Vardiyalı işlerde dinlenme süresi gerekmiyor mu?

Soru: Bir fabrikada 3 vardiya usulü ile çalışıyorum. Bir gün iznimiz var. Pazar günleri bize mesai yazıyorlar, mesailer bazen bir ayda 3 pazar üst üste oluyor. Cumartesi 08.00-16.00 vardiyasından çıkan kişiyi, aynı günün gecesinde 00.00-08.00 vardiyasında tekrar çalıştırıyorlar, yani pazar günü. Cumartesi 16.00-24.00 vardiyasından çıkan Pazar günü 08.00-16.00 arasında mesai yapıyor. Bu şekilde mesai olunca dinlenme diye bir şey olmuyor. Peki bu yasal olarak mümkün mü?

Cevap: Vardiyalı çalışmalar İş Kanunumuzda Postalar Halinde işçi Çalıştırma Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenmiştir. Buna göre bir vardiyası değişen işçi en az 11 saat dinlendirilmelidir. Ayrıca işçinin hafta tatili (24 saat kesintisiz) kullanmaksızın çalıştırılması da mümkün değildir.

Konuya ilişkin diğer detayları aşağıda bulabilirsiniz;

Vardiyalı çalışma

Vardiyalı çalışmada gece çalışması ayrıca düzenlenmiştir. Düzenlenmenin temel amacı işçinin sürekli aynı postada çalıştırılmasını engellemektir. Sürekli gece vardiyasının, işçinin sağlığını bozacağı açıktır. Kanunda gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir hafta gece çalışanın, ondan sonra gelen hafta gündüz çalıştırılması suretiyle sıraya konulacağı düzenlenmiştir. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir. Bu şekilde iki haftada bir vardiyanın değiştirilmesi zorunludur.

Yönetmelik ne diyor?

İş Kanunu’nun 69. maddesinde posta düzenlemesi yer alır. Diğer konular yönetmeliğe bırakılmıştır. Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, postalar halinde çalışmada en az üç vardiyayı zorunlu kılmıştır. Gündüz olduğu gibi gece çalışmasında da 11 saatlik üst sınırı uygulayarak, iki vardiyalı düzenlemeler yasaktır. İstisnalar hariç ikili vardiya düzeni kurulamayacaktır.

Yönetmeliğe göre, işveren gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş vermekle yükümlüdür.

Vardiyaların değişimi

Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları çalıştırılarak yürütülen işlerde postalar birbirlerinin yerini alacak şekilde düzenlenir. Böylece en fazla iki iş haftası gece çalıştırılan işçinin, takip eden iş haftasında gündüz çalıştırılması zorunludur. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

Hafta tatili zorunlu

Postalar halinde çalışmada da kesintisiz en az 24 saat olmak üzere hafta tatili kullandırılması zorunludur. İşçinin postalar halinde çalışması hafta tatili yapmamasının gerekçesini oluşturmaz. Fakat vardiyası gece biten işçinin takip eden günün aynı saatine kadar çalıştırılmaması şartıyla, işten gece ayrılmış olması hafta tatilinin kullandırılmadığı anlamına gelmeyecektir. Kanun yirmi dört saat esasını getirdiğinden, hafta tatili süresinin iki güne yayılması, kullandırılmadığı anlamına gelmeyecektir.