IŞİD eve dönmek istiyor-1 Şimdi ne olacak?

ABD kestirip attı, İngiltere yasal mevzuatla kılıf buldu, Türkiye’nin oralı değil, Avrupa’da ise tartışma da endişe de büyüyor

Huri hayalleri Deirezor’da diz çökertilmeleri ile bitti, IŞİD yenildi. Şimdi binlerce militan eve dönmek istiyor. Uyuyan hücreler, yeni bir örgüte evrilme olasılığı, yakın gelecekte yeniden taşeron olarak kullanılabilecekleri ihtimali önemli bir endişeyi ortaya çıkıyor: Bu bitmeyen bir kabus mu? Öyleyse nasıl engellenebilir?

Türkiye’deki durum

Katılım en çok Tunus, Ürdün, Arabistan, Fas, Mısır, Cezayir ve Ürdün’den oldu. Türkiye sınırı delik deşik edildi. Örgüte katılan Türkler, yabancı savaşçılarla gelip IŞİD zihniyetini filizlendirdiler. 2012- 2016 arası özellikle Antep üs gibiydi. IŞİD’ciler buharlaşmadı. Varlıklarına ilişkin gerçekçi kayıtlar tutulmadı, kamuoyuna bilgi verilmedi. Gerçeği gören az. Siyasetin tepesi ise “beka” paketine nedense radikalleri sokmuyor. Radikaller ise Türkiye’de devlet geleneğinin kendilerine olsası iki seçenek sağlayabileceğinin farkında. Hizbullahçılara benzer dönüşümleri olabilir. Üyelerinin devlet güdümlü mafyaya evrilme ihtimali var. “Niyete göre” paramiliter güçler olarak yedeklenmeleri de mümkün. Üçüncü seçenek ise başı boş kalmaları. Sakallarını farklı bir örgüt üyesi olarak her an yeniden uzatıp karşımıza çıkabilirler.

ABD kestirip attı, Britanya rahat

Dünyada refleksler farklı. Amerika, riskten kolay sıyrılmak istiyor. Avrupa’ya “IŞİD’çilerinizi alın” çağrısı yapan ABD Lideri Trump, Alabama’dan Suriye’ye giden cihatçı Hoda Muthana’nın ABD’ye geri alınmayacağını açıkladı.

İngiltere’de “IŞİD Gelini” Şamima Begüm’ün vatandaşlığının iptali ile ilgili tartışmalar sürüyor. İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ilgili bölümünde “Bir ülke vatandaşı ancak başka bir ülke ordusuna katılırsa vatandaşlıktan çıkarılabilir” ifadesi var. Oysa IŞİD ne bir ülke, ne de bir devlet, resmi ordusu da hiç olmadı. Mevzuat IŞİD’cilerde geçersiz. Fakat İngiltere, İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf değil. Bunun için “hukuksal açıdan” rahat. Rahatlığı diğer vakalarda da kılıf olarak kullanabilir.

Esas çıkışı Avrupa arıyor

“Avrupa başının çaresine baksın” diyen ABD, hukuki kılıf bulan İngiltere ve umursanmaz Türkiye… Esas çıkışı Avrupa’nın aradığını söylemek mümkün.

Aslında IŞİD’i 2004’te “Tevhid ve Cihad” adıyla Ürdünlü Ebu Musab Zerkavi kurdu. Ürdün’deki cezaevinde örgütledi. Gitmeye başladığı camide geçmişiyle yüzleşen, cihadı benimseyip alkol ve kadına düşkün müptezel kişiliğinden kurtulmanın yolunu arayan Zerkavi’nin yöntemi IŞİD’in sertliğinin altyapısını oluşturdu. Zerkavi günahkar biri olduğu düşünüyor, ancak şehit olursa cennete gidebileceğine inanıyordu. Vücudundaki dövmeleri jiletle kazıdı, çatışmalarda en ön safta yer almaya başladı.

IŞİD şöhretini elbette Suriye savaşına borçlu. Yayılması Zerkavi’nin kurduğu fikri altyapı kadar internet imkanları ile de yakından ilgili oldu. Teknolojiyi iyi kullanıp, Avrupa’ya sosyal ağlarla açıldılar. Facebook, Twitter, İnstagram, Skype, Threema, Vkontakte, Whatsapp, Hangoust, Kakao Talk, Odnoklassniki, Messenger, Textnow programları araç oldu. Telegram’dan iç yazışmalarda yararlanıldı. Böylece Maldivlerden Şeysellere, Çin’den Ukrayna’ya dünyadaki 193 ülkenin 124’ünden IŞİD’e militan katıldı. En küçük ülkelerinden Tuvalu’dan bile 5 IŞİD’çi çıktı. Irak ve Suriye’ye gelen 30 bin savaşının 5 bini Avrupalı’ydı.

Geri dönüş konusunda 2 görüş

Baştaki soruya dönelim: Hayatta kalıp evlerine dönmek isteyenler ne olacak, Avrupa çözümü nasıl bulacak? Siyasette ve kamuoyunda 2 görüş var: Geri getirilip yargılanmalarını isteyenler ve vatandaşlıktan çıkarılıp kesinlikle Avrupa’ya dönmemelerinden yana olanlar. Her koşulda yine sancılı bir dönem ortaya çıkacak.
Pazartesi- Yeni örgütler, Avrupa’nın ikiyüzlülüğü, cezaevleri çözüm mü? Avusturya’dan Belçika’ya tartışılan rehabilitasyon yöntemleri.