Avrupa dışı kalmış İngiltere’nin ‘ben de denklemde varım’ adımı

Adeta birileri düğmeye basmışçasına arka arkaya yaşanan bir suikast girişimi ile bir kuşkulu ölüm İngiltere’de Rusya karşıtı kampanyaya hız kazandırdı. İngiliz hükümeti çift taraflı çalıştığı ortaya çıktığı için ülkesinde mahkûm olan ancak İngiltere ile yapılan ajan değişimi sayesinde bu ülkeye sığınan eski Rus ajanı Sergey Skripal ile kızı Yulia’nın Salisbury kentinde zehirlenmelerinden Rusya’yı sorumlu tuttu.

Popülaritesi her geçen düşen İngiliz Başbakanı Theresa May’in ülkesini birdenbire yeniden süper güç tavırları almaya iten bir gelişme bu. Öyle ki May, Skripal ile kızının zehirlenme girişimlerinden ötürü Rusya’ya “açıklama yapması” için 24 saat süre verdi. İngiltere’nin bu cevvallenmesinin, uzun zamandır “artık ABD’nin en iyi dostu gibi görünmüyoruz” diyerek bu durumdan yakınan İngiliz muhafazakârlarını sevindirecek türden bir yararı da oldu. Olayda Rusya’nın “parmağı” olduğu konusunda bir hayli temkinli davranan ABD Başkanı Donald Trump, gelişmeler üzerine “May’i destekliyoruz. İngiltere ABD’nin her zaman en iyi müttefikidir” açıklamasını yaptı. Dünya siyaset sahnesinde “rol yeteniğini” yitirmiş İngiltere durumdan memnun görünüyor.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zakharova, İngiltere’nin kendilerine “süre” verişini “Hiç kimse Rusya’ya ‘sana 24 saat süre veriyorum’ diyemez” sözleriyle eleştirdi. Sürenin bitiminde İngiltere çoğu istihbaratçı olan 23 Rus diplomatın ülkeyi terk etmesini istedi.

Birdenbire ne oldu?

Öncelikle belirtelim ki gelişmeler ABD ile AB’yi de Rusya karşıtı ortak tutuma getirdi. ABD ile birçok konuda anlaşmazlık yaşayan AB, Ukrayna krizinden (de) sorumlu tuttuğu Rusya’ya karşı yaptırımlar istiyordu, şimdi bu çabasına ABD desteği de gelmiş oldu. “Skripal davasında sorumluluğu ortaya çıkarsa Rusya’ya yönelik her tür önlemin alınmasını destekleyeceğim” dedi Trump.

Skripal ile kızına yönelik suikast girişiminin ardından, Rus sürgün Nikolay Glushkov’un da evinde ölü bulunması haberi, bu işleri pek seven İngiliz medyasında “Glushkov Putin’in ölüm listesindeyim demişti” başlıklarıyla verildi. Gluskhov, 2013’te kayıtlara intihar olarak geçen, ancak yakınlarının “öldürüldüğünü” iddia ettiği Rus oligark Boris Berezovsky’nin yakın arkadaşıydı. Polis, Skripal olayı ile Glushkov’un ölümü arasında bir bağ olmadığını söylemesine rağmen medya “olayı” Rusya kaynaklı bir “yok etme” faaliyeti olarak düşündertecek yayınlar yapıyor dünden beri.

Glushkov, 1999’da hem Rus Hava Yolları Aerflot’un hem de Berezovsky’nin sahibi olduğu LogoVAZ adlı araç firmasının yöneticisiydi. Aynı yıl Berezovsky, Putin’le ters düşünce İngiltere’ye kaçmıştı. Berezovksy, Chelsea futbol kulübünün patronu diğer Rus zengin Roman Abromovich’i kendisini aldatmakla suçlamış, 2013’te de evinde intihar etmişti. Glushkov, Berezovsky’nin “Rusya tarafınından öldürdüğüne” inandığını söylemişti tabii.

Glushkov da “kara para aklama” ve “yolsuzluk”tan suçlu bulunarak Rusya’da beş yıl hapis yattıktan sonra 2004’te serbest kalır kalmaz İngiltere’ye sığınmıştı. Aerflot’tan çaldığı paranın 123 milyon dolar olduğu belirtiliyor.

