Gençlerin umudu Borsa’ya düştü

Tam 20 aydır, yıllık yüzde 30’un üzerinde enflasyonla yaşıyoruz. Geçici olduğu iddia edilen enflasyon giderek yapışkan olmaya başladı. Merkez Bankası’nın tahminine göre gelecek yılın sonunda enflasyonun yüzde 33’e düşeceği öngörülüyor. Bırakın tek haneyi, yüzde 30’un altını görmek için bile yıllara ihtiyacımız var.

Döviz, altın ve vadeli mevduat gibi “geleneksel” metotlar enflasyona karşı alım gücünü korumuyor. Daha doğrusu para politikası bu araçların enflasyona karşı alım gücünü korumasını engelliyor. Bu ortamda, sabit ücretliler enflasyona karşı mücadele yolları arıyorlar. Borsa, her ne kadar riskli bir yatırım aracı olsa da son 1 yıldır enflasyona karşı tasarrufun korunabildiği tek araç. Durum böyle olunca, halk kesimleri arasında fısıltı gazetesi çalışmaya başlıyor ve dilden dile bir efsane dolaşıyor; Borsa’ya giren kazanıyormuş. Yalan da değil… Son 1 yılı baz alırsak borsacılar kazandı.

BİRİNCİ BORSA’YA HÜCUM DÖNEMİ

Böylece fısıltı gazetesinin de etkisiyle Borsa’daki yatırımcı sayısı artmaya başlıyor. Ocak aylarını kerteriz alalım. Borsa İstanbul’un Veri Analiz Platformu verilerine göre 2020 Ocak ayında 1 milyon 240 bin borsa yatırımcısı vardı. Yıllardır bu sayı yatay seyrederken, pandemiyle beraber değişen para politikası Borsa’daki yatırımcı sayısını artırmaya başladı. 2021 Ocak’ta yatırımcı sayısı 2 milyon 168 bine yükseldi. 2 milyonun üzerine çıkan yatırımcı sayısı tarihi 1986’ya uzanan Borsa İstanbul için bir ilkti. 1 yılda yatırımcı sayısındaki artış oranı yüzde 74’tü!

Peki bu ilginin nedeni neydi? Çok açık ki, para politikasının doğal bir sonucuydu bu. 2020’de pandeminin başlamasıyla birlikte faizler sert şekilde düşürülmüş, piyasaya kredi pompalanmış, dövizin yükselmemesi için rezervler yakılmış, böylece piyasaya enjekte edilen fazla para Borsa’dan başka akacak yatırım aracı bulamamıştı. Hatta yatırım aracı olmayan ev, araba gibi mallar yatırım aracı haline gelmeye başlamıştı. Borsa’ya hücum dönemine, 2021’de para politikasının başına Naci Ağbal’ın geçmesiyle ara verildi. Faizler artırılınca, borsacılar kaçmadı ama yeni yatırımcı da gelmedi. 2021 boyunca yatırımcı sayısı yatay seyretti ve 2022 Ocak ayında 2 milyon 352 bine dayandı.

İKİNCİ BORSAYA HÜCUM DÖNEMİ

2022 boyunca, yatırımcı sayısı yavaş bir hızla da olsa artmaya devam etti. 2022’nin Ağustos ayına kadar sayı 2 milyon 626 bine kadar çıktı. Fakat 2022 yılı sonunda Merkez Bankası faizleri yeniden düşürmeye başlayınca borsacılar mesajı aldılar ve “İkinci Borsa’ya hücum dönemi” başladı. 2022 Ağustos ayında 2 milyon 626 bin olan yatırımcı sayısı bu yılın ocak ayına kadar akıl almaz bir hızla artıyor ve sadece 5 ay gibi kısa bir süre içinde 3 milyon 987 bine çıkıyor. 5 aylık artış oranı yüzde 51. Peki yatırımcı sayısındaki artış duruyor mu? Hayır ama seçim öncesi yaşanan belirsizlikle artış yavaşlıyor. Fakat seçimlerin Erdoğan tarafından kazanılmasının ardından Borsa deyim yerindeyse patlıyor. Aşağıda, haziran ayından itibaren Borsa’daki yatırımcı sayısını göreceksiniz:

•2023 Haziran: 4 milyon 459 bin

•2023 Temmuz: 5 milyon 77 bin

•2023 Ağustos: 5 milyon 636 bin

Sadece 2 ay gibi kısa bir süre içinde 1 milyondan fazla yeni yatırımcı giriyor Borsa’ya. 2021’de 2 milyon yatırımcıyı geçince manşetlere taşınan Borsa İstanbul’un yatırımcı sayısı Kasım 2022’de 3 milyonu, Mart 2023’de 4 milyonu, Temmuz 2023’te ise 5 milyonu geçiyor. Artış hızı aynı kalırsa, eylül ayında 6 milyonu geçecek. An itibariyle yetişkin nüfusun yüzde 10’u Borsa yatırımcısı ve sayı artmaya devam ediyor. Her ay yarım milyondan fazla insan Borsa’ya giriyor.

GENÇ BORSACILAR 14’E KATLANDI

Verilere göre yeni yatırımcıların hemen hepsi küçük yatırımcı. Fakat sadece paraları değil, yaşları da küçük bu yatırımcıların. Çünkü yatırımcı sayısının en hızlı arttığı yaş grubu gençler. 2020 Ocak ayından 2023 Temmuz ayına dek geçen 3,5 yılda toplam yatırımcı sayısı 1 milyon 240 binden 5 milyon 77 bine dayanmış ve yüzde 309 artmıştı. Şimdi aynı dönemde “29 yaş ve altı” yatırımcı sayısına bakalım. Genç yatırımcıların 2020 Ocak’taki sayısı 81 bin 358’di. Bu sayı akıl almaz bir hızda arttı ve 2023 Temmuz ayında 1 milyon 159 bin 709’e çıktı. Yatırımcı sayısının yüzde 309 arttığı 3,5 yılda 29 yaş ve altı yatırımcı sayısı yüzde 1300 arttı. Başka bir ifadeyle Borsa’daki genç yatırımcı sayısı 3,5 yılda 14 katına çıktı. Hemen hepsi sabit gelirli, küçük yatırımcılar… Temmuz ayı itibariyle bu yaş grubundaki bir yatırımcının Borsa’daki varlığının büyüklüğü ortalama 52 bin TL. 2 bin dolar bile değil… 2020 Ocak ayında 29 yaş ve altı bir borsa yatırımcısının varlığının büyüklüğü ortalama 35 bin liraydı. O tarihte doların 6 liradan ucuz olduğu düşünülürse, bu tutarın 6 bin dolara yakın olduğu görülecektir. Yani, piyasaya yeni giren borsacı gençler aslında emekçi gençler. Birkaç yüz dolarla harçlıklarını kovalıyorlar. Emekçi gençler umudu, kapitalizmin kumarhanesinde arıyor. Diğer borsa yatırımcıları gibi uzun vadeli yatırımcılar değiller. Piyasa jargonuyla al-satçılar. Sabah alıyor, akşam satıyor, gün içinde kazandıkları birkaç yüz lirayı harçlık yapıyorlar. Kimi tezgâhtar, kimi çiftçi, kimi öğrenci, kimi evlilik hazırlığında… Gözleri telefon ekranında, teknik analiz sayfalarında…