Katar Krizi Katar’la iyi ilişkileri olan Veliaht’ın başını yedi

Suudi Arabistan Kralı Selman’ın bir süre önce başlattığı değişiklikleri “Kral Salman iç ve dış gelişmeleri bahane ederek krallığın güç yapısını Sudeyri'leştirme yolunda ciddi bir adım atmış oldu. 29 Nisan 2015, ülke siyasetinde değişimin başlangıç tarihi” sözleriyle değerlendirmiştim. (25.04.2017 tarihli BirGün.) Kral Selman mensubu olduğu Sudayri hanedanını güçlendirecek adımlar attıktan sonra şimdi de krallığı “gençleştirecek” önemli bir atılım yaptı.

Kendisi gibi Sudayri olan yeğeni Veliaht Prens Muhammed bin Nayif'in yerine oğlu Muhammed bin Selman'ın getirdi. Yani Sudayri’lerin yerini sağlamlaştırdıktan sonra Sudayriler içinde de kendisine en yakın olanları önemli görevlere getirmeye başladı Kral. Halen Savunma Bakanı olan oğul Selman Başbakan Yardımcılığı’nı da yapacak.

İlk genç kral olacak

Değişikliğin en çarpıcı tarafı, mevcut Kral öldüğünde Muhammed Bin Selman’ın en genç Suudi Kralı olacak oluşu. Çünkü, babası tahta oturduğundan beri “tahtın pratikteki sahibi” olarak değerlendirilen veliaht henüz 31 yaşında. Azledilen veliaht Prens bin Nayif hem Katar’la hem de Türkiye ile ilişkileri çok iyi olan biriydi. Görevden alınmasında Katar krizinin payı olduğu kesin gibi. Oysa Prens Bin Nayif veliahtlığa atandığında ABD bundan hoşnut kalmıştı.

Sadece oğlu için Suudi’deki Krallık hiyerarşisini değiştirmiş olamaz Kral Selman. Bu değişikliği birçok açılardan “okumak” lazım. Aklıma gelen nedenlerden biri genç veliahtın Suudi Arabistan’ın Yemen işgalini yürüten kişi olması nedeniyle veliahtlığa getirilmiş olması. Çünkü Kral Selman tahta oturduktan çok kısa süre sonra hanedan içinde yazılan bir mektupta, Yemen’deki başarısızlıktan sorumlu tutulmuş, oğlu Muhammed bin Selman’a da açık açık “hırsız” denmişti. Tabii mektup sahiplerinin Yemen halkını düşündükleri yoktu, Yemen operasyonunun petrol fiyatlarının düşmesine neden olduğunu düşünerek itiraz ediyorlardı duruma.

Suudi Krallığı’nın harcamaları çok. Son yıllarda ABD’den (başka ülkelerin yanı sıra) aldıkları silahlara çok para harcadı. Bu, devlet hazinesine giden paranın, dolayısıyla Kraliyet mensuplarının gelirinin azalması demek. Bu, Krallık içindeki Suud-Sudayri çatışmasında Sudayrilere karşı yöneltilen sağlam bir suçlama. Bu tartışmaların sürdüğü bir ortamda Kral Selman’ın “hırsız” olarak nitelenen, Yemen’deki başarısızlığın sorumlusu olarak görülen oğlunu adeta bir “saray darbesi”yle veliaht yaparak korumaya alması dikkat çekici. Kral’ın Yemen dahil dış politikada yapılanları doğru bulup savunduğu anlamına da geliyor bu.

Kendisinden sonrakilere yasak

Suudi Arabistan Kralının seçimini öngören Anayasanın 50'inci maddesi yani "Kral, kurucu lider Abdulaziz bin Abdurrahman bin Suud'un oğulları arasından seçilir" hükmü, "Kral, kurucu lider Abdulaziz bin Abdurrahman bin Suud'un oğulları ve torunları arasından seçilir." şeklinde düzenlendi. Bu, Kral Selman’ın oğlunu veliaht yapmasına yol açan değişiklik. Haberlere göre “seçilecek kişilerin ülkenin kurucu lideri Abdulaziz bin Abdurrahman bin Suud'un soyundan olması şartı korunurken, Kral'ın oğlunu veya kardeşini veliaht olarak atamasını engelleyen bir düzenleme yapıldı. Buna göre Kral'ın veliaht olarak amcası, yeğeni veya geniş aileden farklı bir erkeği seçebilecek; kendi oğlunu veya kardeşini veliaht tayin edemeyecek.” Bu düzenleme Kral Selman'ın oğlu Muhammed bin Selman'ı veliaht olarak seçmesinden sonra yapıldığı için değişiklik kendisini de oğlunu da kapsamayacak.

Şimdi babası gibi ABD ile ilişkilere büyük önem veren, son derece hırslı olduğu bilinen Muhammed Bin Selman’ın Kral olmasıyla Suudi Arabistan, uzun süredir askerleştirdiği dış politikasını ABD/Trump dostu olarak daha da sert bir biçimde sürdürecek.

Bir saray darbesiyle alaşağı edilmez ya da bir suikasta kurban gitmezse, “uzun ömürlü” bir Kral olarak bölgenin başına bir hayli bela olabilecek biri bu yeni veliaht. Yaşlı kralların iyi bir huyu vardı: Tahtta uzun süre kalamadan ölüyorlardı.