Asgari ücret niye yılda bir kez saptanacak?
Yılın sonuna yaklaştığımız bu günlerde her yıl olduğu gibi bir sonraki yılın asgari ücret tartışmaları başladı bile. Aralık ayı boyunca da bu tartışmalar şüphesiz ki devam edecek. Son açıklanan asgari ücret brüt 13.414.50 TL. net olarak 11.402.32 TL. İdi. Bunun işverene maliyeti ise hazine teşviki düşüldükten sonra 15.762.04 TL. Oldu.
Son iki yıldır (2022 ve 2023) Asgari ücret eskiden olduğu gibi yılda 2 kere arttırılıyor. Bilindiği gibi geçmişte asgari ücret yüksek enflasyon yüzünden yılda 2 kere arttırılırken 2007 yılından sonra Hükümet enflasyonun artık ülkemizde “normal” oranda seyrettiği gerekçesiyle bu uygulamadan vazgeçip yıl boyunca uygulanacak tek rakam tespit etmeye başladı. Ta ki ekonomik krizin iyiden iyiye derinleştiği ve sabit gelirliler ile ücretliler için yaşam koşullarının iyice dayanılmaz hale geldiği 2022 yılına kadar.
2022 yılı sonu için DİSK-AR (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi) Açlık ve yoksulluk sınırı hesaplamaları aşağıdaki sonuçları veriyordu:
Yapılan hesaplamaya göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Aralık 2022 için 8 bin 167 liradır. Bu harcama tutarı sadece gıda için yapılması gereken minimum tutardır. Açlık sınırı üzerinden hane halkı tüketim harcamaları esas alınarak yapılan hesaplama sonuçlarına göre ise yoksulluk sınırı 28 bin 249 lira olarak gerçekleşmiştir.
2022 Yılında Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre yıl sonu enflasyonu yüzde 64,27 olarak açıklanırken, Enflasyon Araştırma Grubuna (ENAG) göre ise bu oran yüzde 137,55 olarak hesaplandı. Bu rakamlardan sonra hükümet çaresiz olarak geç kalmış da olsa yılda iki kez asgari ücret düzenlemesine geri döndü.
Böylece ortaya şöyle bir tablo çıktı:
01.01.2022 – 30.06.2022 Brüt asgari ücret: 5.004.- TL. Net asgari ücret: 4.253.40 TL.
01.07.2022 - 31.12.2022 Brüt asgari ücret: 6.471.- TL.Net asgari ücret: 5.500.35 TL.
Yukarıdaki enflasyon oranı, açlık ve yoksulluk sınırı verilerine karşın 2022 yılında asgari ücret %29.3 oranında arttırılmış oldu.
2023 yılına gelindiğinde ise yine 2 yarıyıl için saptanan asgari ücret aşağıdaki gibi belirlendi:
01.01.2023- 30.06.2023 Brüt asgari ücret: 10.008.- TL Net asgari ücret: 8.506.80 TL.
01.07.2023- 31.12.2023 Brüt asgari ücret: 13.414.50 TL Net asgari ücret: 11.402.32 TL.
2023 yılında asgari ücrete yapılan artış %34 düzeyinde gerçekleşti.
Buna karşın Sendikaların yaptığı araştırmalar ülkemizdeki çalışan ve sabit gelirli vatandaşlarımızın durumunu açık bir biçimde ortaya koyuyor. İçinde bulunduğumuz ay Türk-İş sendikasının Kasım ayı açlık yoksulluk araştırmasını yayımlandı. Araştırmaya göre açlık sınırı 14.025 TL’ye yoksulluk sınırı 45 bin 686 TL’ye çıktı. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 18 bin 239 TL olurken, yıllık gıda enflasyonu ise sınırlı düşüşle yüzde 80,12 oldu.
Diğer taraftan yine Disk-Ar’ ın araştırmasına göre sadece son 4 aylık tüketici enflasyonu verileri (TÜİK verilerine göre) %30’a dayandı. Araştırmanın verileri şöyle:
“2023 Ekim dönemine ait TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 3 Kasım 2023’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre TÜFE’deki (2003:100) değişim 2023 Ekim’de bir önceki aya göre yüzde 3,43, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 54,26, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 55 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,36 oldu. Sadece dört aylık tüketici enflasyonu yüzde 29,4 oldu. Yılın ikinci yarısı için memur maaşlarına ve emekli aylıklarına yapılan zam eridi. Resmi enflasyondaki tırmanış sürüyor.”
Şimdi bu veriler sonrasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın asgari ücretle ilgili son açıklamasına bakalım. Şöyle diyor Sayın Bakan:
"Temmuz ayında olduğu gibi ilke yine enflasyona ezdirmemek. Asgari ücret zaten hep yılda bir kereydi biliyorsunuz. Yine tek zam olacak şekilde çalışıyoruz"
Sayın Bakan bu açıklamayı yaparken acaba geçmişte niye asgari ücrete yılda iki kere artış yapıldığını ve sonra niye tek artışa geçildiğini, şimdi ise tekrar niye yılda iki artış uygulamasına geri dönüldüğünün farkında mı?
Eğer farkında ise, girmemize sadece bir ay kalan 2024 yılında ülke ekonomisinde çok önemli olumlu gelişmeler olacağını öngörüyor olmalı. Aksi halde üç haneli oranlara varan enflasyonun yaşandığı, yoksulluk sınırının 45 bin TL. bekar bir çalışanın yaşama maliyetinin ise 18 bin 239 TL olduğu buna karşın asgari ücretin net 11.402.32 TL. olduğu gerçeğine karşın böyle bir açıklama yapmazdı herhalde.
Evet,
Aralık ayı içinde daha asgari ücreti çok konuşacağız ama biz başlıktaki sorumuzun yanıtını merakla bekliyoruz. Ülkede ne değişti ya da 2024 yılında ne değişecek ve asgari ücret tek haneli enflasyonlu yıllardaki gibi yılda bir kez belirlenecek? Başka bir deyişle 2024 yılında çalışanların ücretleri yılın başındaki değerini yılın sonuna kadar koruyacak mı?