Meclis’te bütçe didişmesi
Türk Lirası’ndan 6 sıfır atılmasından bu yana 18 yıldan fazla zaman geçti. O günler için bu operasyon adeta bir zorunluluktu çünkü 1 doların 1 milyon TL’nin üzerinde olduğu, dolar bazında yapılan işlemlerin TL’ye çevrilmesi halinde katrilyonların konuşulduğu bir tabloyla karşı karşıyaydık. Böylece 6 sıfırın atılmasıyla, 1 dolar 1 TL bandına getirilmiş, milyon ve milyar dolarlık işlemler TL cinsinden daha kolay ifade edilebilir olmuştu. Fakat bu 18 yıla rağmen halkımızın bir kısmı yeni para düzenini kavramamak için direndi. 6 sıfır atılmadan önce 400-500 bin TL olan domatesin kilosu bu vatandaşlar için artık 30 milyon TL. Domatesin kilo fiyatı 6 sıfır atılmadan söylenebiliyor da, ev – araba fiyatlarında zorlanıyoruz. 1 milyon TL’lik bir arabaya normalde 1 trilyon TL demek gerekir fakat trilyona gelince kafalar karışıyor.
Bu kafa karışıklığını sadece halk kesimleri yaşamıyor. Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda dahi aynı tartışmalar yaşanıyor. İYİP’li Yüksel Selçuk Türkoğlu ile AKP’li İsmail Güneş arasında, 2 Kasım 2023’te Plan Bütçe Komisyonu’nda yaşanan tartışma görülmeye değer…
Yüksel Selçuk Türkoğlu, konuşmasında toplam 11 trilyon liralık 2024 bütçesine ilişkin nereden edindiğini anlayamadığımız verileri paylaşıyor. Türkoğlu’nun konuşması şöyle;
“Gelelim 2023 yılına, başlangıç ödeneği için 160 trilyon 348 milyon öngörmüşsünüz, sadece altı ayın sonunda yani haziran sonu itibarıyla 113 trilyon 492 milyon harcanmış bile. Önümüzdeki altı ay içinde en iyi ihtimalle bir o kadar daha harcanacağını varsaysak bu yıl 230 trilyon TL’ye ulaşacak, bu da öngörünüzün yüzde 70’ten fazlası demek oluyor. 2024 yılı için teklifiniz ne? 625 trilyon 780 milyon 424 TL, Türkçesi 2023 için öngördüğünüz bütçenin yani 160 trilyonun tam yüzde 400 katı. İşte memleketi…”
Toplam bütçe gideri 11 trilyon lira ama yüzlerce trilyon lira havada uçuşuyor. Dolar/TL’nin 28,5 lira olduğu düşünülürse ABD ekonomisinin GSYH’sine denk gelen bu tutarlar AKP’li İsmail Güneş’in ve AKP’li Nilgün Ök’ün dikkatini çekiyor. Gerisini tutanaklardan takip edelim;
İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) – Orada bir şeyi düzelteyim.
YÜKSEL SELÇUK TÜRKOĞLU (Bursa) – Sonra düzeltin.
İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) – Türkiye’nin bütçesi 11 trilyon, nasıl 160 trilyon…
YÜKSEL SELÇUK TÜRKOĞLU (Bursa) – İşte, memleketi getirdiğiniz nokta yani vatandaşın bir yılı…
İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) – Hayır, hayır, sadece düzeltme…
YÜKSEL SELÇUK TÜRKOĞLU (Bursa) – Söyleyeyim. Yani vatandaşın bir yıl içinde…
NİLGÜN ÖK (Denizli) – Eski parayla mı yeni parayla mı…
YÜKSEL SELÇUK TÜRKOĞLU (Bursa) – Vatandaş 6 sıfır atmayı biliyor rahat olun.
Vatandaş 6 sıfır atmayı biliyor mu, bilmiyor mu belirsiz. Fakat 2024 Bütçe tartışmalarının düzeyi, üstelik henüz genel kurulda değil, bir ihtisas komisyonundaki düzeyi bu. Bu Meclis, halkın 2024 yılı gelir giderini hazırlıyor.
Bütçe üzerindeki Meclis denetiminin kalitesi bu olunca, tartışmalar da kakafoniden ileri gidemiyor. Seçimden önceki 2 yılda, faizler düşük tutularak piyasaya para pompalandığı, böylece enflasyonu kabullenerek büyümeye öncelik verildiği, bu sayede bir seçim ekonomisi uygulandığı kavranamamış. “İşsizlik olacağına enflasyon olsun, enflasyonu seçimden sonra çözeriz” anlayışı henüz muhalefet cephesinde de anlaşılamamış. Türkiye’nin ekonomi kurumlarının tüm özerkliği rafa kaldırılmış, Hazine ve Maliye Bakanlığı dışında, düzenleyici ve denetleyici kurumlardan olan BDDK, SPK ve kanunda bağımsız olduğu söylenen Merkez Bankası, Erdoğan’ın seçimi kazanması için harekete geçmiş. Üstelik bu Türkiye toplumunun ekonomik refahına rağmen yapılmış. Seçimler bittikten sonra halk kesimleri işsizlik tehdidiyle karşı karşıya bırakılmış ama Meclis’te hâlâ “Nas’a ne oldu” kalitesinden öteye geçen bir eleştiri duyabilmiş değiliz.
Hal böyle olunca, Meclis’in Plan Bütçe Komisyonu’nda bütçeye ilişkin bir tartışma değil, bir didişme yaşanıyor.