Çürümenin kitabını yazdılar

Oğulcan AYDIN

Yargıdan bürokrasiye, siyasetten kültüre her alanda yaşanan çürüme futbolda da kendini en çirkin yüzüyle gösterdi. Süper Lig'de oynanan ve 1-1 biten MKE Ankaragücü-Çaykur Rizespor maçının ardından FIFA kokartlı hakem Halil Umut Meler'e yönelik yumruklu saldırı adeta infial yarattı.

Saldırıyı gerçekleştiren Ankaragücü Başkanı Faruk Koca ve iki kişi olayın ardından dün sabah saatlerinde tutuklandı. Hastanede tedavisi devam eden Hakem Meler ise ilk ifadesinde Koca'nın maç sonunda hem kendisini hem bütün hakemleri, “sizi öldüreceğim” şeklinde tehdit ettiğini söyledi. Meler, kendisine saldıran herkesten şikayetçi oldu. Koca ise ifadesinde Meler’i suçlarken Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Başkanı Mehmet Büyükekşi, tüm liglerin süresiz olarak durdurulduğunu açıkladı.

Maç sonrası yaşananlar iktidarın yol verdiği şiddet sarmalının, cezasızlık politikaları ile spor ve siyaset arasındaki kirli ilişkilerin bir yansıması olurken spor yorumcuları, akademisyenler ve gazeteciler şiddet olayını BirGün’e değerlendirdi.

ÖRGÜTLÜ ŞİDDET POMPALANIYOR

Spor yorumcusu Bağış Erten yaşanan olayın iktidarın şiddeti bir politika haline getirmesinin sebebi olduğunu dile getirdi. Erten şöyle devam etti: “Yaşananların infiale rağmen olumlu anlamda kırılma yaratacağını düşünmüyorum. Şiddet sarmalı kültürünü yaratan başat aktör siyasi iktidar. Şiddetin her alanda üretilebilmesi ise esas olay. Ülkenin en üst düzey hakemine yumruk atıldıktan sonra kulübün beyaz yakalı kulüp yöneticileri başkanlarının arkasında duruyor. En büyük sorun bu. Şiddetin sonrasında korunup kollanması ve bunun politikasının yapılması Türkiye’deki en büyük sorunlardan. Şiddettin savunulması bir örgütlülük biçiminde yapılıyor.”

Türkiye’de şiddet içselleştirildi, o yüzden tribün olaylarının yaşanmasının şaşırılacak bir yönü yok ve futbolun şivesi ırkçılık, cinsiyetçilik ve ayrımcılık oldu diye konuşan Erten, “Bu yumruğun atıldığı andan, Cumhurbaşkanın açıklaması arasındaki süreçteki tepkilere bakalım. Oradaki çekingenlik ve ürkeklik, şiddet politikasının nasıl örüldüğü ile ilgili. Ankaragücü Başkanı’na verilen ceza ile ülkedeki şiddet bitmeyecek. Bu işin sadece bir boyutu olabilir. Futbol hayatın çarpan eğrisidir. Futbol camiasındaki ırkçılık olursa ve futbolun dilinin bu olduğunu örgütlerseniz, futbolun şivesi bu olur. Bir kişinin cezalandırılması önemlidir ama Türkiye’de hakem ve futbol bileşenleri aksi bir yapılanmaya gidilmediği mühletçe sahaya çıkmamalıdır” ifadelerini kullandı.