Yanıtlanacak sorular

Skripal ile kızının zehirlenmesi üzerine Rusya’ya yapılan suçlamalar birtakım soruları da getirdi akla. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

1)Putin, artık kendisi için tehlikeli olmayan, Rusya kamuoyunda da suçlu olduğundan emin olunan Skripal ile kızını öldürmekle ne kazanacak?

2)Rusya’nın Kommersant gazetesine açıklamalar yapan (muhtemelen muhalif ) bir Rus istihbarat elemanı “zehirli gazla yok etme yönteminde masumlar da ölür. Deneyimli bir istihbarat örgütü bunu yapmaz. Daha incelikli yolları varken. Girişim son derece acemice” dedi örneğin.

3)Kırım’ın Rusya’ya katılmasından sonra popülaritesi özellikle doruğa çıkan Putin, Rus milliyetçiliğinin yükselişte olduğu bir dönemde ülkesini “terör devleti” olarak gösterecek eylemlere neden girişsin?

Rusya’nın aslında “yumuşak karnı” olan yurtdışındaki “Sürgün Ruslar” arasında da ölümlere yol açan anlaşmazlıklar var. Berezovsk’nin bir dönem ortağı olan Abramoviç için” beni 5 milyar dolar dolandırdı” dedikten kısa süre sonra kendini asması anımsanmalı.

Meselenin arka planı

Kriz kime yaradı? May’e ve Trump’a tabii. Bu kısmı da şu maddelerle açıklamak mümkün:

1)İngiltere’nin Rusya’yla krize çevirdiği son gelişmeler, artık kamuoyunda “topal ördek” olarak değerlendirilen Teresa May’in “uluslararası alana çıkış” fırsatı oldu.

2) Partisi içinde May’e yönelik muhalif sesler, en azından şimdilik, sustu.

3) ABD’den hiç ama hiç beklemediği bir destek alarak “ülkesinin ABD için vazgeçilmezliğini” kanıtlamış (!) oldu.

4) Donald Trump, belki başka bir gerekçe bulurdu ama, İngiltere’deki gelişmelerden daha ortada somut bir kanıt yokken Rusya’yı sorumlu tutan Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’dan kurtulma şansı doğdu.

5) Başkanlık seçimleri sırasında Rusya’dan destek aldığı iddiaları yüzünden hala sorunlar yaşayan Trump, “olayda parmağı” olduğu anlaşılırsa Rusya’ya karşı yaptırımları destekleyeceğini açıklayarak partisi içindeki “şahinleri” susturdu.

******

Dört ülkeden ortak açıklama

ABD Başkanı Donald Trump, İngiltere Başbakanı Theresa May, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortak açıklama yayımladı. Açıklamada “Avrupa’da 2. Dünya Savaşı’ndan beri ilk kez sinir gazı kullanıldı. Bu, İngiltere’nin egemenliğine saldırıdır. Saldırıdan Rusya’nın sorumlu olması dışında mantıklı bir açıklama yok.” denildi. İngiliz istihbaratının kullandığı eski Rus casus Sergey Skripal ile kızı Yuliya’nın İngitere’nin Salisbury kentinde sinir gazıyla zehirlenmesi vakasında Rusya’ya yönelik suçlamalar tırmandırılıyor. Bu kez ABD Başkanı Donald Trump, İngiltere Başbakanı Theresa May, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortak açıklama yayımladı. Salisbury kentindeki saldırıyı kınayan dört lider, Avrupa’da 2. Dünya Savaşı’ndan beri ilk kez sinir gazı kullanıldığını belirtti. Dörtlü, bunu ‘İngiltere’nin egemenliğine saldırı’ diye niteledi. Açıklamada, ‘’Bu hepimizin güvenliğini tehdit ediyor’’ denildi. NATO’dan yapılan açıklamada da Rusya eleştirildi. İngiltere Savunma Bakanı Gavin Williamson, 23 Rus diplomatı sınır dışı etmelerine Moskova’nın olası misillemesi hakkında konuşurken ‘’Rusya çekip gitmeli ve çenesini kapamalı’’ dedi. Rusya’dan yapılan açıklamada ülkedeki İngiliz diplomatların kısa süre içerisinde sınır dışı edileceği bildirildi.