Üç yıl önceki faciaya rağmen yeni maden!

Uğur ŞAHİN

Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinde Yıldızlar Holding'e ait Nesko Maden'in işlettiği maden ocağının 18 Kasım 2021 tarihinde atık havuzu yıkıldı. Burada toplanan kimyasal maddeler, çevreye yayıldı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı şirkete 12 milyon 71 bin 949 TL ceza keserek, şirketi faaliyetten men ettiğini duyurdu. Fakat daha sonra söz konusu şirketin süresiz men edilmediği, aynı alanda çalışmalarına devam ettiği ortaya çıktı. Üç yıl önceki maden faciasından ders çıkarılmazken aynı holdinge bağlı şirket, Gümüşhane’de altın madeni kurmak için kolları sıvadı.

FELAKETTEN BİR YIL SONRA

Yıldızlar SSS Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Sebahattin Yıldız adına söz konusu maden ocağını kurmak için 12 Şubat’ta Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvuruda bulunuldu. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci başlayan maden ocağının, Gümüşhane’nin Kabaköy Köyü’nde bin 665 hektarlık alana kurulması planlanıyor. “Orman alanı” içerisinde kalan bölgedeki maden ocağı için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) tarafından 21 Haziran 2022’de “işletme ruhsatı” verildiği aktarılıyor.

Maden ocağının kurulmak istendiği bölge, Gümüşhane merkezine 20 kilometre mesafede. Alanın yaklaşık 630 metre yakınında Kabaköy Köyü Arzular Mahallesi bulunuyor. En yakın ev ise 350 metre uzaklıkta. Ayrıca ocağın açılmak istendiği alanın 450 metre yakınında “Öre Deresi”, 650 metre uzaklığında da “Arap Deresi” bulunuyor.

“Kapalı ocak işletmeciliği” verilen yöntemle üretimin yapılması öngörülen bölgede altın, gümüş, kurşun ve çinko madenlerinin çıkarılması planlanıyor. Kurulacak maden ocağında yılda 449 bin 100 ton üretim yapılması öngörülüyor. Elde edilecek madenin Gümüşhane’nin Karamustafa Köyü’nde bulunan ve yine aynı şirkete ait olan Yıldız Bakır A.Ş. tarafından işletilen “zenginleştirme tesisi”ne gönderileceği ifade ediliyor. Elde edilecek madenlerinin satışının yapılıp ülke ekonomisine katkıda bulunulacağı kaydediliyor.

Proje tanıtım dosyasında yer alan bilgilere göre, Hazine’ye ait arazide kurulması planlanan madende günde 24 saat, üç vardiya şeklinde çalışılacak. Günlük üretim miktarı bin ton 497 kilogram olarak bildirilirken dinamitli patlatmaların da yapılacağı da kaydediliyor.

“HEYELAN OLMAYACAK” 

Proje tanıtım dosyasında, “İşletmede çalışacak olan işçilerin bir kısmı, yöre halkından istihdam edilecektir. Az da olsa bir istihdam sağlanarak yöre ekonomisine katkı sağlanabilecektir” deniyor. Burada 30 kişinin çalışacağı aktarılırken madenin denetimini yapan “teknik nezaretçi” sayısı ise yalnızca “bir” olarak ifade ediliyor. Proje tanıtım dosyasında yer alan bilgilere göre, atık pasaların heyelan, erozyon gibi olumsuz durumlar ile karşılaşılmayacak şekilde depolanacağı iddia ediliyor. Dosyada, “Atık pasalar sadece kazı işlemlerinden kaynaklanmakta ve herhangi bir işleme tabi tutulmayacaktır. Oluşabilecek pasalar, Maden Atıkları Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere şev stabilite durumlarına dikkat edilerek heyelan, erozyon gibi olumsuz durumlar ile karşılaşılmayacak şekilde depolanacaktır” ifadeleri kullanıyor. Fakat Erzincan İliç’te maden felaketinin yaşandığı Anagold Madencilik de, “madende toprak kayması riskinin bulunmadığını” öne sürmüştü.

Maden ocağının maliyetinin 2 milyar 800 milyon TL olduğu belirtiliyor. Giresun’da yaşanan facianın Nesko Madencilik’in Yönetim Kurulu’nda Musa Yıldız, Cihan Yıldız ve Hilal Atalan bulunuyor. Yıldızlar SSS Holding A.Ş.’nin yönetim kurulunda Hilal Atalan ve Cihan Yıldız yer alıyor. ÇED sürecini başlatan Sebahattin Yıldız, holdingin yönetim kurulu başkanı. Bu holding, madencilerin eylemleriyle de gündeme gelmişti.

∗∗∗

SEBAHATTİN YILDIZ KİMDİR?

Yıldızlar Holding’in sahibi Sebahattin Yıldız, iktidara yakınlığıyla biliniyor. Yıldız, 2004’te Eti Gümüş’ü de özelleştirmeyle aldı. O dönem TMMOB Maden Mühendisleri Odası, şirketin devredilirken sahip olduğu varlıkların özelleştirme bedelini karşılamaya yettiğini açıkladı. Yani Eti Gümüş, ucuza gitmişti. Yıldızlar Holding’in 435 ruhsatıyla ülkede en fazla maden ruhsatı bulunduran holding olduğu basına yansımıştı. Yıldız, 2. Abdülhamid'in 180 bin liraya satışa çıkarılan altın cep saatini, 1 milyon 100 bin lira vererek almasıyla gündeme gelmişti.

∗∗∗

ALTIN ÜRETİMİNDE SİYANÜR YAYGIN

Türkiye, Avrupa'da en çok altın madenciliği yapılan ülkelerden. 2001 yılında Bergama Ovacık madeninin faaliyete geçmesinin sonrasında şu an faal durumda olan 20 altın madeni bulunuyor. Bu ocakların bir kısmı, uluslararası şirketler ile onların yerli ortakları tarafından işletiliyor. Örneğin Uşak Kışladağ ile İzmir Efemçukuru'ndaki altın madenleri, Kanada merkezli Eldorado Gold Corporation'ın yerli iştiraki olan TÜPRAG'a ait. Altın Madencileri Derneği'nin verilerine göre, son 23 yılda üretilen toplam altının miktarı ise yaklaşık 453 ton. Başta altın olmak üzere bazı değerli madenlerde siyanürün kullanılması endişe yaratıyor. Zira maden ocaklarında bu zehirli kimyasalın hem doğaya hem de yer altı sularına karışma riski bulunuyor. Yaşanan “kaza”lar da bu endişenin haklılığını ortaya koyuyor. Siyanüre, genelde parçalanmış cevherden altını çözündürmek için ihtiyaç duyuluyor. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan bir raporda, dünyadaki altın üretiminin yüzde 83’ü ila 85'inin siyanür ile gerçekleştirildiği aktarılıyor.