Okul terkinde algı ve gerçekler
İktidarların kitleler üzerinde insanlık tarihi kadar eski olan en etkili yöntemi algı yönetimidir. Amaçlanan kitleleri yönetmek, hegemonya ilişkileri kurmak, iktidarın ve gücün sürekliliğini sağlamak ve hegemonyanın inşasıdır.
Son 21 yılda siyasi iktidarın tek “başarılı” olduğu alan da algıyı yönetmeleri oldu.
Okul terklerinin Cumhuriyet tarihi boyunca yaşanmamış oranda arttığı günlerde şeytana pabucunu ters giydirecek yöntemlerle algı yönetimine devam ediyorlar.
∗∗∗
Algı ve gerçekler;
*2022-23’te örgün eğitim dışına çıkan öğrenci sayısı 442 bin 643. Ancak bu sayı buzdağının görünen yüzü bile değil.
*Okullulaşma verilerinde okula kayıt durumu esas alınıyor. Çocuğun okula kayıt olması ise devamsızlık, eğitimden erken ayrılma göstergeleri olmadan okula devam etme göstergesi olamaz.
*Verilerde yaşa göre değil kademelere göre net okullulaşma oranı kullanılıyor. Bu oran üzerinden eğitim dışındaki çocuklar tespit edilemez.
*2020 yılına kadar düzenli olarak paylaşılan farklı kademeler ve program türleri için devamsızlık göstergesi, 2021, 2022, 2023 yıllarında paylaşılmadı. MEB’in 2024 yılı Bütçe Teklifi’ nde bu verilere yer verilmedi.
Oysa ki yalnızca salgın öncesi 2019’da genel ortaöğretimde yüzde 25,1 olan devamsızlık oranı, mesleki ve teknik ortaöğretimde yüzde 40,7’ye kadar çıkıyordu.
*8 Eylül 2023 yönetmeliğiyle 9. sınıfta başarısızlık nedeniyle sınıf tekrarına kalan öğrencilerin kayıtları açıköğretim kurumlarına ek olarak mesleki eğitim merkezlerine de (MEM) alınabiliyor. MEB bir yandan öğrencileri istatistiki bir aldatmaca ile örgün eğitimde gösterirken bir yandan da öğrencilere verilen ücretleri kamu kaynakları tarafından karşılayarak MEM’ler eliyle öğrencileri sermaye için bedava iş gücü haline getiriyor, çocuk yaşta işçileştiriyor.
Milli Eğitim Bakanı’nın TOBB Türkiye Eğitim Meclisi buluşmasında MEM’ler için açıkladığı öğrenci sayısı ise 1 milyon 264 bin. Nisan 2022 verilerinde MEM’lerdeki 18 yaş altı öğrencilerin oranı yüzde 46’ydı. Yoksulluğun, eğitimde eşitsizliğin artışı, akademik lise sayısı yetersizliği ve sınav sistemlerinin sonucu meslek liselerine, MEM’lere mecbur bırakılan öğrenci sayısını yeterli bulmadığını, mesleki eğitimde “tercihi” kolaylaştıracak yeni tedbirler alacaklarını da konuşmasında ayrıca belirtiyor.
*Tüm yaş gruplarında açıköğretim liselerine kayıtlı öğrenci sayısı ise önceki yıl 1 milyon 566 bin 255 iken 2 milyon 9 bin 480’e, açıköğretim ortaokuluna giden öğrencilerin tüm öğrencilere oranı ise bir önceki yıla göre 3,2’den 6,1’e yükselmiş durumda.
2022-23 eğitim yılı için yaşa göre ayrıştırılmış veri ise yayınlanmadı.
*Deprem bölgesinde bazı il ve ilçelerdeki geçici barınma merkezlerinde ikamet eden ve taşıma yolu ile eğitim hizmeti alan öğrencilerin açık liseye geçebileceği düzenlendi. Öğrencilere okul ,öğretmen ulaştırmak, okula ücretsiz ulaşım hakkı, ihtiyacı olan tüm öğrencilere eğitim bursu vb olanakları sağlamak yerine okul dışına çıkmaları düzenlemesi hayata geçirildi. Deprem bölgesinde okul çağında olan 4 milyon çocuk var. Öğrencilere gerekli kamusal eğitim desteğinin sağlanmaması durumunda binlerce çocuğun örgün eğitim dışına çıkma riski var.
*Okul terklerini yönetmelikle azaltacağını iddia eden bakanlık deprem bölgesindeki öğrenciler için de hafızlık eğitimi alan çocuklar için de örgün eğitim dışına çıkmayı yönetmelik eliyle düzenledi.
Güncel verilere ilişkin ise bir açıklama yok.
* MEB 2022-23 eğitim-öğretim yılının istatistiklerinde özel eğitimdeki öğrenci sayısını 507 bin 804 ile açıklıyor. Ancak aynı MEB okul çağındaki özel eğitim gereksinimi olan tüm çocukların sayısını açıklamıyor.
* MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü (HBÖGM) Göç ve Acil Durumlarda Eğitim Daire Başkanlığı’nın 7 Mart 2023 tarihli verilerine göre Türkiye’de yaşayan 5-17 yaş grubundaki mülteci çocuk sayısı 1 milyon 448 bin 638. 5-17 yaş grubundaki 455 bin 302 çocuk okula kayıtlı değil.
*14 Ekim 2023 yönetmeliğiyle MEB, mevsimlik tarım işçisi ailelerin çocuklarının okula devam etmesi konusunda anayasal yükümlü olmasına rağmen bu sorumluluğu ailelere bırakıyor. Mevsimlik tarım işçisi olarak çalıştırılan çocukların oranı okul terki nedenlerinde ilk sıralarda yer alıyor.
∗∗∗
Uluslararası araştırmalar çok net olarak gösteriyor ki okul terkinin temel nedeni yoksulluk. Kamusal eğitim hakkı ile ilgili önlemler alınmadığı sürece çocuklar akın akın okul dışına çıkıyor. Ya sermaye için ucuz işgücü oluyor ya çocuk yaşta evliliklerle karşı karşıya kalıyor ya da köktenci gruplara, tarikatlara mecbur bırakılıyor.
Örgün eğitim dışındaki öğrencilerin gerçek sayısı nedir?
Örgün eğitim dışına çıkan yüz binlerce çocuk nerede?
*MEB 2022-2023/2021-2022 Örgün Eğitim İstatistikleri
*ERG 2023 Raporu
*Resmi Gazete (Yönetmelik Değişiklikleri)