Fazla çalışma ücreti ödenmeyen işçinin hakkı
Soru: Özel sektörde çalışıyorum. Eleman olmadığı için 12 saat çalıştırılıyoruz. Bugün mesai saatine gitmediğim için tutanak tutuldu. Bu yasal mı? Gitmeyeceğimi iş yerine bildirdim ama izin de verilmedi bana. Bu konuda ne yapabilirim?
Cevap: Günlük iş süresi fazla mesaide dâhil olmak üzere 11 saattir. Bu süre aşılamaz (ara dinlenmeleri çay, yemek paydosu vb. iş süresinden sayılmaz) Diğer taraftan yıllık bazda 270 saatlik sınır vardır. Bu süre günde 3 saat yılda 90 iş günü olmak üzere 90 X 3 = 270 saat olarak hesaplanır. İşveren işçiyi bu yasal sürelerin üzerinde çalışmaya zorlayamaz. Dolayısı ile siz şayet bu sürelerin üzerinde fazla mesaiye zorlanıyorsanız işverenin tutanak tutmasının herhangi bir anlamı yoktur. Yasal sürelerin üzerinde çalışmaya zorlanan işçi iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirerek işten ayrılabilir.
SİGORTASIZ ÇALIŞMAK CEZAYA YOL AÇAR MI?
Soru: Emekli olduktan sonra aynı işyerimde çalışmaya devam ettim ancak işveren emekliliğimden sonra sigortaya bildirmemiş ve sosyal güvenlik prim ödemesi yapılmamış, kacak çalışmış durumda oluyorum. Kaçak çalışmış duruma düştüğünden bana ceza gelir mi?
Cevap: Emekli bir kişinin çalışmaya başlaması durumunda işverenin bu kişiyi Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmesi ve kendisi için kuruma Sosyal Güvenlik Destekleme Primi (SGDP) ödemesi gerekir. Ayrıca emekli çalışanlarda elde ettikleri ücretleri üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi öderler. Kişi kayıt dışı çalıştırıldığında tüm bu kesintiler yapılamayacağından devlet prim ve vergi kaybına uğrar. Dolayısı ile bu durum işverenler bakımından suçtur. Bu durumun tespiti halinde işverenlere idari para cezası uygulanır ve ödenmeyen primler yasal faizi ile tahsil edilir. İşçiler bakımından herhangi bir cezai işlem söz konusu değildir.
ZAM ALMADIM HAKLI FESİH YAPABİLİR MİYİM?
Soru: Özel bir anaokulunda kurum müdürü olarak çalışıyorum 4 yıldır. Aldığım ücret ise asgari brüt ücretin 100 TL fazlası. Yani net maaşım buna istinaden 2913 TL olarak hesaplanıp yatıyor. İşverene defalarca söyledim artış olmadı. Bu nedenle haklı fesih yapabilir miyim?
Cevap: Ücret işçi ile işveren arasında serbest anlaşma ile tayin edilen bir konudur. Dolayısı ile sizin iş sözleşmenizde konuya ilişkin bir madde var mı? Buna bakmak gerekiyor. İşveren şayet ücret artışı konusunda sözleşmeye bir madde koyup da (örneğin her yıl enflasyon oranında artırılır gibi) bu maddeye uymuyorsa bu bir haklı fesih nedeni elbette ki olabilir. Ancak ücretim yetersiz bu nedenle işten ayrılıyorum derseniz bu haklı fesih değil istifa olur ve kıdem tazminatına hak kazanamazsınız.