FEDERASYONUN BİR İRADESİ YOK

Futbolun iktidar odakları tarafından dönüştürüldüğünü ve siyasi öznelerin kulüpler ile federasyonlara yerleştirildiğini söyleyen Cumhuriyet Gazetesi Yazarı Murat Ağırel de “Kulüp başkanlarının çoğu iktidar olan yakınlıkları ile ortaya çıkmış insanlar. Milletvekilliği yapmışlar, görev almışlar. Şu an Süper Lig yönetiminde olup bahis davası ile yargılanan yönetimler var, sanal bahis oynayan futbolcular var. Futbolda bu isimler oldukça yaşananlar normal. İktidar ile takım yöneticileri bir takım ilişkiler içerisindeler. Pazartesi akşamı gördünüz, hakeme yapılan saldırı her taraftan tepki gördü, ancak bu saldırı yapıldıktan sonra saldırıyı gerçekleştiren kulüp başkanı için hastane önüne gidip ‘seninle gurur duyuyoruz’ diye slogan attılar. Bu holiganlar örgütlüler. Koordine biçimde saldırı gerçekleştiriyorlar. Gazeteciler, hakemler hepsi bundan nasibini alıyor. Bunun yapılması için de siyasi güç ve iradenin olması gerekiyor. Var olan siyasi iradenin de bu sorunları çözmek gibi bir girişimi yok” diye konuştu.

Ağırel sözlerini şöyle sürdürdü: “Mevcut siyasi konjonktürde Mehmet Büyükekşi gibi terör örgütü FETÖ tedrisatından geçtiği iddia edilen kişilerin devletin farklı noktalarına yerleştiği ifade ediliyor. Bu kişiler hakkında mahkeme kararı olmadığı için kesin konuşmak mümkün değil. Ancak bu iddiaların yüzde biri başkalarının başına gelse hangi yargılamalar ile karşılaşacakları ortada. Bu kişilere iltimas sağlanmasının sebebi nedir, açıklığa kavuşturulmalı. Bu tür olaylarda futbolun en üstünden en altına tüm bileşenleri duruş sergilemeli. Ancak sergilenemiyor, çünkü bir ayrıcalık durumu var bazı insanlar için. Dünkü tepkilere bakın, yurttaşlar yaşanan olayla ilgili tepki verdiği gibi federasyon başkanına da tepki veriyor. İstifa etmesi gerektiğini vurguluyor, çözüm getireceğine de inanmıyorlar. Federasyonun böyle bir iradesi yok.”

SALDIRI 20 YILIN NET BİR ÖZETİ

Akademisyen Elif Çongur da yaptığı değerlendirmede şu ifadelere yer verdi: “Toplumun bölünmesinin bir tezahürü bu durum. Tekme meselesi bizim için birçok şeyi çağrıştırıyor. Ali İsmail’e bir madenciye atılan tekme var, bunlar tesadüf değil bir örüntü. Bu bir linç kültürünün devamı. Düşüne bir tekme atma hali. Bunlar son 20 yılımızın bir özeti aslında. Endüstriyel futbolun bize yansıma şekli bu. Bir yandan nefret pompalanıyor. Her hafta hakemler konuşuluyor. Çok yoğun biçimde hakem konuşuyoruz. İsimleri ile hedef gösteriliyorlar. Şaşırtıcı değil o yüzden gelinen nokta. Bu tutuklamanın gaz alma ile sınırlı kalacağı endişesi yaşıyorum. Daha kapsamlı ve kafa yapısının değişmesi ile köklü bir değişiklik beklemiyorum. Ancak bu iktidarla futbol ya herhangi bir sistemin yapısı değişmez. Hayatımızın her alanında geçerli olduğu, bir kişinin iki dudağı arasına bakıyor her şey. Koca’nın da iktidara yakınlığı ortada. Herkes bu yüzden bekledi ve sonra açıklama yaptılar.

∗∗∗

KOCA, AKP’DE KRİTİK İSİM

MKE Ankaragücü Başkanı Koca, AKP’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. Koca, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde AKP’den 22 ve 23. Dönem Ankara Milletvekilli olarak görev aldı. Koca, aynı zamanda Erdoğan’ın 2014’te Cumhurbaşkanı seçilince taşındığı, 12 yıl oturduğu Keçiören’deki evin de sahibiydi. Koca, milletvekili olduğu yıllarda dönemin başbakanı Erdoğan’ın kilitli ve baygın halde olduğu zırhlı aracın camını balyoz ile kırarak Erdoğan’ın hastaneye yetişmesini de sağlamıştı. Koca, 1 yıl önce de Süper Lig’de Fair Play/Adil Oyun Başkan/Yönetici Ödülü’nü almıştı. Koca, ihraç talebiyle AKP’nin disiplin kurulunda sevk edildi. Öte yandan Eski Ankaragücü teknik direktörü Hikmet Karaman kulüp başkanı Faruk Koca'nın kendisine de yumrukla saldırdığını söyledi. Karaman, "O zaman sineye çektim, açıklamadım ama şimdi açıklıyorum" dedi.

