Periyodik hamilelik kontrolleri yıllık izin hakkından düşürülemez
SORU: Çalıştığım firmada izin formu doldurmuş olmamıza rağmen (mazeret izin formu) 1 gün veya 1 kaç saat fark etmiyor. Hafta sonu, pazar gününü de kesiyorlar. Örneklersek cumartesi günü saat 13.00’a kadar çalışıyoruz ama form doldurup o gün işe gelmiyorum. Benim yıllık iznimden saat 13.00’e kadar gelmediğim süreyi 2 gün izin almışım gibi kesiyorlar. Yani cumartesi tüm gün ve pazarı da kesiyorlar. Böyle bir uygulama ilk defa bu firmada görüyorum. Bu yasal mı? Ayrıca yıllık iznimi 8 gün veriyorlar geri kalanları da hamilelik periyodik kontrollerimi düşüyorlar. Ama 14 gün izin almışım gibi, izin dilekçesi doldurtuyorlar bana. Yoksa izne çıkamazmışım. Ne yapabilirim? Haksızlıklar çalışma gücümü kırıyor, üstelik 15 haftalık hamileyim.
CEVAP: İşyerinizde izinlere ve periyodik doğum kontrollerine ilişkin yapılan uygulamalar doğru değildir. Şöyle ki; yıllık ücretli iznin uygulanmasını düzenleyen yönetmeliğin 6. Maddesi’nde aşağıdaki ibare yer almaktadır:
“İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.”
Yönetmelik son derece açık bir biçimde verilen ücretli veya ücretsiz izin ve hastalık izinlerinin yıllık ücretli izinden düşülemeyeceğini belirtiyor. Yine hamile kadın işçinin gebelik süresince periyodik muayeneler için aldığı izinlerin yıllık ücretli izinden düşülmesi mümkün değildir. Çünkü bu izinler zaten kadın işçiye yasa gereği ücretli olarak verilmelidir. Bu konu da İş Kanunu 74. Madde ile düzenlenmektedir ve madde metninde aşağıdaki ibare yer almaktadır:
“Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.”
İşyerinizde yapılan bu hukuksuz uygulamalara öncelikle itiraz etmelisiniz. Ardından bu uygulamalara son verilmez ise şikâyet (Türkiye İş Kurumu) ve iş sözleşmenizi haklı fesih hakkı gibi yasal haklarınızı kullanabilirsiniz.
ŞİKAYET ETMEK İSTİYORUM NASIL BİR YOL İZLEMELİYİM
SORU: Ben bir zincir markette çalışıyorum. işe girdiğimden beri her ay maaşım değişiyor. Ödeme aldığımız ayın bordrosu bir sonraki ayın 20’sinde bize mail olarak geliyor. Ama her seferinde maaşlarım değişti. Mağaza açılışı saat 09.00 olduğu hâlde biz saat 08.30’da açılış yapıyoruz. Mağaza girişinde 09.00 yazısı ve kapanış 21.30 yazısı var. Bize bunun ekstra ödemesi yapılmıyor zaten. İse girişte bize yaklaşık 70 sayfa evrak imzalatıyorlar. Köle düzeni oluşturmuşlar. İsçiyi sömürmek için her şeyi deniyorlar. Dinlenme yerimiz berbat, mağazada hijyen yok. Ben bunları şikâyet etmek istiyorum, nasıl bir yol izlemeliyim?
CEVAP: Aylık (sabit) ücretle çalışıyorsanız her ay ücret değişmez. Saat ücretli çalışıyor iseniz o ay çalıştığınız süreye bağlı olarak elde ettiğiniz ücret değişebilir. Ancak bu durumda da birim saat ücreti sabit olmalıdır. Ücret bordrolarını sizinle paylaştıklarına göre şayet bir olumsuzluk var ise sorup yanıtını almanız gerekir. Bahsini ettiğiniz çalışma süreleri bile (08.30-21.30) eğer vardiya usulü yoksa yasal sınır olan haftalık 45 saat iş süresini aşıyor. Bu sürenin üzerinde olan çalışmalar fazla mesai olarak ödenmelidir. Ülkemizde çalışma hayatını denetleyen kuruluş Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) şubeleridir. İşyerinizin bağlı bulunduğu İŞKUR şubesine şikâyet dilekçesi verebilirsiniz. Ayrıca işçi ödenmeyen fazla mesai ve yasal sürelerin üzerinde çalıştırılma sebepleriyle haklı fesih hakkını kullanabilir. Yani tazminatını talep ederek işten ayrılabilir.