Asgari ücret, asgari yaşamlar
HAZIRLAYAN: EMEK SERVİSİ
Salgın nedeniyle zor günler geçiren milyonlarca emekçinin gözü, ay boyunca sürecek asgari ücret görüşmelerinde. Görüşmeler devam ederken DİSK Araştırma Enstitüsü’nün (DİSK-AR) hazırladığı araştırma raporu, asgari ücret gerçeğini tüm boyutlarıyla gözler önüne seriyor.
Buna göre, Türkiye artık bir asgari ücretliler ülkesi. Milyonlarca kişi asgari ücrete mahkûm, milyonlarcası ise asgari ücrete dahi erişemiyor. Salgının da etkisiyle asgari ücretin altında çalışanların sayısı giderek artıyor. Kadınların yarısı asgari ücret ve altında çalışıyor.
Dünya ve Türkiye’deki asgari ücret uygulamalarını karşılaştırmalı olarak ele alan raporda, asgari ücretin tespitinde yaşanan adaletsizliklere de dikkat çekiliyor. Türkiye’deki uygulamalar nedeniyle asgari ücrette yaşanan erime, somut verilerle gözler önüne seriliyor. DİSK’in bu kapsamlı araştırmasında öne çıkan bulguları, asgari ücret ve altında ücretlerle yaşamını sürdürmek zorunda bırakılan emekçilerin hikâyeleri ve uzman görüşleriyle birlikte birkaç bölüm halinde yayımlıyoruz.
‘İnsan onuruna yaraşır bir asgari ücret’ mücadelesine katkıda bulunması dileğimizle…
***
Milyonlar asgari ücretten mahrum: Türkiye’de asgari ücretlileşme süreci hız kazandı. Yaklaşık 10 milyon işçi, yani tüm ücretli çalışanların neredeyse yarısı, asgari ücret civarında ücret alıyor. 3,3 milyon işçi ise asgari ücrete bile erişemiyor.
***
Asgari ücretin tarihçesi: 19. yüzyılın sonlarında ilk uygulama örnekleri görülen asgari ücret, yüz yıldır evrensel olarak kabul edilmiş temel insan haklarından biri. Asgari ücreti uygulayan ilk ülke 1894’te Yeni Zelanda. Ardından 1896’da Avusturalya’nın Victoria eyaletinde ve 1909’da İngiltere’de asgari ücret uygulaması görülüyor.
***
1,4 milyon kadın asgari ücrete bile erişemiyor: Toplumsal cinsiyet temelli ücret eşitsizliği asgari ücret verilerine de yansıyor. Kadınların yarısı asgari ücret ve altında ücretlerle çalışıyor. Her dört kadından birinin aldığı ücret, asgari ücretin altında.
***
‘Bize çok daha köklü bir çözüm lazım’: Berivan Sert, asgari ücrete bile erişemeyen binlerce kadın emekçiden yalnızca biri. 26 yaşında, Halk Eğitim Merkezi’nde dikiş öğretmenliği yapıyor. Sabit bir aylık geliri yok, çalıştığı saate göre ücret alıyor. Saat ücreti ise 16 lira 50 kuruş...
***
Gamze Yücesan Özdemir yazdı: Kadınlar bu karanlığı dağıtabilir
***
Asgari ücretin üçte biri vergiye gidiyor: DİSK-AR’ın raporuna göre, brüt asgari ücretin yüzde 33,4’ü (983 TL) vergi ve diğer kesintilere gidiyor. Asgari ücretli bir işçi, yılın 122 günü vergi ve diğer kesintiler için çalışıyor.
***
Ayın 20 günü makarna yiyoruz: Halit Burgazlı 40’lı yaşlarında, ünlü bir lokanta zincirinde garson olarak çalışıyor. “Asgari ücret görüşmelerinden beklentimiz yüksek; ama hiçbir zaman işçinin dediği olmaz” diyor. Veriler de Burgazlı’yı doğruluyor; 2000-2019 yılları arasında yapılan 20 asgari ücret görüşmesinin sadece dördünde taraflar arasında uzlaşma sağlandı. İşçi tarafı 14 kez saptanan asgari ücrete itiraz ederken, patron tarafı sadece 2 kez itiraz etti. Asgari ücret, çoğunlukla hükümet ve işveren tarafının işbirliği ile belirlendi.