Ayrıca Koca’ya ait Keçiören’deki inşaatın açıkta bırakıldığı için suyla dolan hafriyat çukuruna düşen 10 yaşındaki Sedanur Özdemir hayatını kaybetmişti. 21 Nisan 2010’da yaşanan olay sonrası mahkeme Koca ve diğer üç sanığı, taksirle adam öldürmek suçundan 1 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırmıştı.

∗∗∗

HAKEMLERE MAÇA ÇIKMAMA ÇAĞRISI

Yaşanan olayın ardından Türkiye Futbol Federasyonu Merkez Hakem Kurulu’ndan (MHK), konuyla ilgili yazılı açıklama yapıldı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Değerli hakemimiz Halil Umut Meler’e yönelik saldırıyı şiddetle kınıyor ve lanetliyoruz. Bu saldırı sadece hakemlerimize değil, Türk Futboluna da yapılmıştır. Merkez Hakem Kurulu olarak sonuna kadar hakemimizin yanında olduğumuzu ifade ederiz. Yasal ve idari süreci yakından takip edeceğimizi ve bu olaya sebebiyet veren tüm sorumluların en ağır şekilde cezalandırılması adına olayın takipçisi olacağımızı beyan ederiz.” Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği, tüm kademedeki hakemlere maçlara çıkmama çağrısı yaptı. Öte yandan Süper Lig ve VAR hakemlerinin tamamı, Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği üyeliklerinden istifa etti.

∗∗∗

SALDIRIYA TEPKİ YAĞDI

Saldırıya spor camiasından, iktidar ve muhalefet kanadından tepki yağdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan saldırıyı kınadığını açıkladı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel ise yumruklu saldırıyı X hesabından şu mesajla kınadı: “Ankaragücü Kulübü Başkanı Faruk Koca’nın maç sonrası FIFA kokartlı hakemimiz Halil Umut Meler’e yumruk atmasıyla başlayan şiddet olaylarını kınıyorum. Şiddetin spor sahalarından kazınması için bugüne kadar yeterli önlem almayanları tekrar göreve davet ediyorum.” İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, “olayın kabul edilemez olduğunu” söyledi. MHP Lideri Devlet Bahçeli hakemlerin sahaya çıkmama kararını gözden geçirmeleri gerektiğini savundu. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç olaya ilişkin soruşturma başlattıklarını duyurdu. Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş başta olmak üzere futbol kulüpleri de saldırıyı kınadıklarını açıkladı. Spor kulüplerinden yapılan açıklamalarda sorumluların derhal cezalandırılması, sporda şiddetin önüne geçilmesi çağrıları yapıldı. Taraftar dernekleri de saldırıya tepki gösterdi.

∗∗∗

DIŞ BASINDA ‘SKANDAL’ DENİLDİ

Türkiye, İtalya ile ortak olarak 2032 Avrupa Futbol Şampiyonası’nın ev sahipliğini yapmaya hak kazandı. Ancak pazartesi günü yaşanan gelişmelerin ardından, dış basındaki yankılar ev sahipliğinin Türkiye’nin elinden alınıp alınmayacağı konusunda spekülasyonlar yarattı. Büyükekşi ise iddiaların gerçek olmadığını ve UEFA Başkanı Aleksander Ceferin’in kendisini arayarak “yanındayız” dediğini söyledi. Dış basında olay şu başlıklarla gündeme geldi:  L’EQUIPE: “Ankaragücü’nde Başkan Hakemi Ağır Şekilde Dövdü”, MARCA: “Alışılmadık, Utanç Verici ve Üzücü!”, BILD: “Türkiye’de Skandal.”

