Çalışmaktan kaçınma hakkı nasıl kullanılır
Soru: Ben 2015 yılından itibaren özel bir sitede elektrik personeli olarak çalışmaktayım. Daire eşyası taşıdım 40 metre yüksekte emniyet alınmadan çalıştırıldım hepsinin resmi ve şahitleri var ve işten ayrılmak istiyorum nasıl bir yol izlemeliyim? Teşekkürler.
Cevap: Öncelikle belirtmeliyiz ki işçinin belirttiğiniz gibi risk oluşturan işleri yapmaktan kaçınmak hakkı var. Bu hak 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanununun aşağıdaki “çalışmaktan kaçınma hakkı” başlıklı 13. Maddesi ile düzenlenmiştir.
“MADDE 13 – (1) Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir.
(2) Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır.
(3) Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.”
Bu madde kapsamında işverenin size yaptırmak istediği belirttiğiniz iş güvenliği önlemleri alınmaksızın yapılan riskli işleri yapmak zorunluluğunuz yoktur.
Diğer taraftan yine sizin görevinizle ilgisi olmayan bazı işlerin size yaptırılması (örn. eşya taşımak) yasal değildir. Bu işleri kabul etmek ve yapmak gibi bir zorunluluğunuz da yoktur. İşverenin bu konuda ısrarcı olması durumunda iş sözleşmenizi haklı nedenle sona erdirip işten ayrılabilirsiniz. Ancak bu tür bir fesih yasal prosedüre uygun olarak yapılmalıdır. Bunun için de hukuksal destek almalı ve bir avukatla birlikte hareket etmelisiniz. Böylece altı yıl gibi bir kıdem süresinin karşılığı olan emeğinizi risk etmemiş olursunuz.
İşverenler nasıl tazminat hesaplamalı
Soru: Kıdem tazminatı hesaplanırken bir sürü kaynakta değişik hesaplamalar görüyorum. Bizde ödemeler aylık yapılır ve 3 ayda bir ikramiye ödenir. Maaş, kira, yol, kasa, ikramiye, gibi ödemeler vardır. Son aldığı ücret bordrosu üzerinden mi işlem yapmak daha doğrudur. Örneğin ayın 23. gününde ayrıldı kıdem tazminat rakamlarını son bordrosundan mı yapmalı. Yıllık hesaplama tercih eden işverenler daha çok duyduğum kadarıyla. Bizim gibi her ay düzenli ödemeleri olan işverenler nasıl tazminat hesaplamalı aydınlatırsanız sevinirim.
Cevap: Kıdem tazminatı GİYDİRİLMİŞ ÜCRET üzerinden hesap edilir. Giydirilmiş ücret şu anlama gelir; işçinin işten ayrıldığı tarihteki en son brüt ücretinin üzerine kendisine işyerince sağlanmış ayni ve nakdi (malsal ve parasal) haklar eklenerek elde edilen ücrete giydirilmiş ücret diyoruz. Bu hakların giydirilmiş ücrete eklenmesi için devamlılık arz etmesi gerekir. Yani bir kereye mahsus ve/veya bir olaya bağlı olarak verilen örneğin evlenme yardımı, doğum ya da ölüm yardımı gibi değil, işçiye her ay düzenli olarak nakden ödenen ya da verilen (yol parası, yemek vb.) sosyal haklar brüt ücrete eklenir. Sizin işyerinizin de kıdem tazminatı hesaplarken yukarıda belirttiğimiz gibi çalışanların brüt ücretine işyerinizde var olduğunu belirttiğiniz ikramiye,(ikramiyenin aylık tutarı bulunur) kira yardımı, yol parası gibi düzenli verilen yardımları ekleyerek giydirilmiş ücreti bulması ve ödemeyi bu ücret üzerinden yapması gerekiyor. Özetle kıdem tazminatı çıplak brüt ücret üzerinden değil giydirilmiş ücret üzerinden ödenir.