Her yer cemaat her yer tarikat

Düşük bütçeli korku filmlerinin yeni yönetmeni Ti West’in 'Ayin' filminin hikayesi oldukça rahatsız edici ve stresi bol. Filmde yaşanan tüm rahatsız edici olayların temelindeyse 'Jonestown Toplu İntiharı' yer alıyor.

Haydi Ölelim

'Jonestown Toplu İntiharı' kısaca şöyle: Amerikalı Jim Jones isimli vaiz -kaldı ki kendisi aslında tek başına incelenmesi gereken bir şahsiyettir- tarafından kurulan 'People's Temple - Halkın Tapınağı' üyeleri Güney Amerika’daki Guyana'da orman içinde bir arazide yaşarlardı. Komün hayatı sürdüren bu insanlar kasaba yaşamına geçip medya tarafından da ilgi odağı olunca işler ters gitmeye başladı. İnsan hakları ihlalleri söylentileri ve uyuşturucu dedikoduları sonucunda bir basın ekibi ve senatör bölgeye geldi. Ekip Jonestown'dan ayrılırken komünde yaşayan yaklaşık 15 kişi ekiple dönmek istedi ve tam uçağa binerlerken tarikatı üyeleri tarafından silahlı saldırıya uğradılar. ABD parlamento üyesi dahil beş kişi hayatını kaybetti. Bu olayın hemen sonrasında 911 tarikat üyesi siyanürlü kokteyl alarak intihar etti. Jim Jones kendini silahla vurdu. Gerçi bu olay hakkında bir çok spekülasyon, CIA bağlantılı teoriler yok değil ama konumuz da şimdilik bu değil. İşte 'Ayin' aslında tüm bu katliamın küçük modern ve gerilimi yüksek bir modeli.

Çakma Belgesel Gerilim

'Ayin' filminde Patrick tarikatın içinde uzun zaman geçirmiş olan eski uyuşturucu bağımlısı kız kardeşini bu tarikatın elinden almak için Vice isimli haber - belgesel ekibinden yardım istiyor. Vice da heyecana doymayan bir ekip olarak oraya gidip orijinal röportajlar yapıp, şansları yaver giderse ilgi patlaması yapacak bir hikaye çıkarmak için seve seve kabul ediyorlar. Gizemi adım adım veren ilk yarı, özellikle belgesel ekibinin tarikat komününde yaşayan insanlarla yaptıkları röportajlar her ne kadar mutlu, neşeli insanları gösterse de bir yerlerde bir gariplik olduğunun gerilimini hissettirmesi açısından oldukça başarılı. Özellikle filmi saran gizli gerilim, tarikatın başında bulunan 'Father' karakteri ile yapılan röportaj sahnesinde, zirve yapıyor diyebilirim. Fakat filmin en büyük handikabı yukarıda bahsettiğim olayı biliyorsanız geriye pek bir sürpriz bırakmıyor olması. 'Blair Witch' gibi 'bulunan film-kayıt' türündeki (footage) korku gerilim filmlerinden olan 'Ayin', bu türün içinde başarı elde edememiş. Kısacası filmin hem gayet iyi bilinen bir konuyu işlemesi açısından, hem de tanınan Vice’ın çakma belgeselini kullanmasından bir de bunları bulunan kayıt film kurgusu ile işlemesinden dolayı çok kan kaybetmiş.

Bana 'Vice' Deme

Bu kadar filmdeki çakma Vice’tan konuşunca, kendileriyle çoğumuzun geçen yaz dirsek teması kurduğu havalı gerçek 'Vice' oluşumu ile ilgili bahsetmeden geçemeyeceğim noktalar var. “Ah ne şahane adamlar ve ben de onlarla çalışmalıyım” dediğimiz ekip, onlarla çalışmış olan kardeşimin bahsettiği bir projeden sonra hayranlığımı soru işaretleri yumağına dönüştürdü. “İstanbul’da Gezi sonrası protesto kültürü ve direnişçi mahalleler” isimli belgesel için kurtarıcılar havasında Okmeydanı, Küçük Armutlu, Yel Değirmeni ve Gazi Mahallesine giden ekip bazı röportajlar dışında tabii ki de çoğu mahalleden ancak kokoreç yiyip döndüler. Amatör ruh dedikleri her şey önceden tamamen kurgulanmış, çekimlerdeki en ufak ayrıntılar bile her şey rastlantısalmış gibi göstermek için zekice düşünülmüş. Acı içindeki mahalle insanları obje gibi kullanılmış. Küçük Armutlu’da, Hasan Ferit Gedik’in dedesine sordukları sorular yaptıkları şeyin ne olduğunu, kime ne soru sorduklarını hiç bilmediklerini gösteriyordu. Özellikle oğlunu kaybetmiş anneye sordukları “Değdi mi?” sorusundan, Okmeydanı’nda 17 yaşındaki kıza sordukları sorulardan da anladığım bu ekibin insanları kullanarak, yönlendirerek yapmaya çalıştıkları şeyin kesinlikle belgesel olmadığıdır. Antikapitalist, amatör ruhlu, dürüst ve cesur bağımsız gazeteciler kıyafetini daha ne kadar giyebilirler bilemiyorum ama büyük paralarla yaptıkları işlerde bence büyük bir yanlışlık var.