Godot’yu beklerken; IŞİD’lileri ne yapmalı?

İngiltere İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn’in vatandaşlığı iptal edilen “IŞİD Gelini” Şamima Begüm’ün ülkeye dönmesinin hakkı olduğunu söyleyerek, vatandaşlığının iptal edilmesini eleştirmesi yeni bir tartışmanın kapısını araladı; Cihatçılar geri alınmalı mı, alınmamalı mı?

Esasen mevzu yeni değil. Corbyn’in çıkışı tartışmaya sadece daha görünürlük kıldı. Avrupa uzunca bir süredir “Godot’yu bekler gibi” cihatçıları bekliyordu. Başta ABD ve İngiltere olmak üzere Avrupa ülkelerinin önemli bir kesimi IŞİD üyelerinin kendi ülkelerine geri dönmesine karşı. Her iki ülke de çoktan sadece IŞİD militanlarına değil, “IŞİD gelinleri”ne de kapıları kapattı. Avrupa’ya “Kendi IŞİD’lilerinizi alın” çağrısı yapan Trump, Alabama’da yaşarken Suriye’ye giden Hoda Muthana’nın ülkeye geri alınmayacağını bizzat açıkladı. İngiliz hükümeti de Begüm’ü vatandaşlıktan çıkardı.

Trump’ın cihatçılarınızı geri alın çağrısına Avrupa ülkeleri mesafeli. Avusturya, Belçika, Hollanda, Danimarka, İsveç gibi ülkeler cihatçıların dönmesine karşı. Almanya bu kişilerin durumlarını tek tek ele alacağını söylerken, İsviçre militanların yakalandıkları ülkede yargılanmalarını istiyor. Fransa kendi cihatçıları dönmesin diye SDG’nin Doğu Suriye’de yapacağı yargılamayı çoktan tanıdı.

ALINMALI MI, ALINMAMALI MI?

Avrupa kamuoyunun bir bölümü IŞİD’e katılan AB vatandaşlarının mutlaka geri getirilmelerini, yargılanmalarını ve işledikleri suçlara göre cezalandırılmalarını istiyor. Bir bölümü ise, eylemlere katılan bu kişilerin vatandaşlıktan çıkarılmalarından ve kesinlikle bir daha Avrupa’ya dönmemelerinden yana. Corbyn’in çıkışı tam da bu iklime denk geldi. Mevcut yönetimler geri dönüşlere karşı, ancak “geri almak bir temel haktır” diyenlerin sayısı da az değil. Tüm suçlarına karşın radikal İslamcıların geri alınmasını, kendi ülkelerinde yargılanmasını savunanlar var. Buna göre her ülke kendi vatandaşlarının Anayasa güvencesindeki yargı hakkından yararlanmasını sağlamakla yükümlü.

Tabii kapsam sadece radikal İslamcı militanlar değil. “IŞİD gelinleri” ve “IŞİD çocukları” da söz konusu. Bu çocukların ve gelinlerin alınmasının temel bir insan hakkı olduğu dillendiriliyor. Militanlarla kadın ve çocukların birbirinden ayrıştırılması savunuluyor. Rusya kendi vatandaşı cihatçıların çocuklarının önemli bir kısmını geri aldı. Batılı ülkeler buna da yanaşmıyorlar.

NE YAPMALI: İKİ GÖRÜŞ, İKİ FARK

• Grup: Kabul edilsin, toplumsal yaşama entegre edilsin
  Avrupa solunun önemli bir kesimi, liberal solcular, liberaller, yeşiller ve diğerleri IŞİD’lilerin geri dönüşüne izin verilmesini, yargılanmalarını ve sonrasında toplumsal yaşama entegre edilmesini savunuyor. Geri alınmamalarının temel bir insan hakları ihlali olduğunu, vatandaşlık hukukunun çiğneneceğini dile getiren “kabulcüler”, IŞİD’lilerin toplumsal yaşama kazandırılmamalarının daha büyük bir tehlikeye yol açacağı görüşünde. Damgalamak, toplumdan tecrit etmek bu bireyleri daha da radikalleştirebilir. Bunun için de cezalandırıp ötekileştirmektense, bir iş, yaşam ve gelecek verilerek rehabilite edilmeliler. Bu olmazsa, cihatçı şiddet sarmalının, radikalleşmenin ve istikrarsızlığın kuşaklar boyunca devamı, hatta daha da kötüleşmesi riski var.
• Grup: Kabul edilmesin, cezalarını çeksinler
  Sağcıların, muhafazakârların ve hatta faşistlerin yer aldığı bu kesim ise cihatçıların rehabilite edilerek topluma kazandırılmasının onları ödüllendirmek anlamına geldiği görüşünde. Geri gelirlerse geldikleri yere zarar vereceklerini dile getiren bu kesimler cihatçılara kesinlikle şans tanınmamasından yana. Hayatını cihada adayanlar, çocukların öldürülmesinden kadınlara tecavüze kadar korkunç suçlara destek verenler merhamet beklememeli. Bu kişilerin IŞİD’den uzaklaşmadığı, yenildikleri için teslim oldukları ve muhtemelen hâlâ radikal olduklarını söylüyorlar. Dolayısıyla bu insanlar toplum için bir tehlike. Bunların vatandaşlıkları geri alınmalı, dönmeleri halinde yüksek cezalara çarptırılmalı.
  Hangi görüşün baskın geleceği, nasıl bir formül bulunacağı meçhul. Her halükarda ortada büyük bir kriz var.