Rusya’ya zehir komplosu çöktü

Eski çift taraflı Rus ajanı Sergei Skripal ve kızının mart ayında zehirlenmesiyle başlayan ve İngiltere ile Rusya arasında diplomatik krize yol açan gelişmede uzun süredir bir sessizlik var. Kriz ilk patladığında İngiltere’nin ortalığı ayağa kaldırması sonucu birçok ülke, Rus diplomatları sınır dışı etmiş, Rusya belki de daha önce karşılaşmadığı bir biçimde böylesine toplu bir dışlamayla karşı karşıya kalmıştı.

İngiltere, Rus ajan ile kızının Rusya tarafından zehirlendiğini ileri sürüyor, eylemin egemen bir ülkenin topraklarında yapılmasından ötürü de Rusya’ya yönelik uluslararası kurumları göreve çağırıyordu. Baba-kızı zehirleyen maddenin, yani Novichok sinir gazının Soğuk Savaş yıllarından kalma çok tehlikeli bir kimyasal olduğunu belirtiyor, bunun da ancak Rusya tarafından üretildiğini iddia ediyordu.

Söz konusu kimyasal madde, tüm kimyasal silahlar gibi organizmaların sinir sistemlerini felce uğratarak ölüme neden olan bir madde. Sergei Skripal ve kızı, bir pizza restoranında yemek yedikten sonra bir parkta baygın olarak bulunmuşlardı. Uzun süre hastanede kalan Skripaller ölümün kıyısından dönmüşlerdi.

İngiltere, Rusya’nın olayın suçlusu olduğuna ilişkin kanıtını Novichok’un dünyada sadece Rusya tarafından üretildiği iddiasına dayandırıyordu. Rusya, Skripallerin kendileri için bir hedef olmadığını, ayrıca Skripal’in bir İngiliz ajanı olduğunu belirtiyor, söz konusu maddenin de sadece kendileri tarafından üretilmediğini söylüyordu. Ancak İngiltere bu konudaki iddiasından vazgeçmiyordu, kanıtları inceleyen İngiltere’deki Porton Down laboratuvarının Skripallerin maruz kaldığı Novichok sinir gazının nerede üretildiğini tespit etmelerinin mümkün olmadığını söylemelerine rağmen. Askeri sınıfta bir sinir gazı kullanımı nedeniyle saldırının arkasında muhtemelen bir devlet olduğunu belirtmişti laboratuvar, Novichok’un nerede üretildiğini tespit etmelerinin kendi görevleri olmadığını da kaydetmişti.

Birden sessizleşti

Rusya’nın daha geniş bir araştırma yapılması önerisine yanıt vermeyen İngiltere, Skripaller ölmeyince krizi soğutur bir tutum aldı fark ettiyseniz. Şimdi, zehir kurbanları tamamen kendilerine gelirlerse anlatacakları çok önemli. İngiltere’nin bundan çekindiği bir şey olabilir mi acaba?

Zehirli maddeyi sadece Rusya’nın ürettiği iddiası İngiltere açısından başından beri zayıf bir iddiaydı. Eski bir Rus ajanı Kommersant gazetesine yaptığı açıklamada “Ben de size bu maddeyi yapabilirim, herkes yapabilir” demişti.

Çek Cumhurbaşkanı oyunu bozdu

İngiltere’nin iddialarını çürütecek en önemli tanıklık hiç beklenmedik bir yerden, Çekya'dan geldi. Çekya Cumhurbaşkanı Miloş Zeman, 2017’de az miktarda Novichok ürettiklerini, sonra da imha ettiklerini açıkladı. Bu açıklama söz konusu maddedin sadece Rusya’da üretildiği iddiasını çürüten bir açıklama oldu. Kaldı ki Rusya defalarca bu maddenin Çekya, İsveç ya da Slovakya’da üretilmiş olabileceğini de söylemişti. Zeman’ın söylediği sadece bu değil. Daha ilginç bir bilgi verdi ki bu her şeyi değiştirebilecek bir bilgi. Zeman, kendi ürettikleri Novichok’un Skripal ile kızının zehirlenmesinde kullanılmış olabileceğini de belirtti. Bu bilgi, Rusya’yı olayın dışında tutmaya yetiyor. Bu, Skripal ile kızının İngiltere’de yaşayan, birbirleriyle de ilişkileri iyi olmayan zengin Ruslar arasındaki çatışmaların kurbanı olabilecekleri anlamına geliyor.

Bu açıklama İngiltere’nin Rusya’ya yönelik iddialarına büyük darbe oldu kuşkusuz. Rus parlamenter Aleksey Puşkov, Twitter hesabından “Novichok’un Çekya'da üretilip depolanmasının ortaya çıkması Londra’nın iddialarının nasıl kontrolden çıktığını da gösteriyor” dedi.

Çek Başbakanı Andrej Babis, Rusya’nın zehirli maddenin üretildiği üç ülkeden birinin Çekya olduğu iddiasının yalan olduğunu söylemiş, İngiltere’yle dayanışmak için ülkesindeki üç Rus diplomatı sınır dışı etmişti. Ancak ne Çek Başbakanı ne Çek istihbaratı Çek Cumhurbaşkanı Zeman’ın açıklamaları ile ilgili yorum yaptı.

Peki Çekya'nın “az miktarda” Novichok üretmesi Skripallere suikast girişiminde parmağı olduğu anlamına gelir mi? Bu kadar az miktar neye yarar? Çekya'nın parmağı var mı bilinmez ama Kimyasal Silahlar Yasaklama Örgütü’ne göre Skripal ve kızı Yulia’ya düzenlenen saldırıda 100 gram sıvı madde kullanılmış. Yani çok fazla değil.

Çekya Cumhurbaşkanı Miloş Zeman

Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü Başkanı Ahmet Üzümcü, New York Times’a yaklaşık yarım fincan sıvı Novichok’un araştırma amacından ziyade bir silah olarak kullanılmak üzere yaratıldığını belirtti.

Üzümcü, Novichok’un sıvı veya aerosol olarak da uygulanabileceğini belirterek “Örneğin, beş ila 10 gramlık bir miktar araştırma faaliyeti için uygun olabilir, Skripal olayında daha fazla kullanıldığı görülüyor” diyor.

Moskova, suçlamaları başından beri reddediyordu. Skripallerin zehirlenmesinden İngiltere’nin sorumlu olduğunu, olayın Rusya ile Batı arasındaki diplomatik ilişkileri bozmak için kullanıldığını ileri sürüyordu. Rusya’nın Londra Büyükelçisi Alexander Yakovenko, Sergei ve Yulia Skripal’e Porton Down’da üretilen sinir gazının İngiliz makamları tarafından enjekte edilmiş olabileceğini öne sürmüştü.

İngiltere’nin Skripalleri zehirleyen gazın sadece Rusya’da üretildiği iddiası tamamen çökmüş bulunuyor. Bunu, “Biz 2017’de ürettik. Zehirlenmede bizim ürettiğimiz gaz kullanılmış olabilir” diyen Çekya Cumhurbaşkanı Zeman kanıtlamış oldu.

Şimdi suçlamaları Lahey’e götürmek istediğini söyleyen Rusya’nın eli daha da güçlendi.

Baba kız iyice kendine gelip, konuşmaya başladıklarında bakalım ne olacak.

Tabii bir kazaya kurban gitmezlerse.