bu vaadin içinin doldurulamadığını net bir şekilde gösterdi.
YHT’DE HEDEF 10 BİN KİLOMETRE
Bu hedefin çok uzağında kalınarak 2002'den bu yana öncelikli sadece 2 bin 251 kilometrelik YHT hattı inşa edildi.
HAVACILIKTA HEDEF YILDA 350 MİLYON YOLCU
AKP’nin sitesinde bu vaatle ilgili “Yeni yapılacak havaalanları ile mevcut 165 milyonluk yolcu kapasitesi yılda 400 milyon'a ulaştırılacaktır. Havayoluyla seyahat eden yolcu sayısı ise yıllık 103 milyondan 350 milyona çıkacaktır” deniliyor. Ancak bu hayal uğruna hiç kullanılmayan gereksiz havaalanları inşa edildi. Havacılık yolcu sayısı ise 350 milyonun çok altında gerçekleşerek yılın ilk 11 ayıda 199 milyon 866 binde kaldı.
HEDEF DÜNYANIN EN BÜYÜK 10 LİMANI
AKP 2019’a kadar en az bir limanın, dünyanın en büyük 10 limanı arasında yer almasında yer almasını hedefledi. Ancak Dünyanın en eski ve prestijli denizcilik yayım organı olan Lloyd's List tarafından hazırlanan "Dünyanın En İyi 100 Limanı" raporunda Türkiye’den iyi derceye sahip olan Ambarlı limanı 74’üncü sırada yer aldı.
YÜKSEK HIZLI İNTERNET HER YERDE OLACAK
İnternet hızını test eden Speedtest tarafından Kasım 2023 verilerine göre dünyada ortalama internet hızı dünyada 90.21 Mbps oldu. Türkiye bu alanda 105’inci sırada yer alarak sadece 41.49 Mbps’ye ulaştı.
HASTALIĞI BİLİMLE YENECEĞİZ
AKP’nin sitesinde bu hedefe ilişkin “Sağlık nanoteknolojisi, sinir mühendisliği, hücre mühendisliği, doku ve organ mühendisliği gibi uygulamalardan vatandaşlarımızın yararlanmasını sağlayacağız. Böylece şu an tedavisi mümkün olmayan felç, AIDS, kanser gibi birçok hastalığın tedavisi mümkün olacak” deniliyor. Ancak bu konularda hiçbir adım atılmadı. Ayrıca pandemi döneminde bilim dışı birçok uygulama hayata geçirildi.
SAĞLIKTA KALİTE ARTACAK, MALİYET DÜŞECEK
Bu hedef AKP’nin en büyük yanılgılarından oldu. Kalite artması bir yana hekimler yurtdışına göç etmeye başladı. Sağlığa ulaşım ise en büyük sorunlardan biri haline geldi.
SİBER TEHDİTLERE GEÇİŞ VERİLMEYECEK
Siber tehditler sıradan hale geldi. Öyle ki ülkedeki herkesin kişisel bilgileri farklı internet sitelerinde paylaşıldı. Bu konuda herhangi bir adım da atılmadı.
TARİHİ DOKUYU RESTORASYONLA KORUYACAĞIZ
AKP’nin en çok zarar verdiği alanlardan biri de tarihi yapılar oldu. Süheyl Bey Camii, İshak Paşa Sarayı gibi birçok tarihi yapının restorasyonlar sonucunda zarar gördü.
KADINA ŞİDDETE SON
AKP döneminde neredeyse her gün bir kadın cinayeti işlendi. Sadece yılın ilk 10 ayında 250’den daha fazla kadın erkekler tarafından katledildi. Şüpheli ölümlerin sayısında da artış yaşandı. Yargı eliyle erkekler aklandı. ‘İyi hal indirimleri’ rutin hal geldi. Önceki gün bir erkek iki kez cezaevine girip serbest kaldıktan sonra üçüncü kez bir kadını daha öldürdü.
TÜM YURTLARDA TEK VEYA 3 KİŞİLİK ODA
Yurtlar eğitimdeki en büyük sorunlardan biri haline geldi. Geçen yıl yurtların kapasitesi artırıldı ama bu yeni yurtlarla değil odalarda koğuş sistemine geçilerek yapıldı. Tek kişilik veya 3 kişilik oda bulmak imkânsız hale geldi. Yurtlarda ranza ve koğuş sistemine geçildi.
SPOR EĞİTİMİ OKUL ÖNCESİNE İNECEK
Spor eğitiminin okulöncesine inmesine yönelik herhangi bir adım atılmadı. Ancak AKP kendi vaadini yanlış anlamış olacak ki din eğitimini okulöncesine indirdi.
Yoksulluk oranı yüzde 10’un altına düşecek: Yoksulluk oranı düşmek yerine daha da arttı. TÜİK verilerine göre yoksulluk oranı yüzde 14,4 oldu. OECD verisine göre ise her 5 çocuktan biri haftada en az bir kez okulda yemek yiyemiyor.
AFETE HAZIRLIKSIZ YAKALANMAYA SON
AKP’nin en çok sınıfta kaldığı alanlardan biri oldu. En ufak yağmurda, yangında veya doğa olayında ülke felaket yaşadı. En son 6 Şubat’ta yaşanan depremlerin ardından 50 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. Kamu binaları da dahil olmak üzere bütün yapılar yerle bir oldu. Depremlerin üstünden 11 aya yakın zaman geçmesine rağmen hâlâ çadır bile ulaştırılmayan yerler var. Yurttaş kendi haline bırakıldı. Devlet yurttaşı unuttu.
∗∗∗
KEŞKE OLMASAYDI
AKP’nin vaat edip hayata geçirdiği ancak halkın zararına olan pek çok uygulama ise hayata geçti. Bunlardan biri nükleer santral oldu. Henüz hayata geçirilemese de Mersin Akkuyu’daki nükleer santralin açılışı yapıldı. Diğer bir hedef ise Dev Şehir Hastaneleri oldu. Açılan şehir hastaneleri nedeniyle köklü geçmişe sahip olan hastaneler kapatıldı. Sağlığa ulaşım oldukça zorlaştırıldı. Ayrıca verilen hasta garantisi nedeniyle şirketlere her yıl Hazine’den ödemeler yapıldı. Hayata geçen bir diğer hedef ise kentsel dönüşüm hamleleri oldu. Yapılan bu dönüşümler AKP’liler için rant aracına dönüştürüldü. Yurttaşlar evlerinden oldu. Kentsel dönüşüm değil ‘rantsal dönüşüm’ler gerçekleştirildi. Dikkat çeken diğer hedef ise İstanbul’a üçüncü havaalanı oldu.