∗∗∗

ŞİDDET GÖZ GÖRE GÖRE GELDİ

• Geçen sezon oynanan Bursapor - Amedspor maçında tribünlerdeki Bursasporlu taraftarlar 90'lı yıllarda faili meçhul cinayetlerle özdeşleşen "Beyaz Toros" ve "Yeşil" kod adlı Mahmut Yıldırım'ın pankartlarını açtı. Öte yandan taraftarlar sahaya bıçak ve mermi attı. Ayrıca Amedsporlu bir taraftar linç girişimine maruz kaldı.

• 2015 yılında Çaykur Rizespor ile oynadığı maçın ardından otobüs ile yola çıkan Fenerbahçe takım kafilesini taşıyan otobüs kurşunlandı. Failler ise hala bulunamadı. 

• 2019’da Eski Rizespor Başkanı Hasan Kartal, Çaykur Rizespor-Galatasaray maçının ardından bir Televizyon kanalına bağlanmış ve hakem Serkan Çınar’ı hedef göstererek, “Silahım olsa hakemi vururdum. İnsanın yanında silahı olsa bunlar insanı katil eder” demişti.

• 2016 yılında eski adıyla Avni Aker Stadyumunda oynanan Trabzonspor Fenerbahçe maçında Oğuzhan Mutlu isimli taraftar, maçın çizgi hakemlerinden Volkan Bayarsalan’ın üzerine saldırdı. Darp eden Mutlu, tutuksuz yargılanarak serbest bırakıldı.

• 2022-2023 futbol sezonunda oynanan Ankaragücü Beşiktaş maçında sahaya giren bir taraftar, Beşiktaşlı futbolculara uçan tekme attı. Josef De Souza, taraftara müdahale ettiği için 1 maç ceza aldı. Saldırıyı gerçekleştiren taraftarlar ile avukatların fotoğraf çektirmesi gündeme geldi. 

∗∗∗

KISA ANEKDOTLAR

• Meler’i sahada darp eden Ankaragücü Başkanı Koca’yı, hastanede ‘Gecekondu’ isimli taraftar grubundan bir grup taraftar karşıladı. Taraftarlar ‘Büyük başkan’ tezahüratlarıyla Koca’ya destek verdi.

• Olaylarla gündeme gelen Bursaspor’un Teksas isimli taraftar grubu da Ankaragücü taraftarına destek açıklaması yaptı. 

• Meler’in ifadeleri basına şöyle yansıdı: “Tüm hakem arkadaşlarım ile bana ‘sizi bitireceğim’ dedi. Bana hitaben ‘seni öldüreceğim’ dedi. Koca’dan ve diğer şahıslardan davacı ve şikâyetçiyim. Uzlaşmak istemiyorum.”

• Meler’in tedavi altına alındığı hastanenin başhekimi, Meler’in sol gözündeki kanamanın azaldığını söyledi. Deneyimli hakemin dün sabah strese bağlı olarak tansiyon problemi yaşadığını anlatan başhekim, Meler’i bu sabah taburcu etmeyi planladıklarını söyledi.

• Meler’in moralinin son derece bozuk olduğu ve kendisini ziyarete gelen hakem arkadaşlarına, “Bu iş benim için bitti. Artık devam edemem.” dediği ifade edildi.

• Ankaragücü Teknik Direktörü Emre Belözoğlu’nun sahada agresif tavırları tepki çekmişti. Belözoğlu, sezon sonuna kadar Ankaragücü’nde görev yapmaya devam edeceğini açıkladı.

• Ankaragücü Başkanı Faruk Koca, şiddet eylemi nedeniyle kamuoyundan özür diledi. Koca, daha sonra kulüp yönetiminden istifa ettiğini duyurdu.