Rakka planları
Suriye’deki savaşın seyrini değiştirecek iki kent var; Birincisi Halep, ötekiyse Rakka. Rakka iki yıldır IŞİD’in elinde ve örgütün başkenti konumunda. Çok denklemli Suriye krizinde IŞİD’i buradan temizleyecek güç savaşta bir adım öne geçmiş olacak. Aynı anda iki farklı cepheden birden kıskaca alınmış olması da esasen bu yüzden. Kuzeyden Demokratik Suriye Güçleri, güneybatıdan Suriye devleti adım adım ilerlerken, olası büyük savaş kapıda.
Rakka’nın teslim alınması için onu besleyen kolların kesilmesiyle mümkün. Bunun için de öncelik Cerablus-Menbiç hattı. Bu hat Rakka’yı besleyen ana damar. IŞİD’in kuzeyden Türkiye üzerinden Avrupa’ya açılan kapısı niteliğinde. Fırat nehri kenarında konuşlu Menbiç’in Kürtlerin öncülük ettiği Demokratik Suriye Güçleri’nin (DSG) eline geçmesi savaştaki üstünlüğün el değiştirmesi demek.
Türkiye’nin “kırmızı çizgisi” Fırat’ın Batısı’na geçerek Menbiç’e yol alan DSG’nin zaferi Rakka’nın temizlenmesi açısından önemli moral-motivasyon sağlayacak ittifak güçlerine.
Rakka’nın kurtarılması IŞİD’in fiilen yenilgisi demek. Ancak kentteki hassas dengeler nedeniyle bu o kadar da kolay olmayacak gibi. Zorlu bir çatışma süreci tarafları bekliyor olsa da, temel sorun kentin paylaşımına dair. Ortak hedef IŞİD olsa da IŞİD sonrası Rakka’ya dair ciddi sorunlar var. Rakka nasıl tanzim edilecek? ABD’nin, Kürtlerin, “ılımlı” muhaliflerin, cihatçıların, Suriye devletinin, Rusya’nın, İran’ın her bir aktörün kendine göre hesabı var. Çakışan hesaplar nedeniyle anlaşmazlık had safhada.
•••
Rakka’yı almak herkesin hedefi! Demokratik Suriye Güçleri’ne destek veren ABD kentin rejimin eline geçmemesi için bastırıyor. ABD koalisyon Güçleri Sözcüsü Albay Steve Warren, IŞİD kontrolündeki Rakka’yı rejim güçlerinin yerine Demokratik Suriye Güçleri’nin ele geçirmesini tercih edeceklerini açıkça deklare etti.
ABD “kurtarıcı” rolüyle yeniden Ortadoğu sahnesinde rol almak ve Suriye’yi dizayn etmek için Rakka’yı kullanma arayışında. Bu vesileyle hem kanlı işgalci imajını düzeltecek, hem de bölgenin en büyük sorunlarından IŞİD’i alt eden güç olacak. Rakka’nın Rusya ve İran destekli Suriye devletinin eline geçmesi ABD açısından kayıp demek. ABD’nin son günlerdeki Rojava hareketliliğinin arka planında bu “korkular” var.
Kürtlerin liderliğindeki SDG’nin oluşturulması da esasen Rakka içindi. Sadece Rakka değil, Arap yoğunluklu bölgelere yönelik operasyonlarda böylesi bir çatı örgütü hem ABD’nin elini kolaylaştıracaktı hem de sahada IŞİD ya da başka örgütlerden temizlenen bölgelerin yönetimini üstlenecek. Rakka’ya yönelik operasyon da bu şemsiyeyle yapılıyor.
Suriyeli Kürtler açısından Rakka ve çevresini IŞİD’den kurtarmak Rojava’yı güvence altına almak demek. Fırat hattında IŞİD olduğu sürece Rojava’ya saldırılar devam edecek. O yüzden Kürtler, Rojava’yı tehlikeye atmadan IŞİD’i olabildiğince uzak yerlerde de yenilgiye uğratmak niyetinde. Bunun için önce Cerablus-Menbiç ardından da kademeli olarak Rakka’nın kurtarmak öncelikli hedeflerden.
Suudi Arabistan ve Türkiye destekli “Ilımlı cihatçılar”dan oluşan Suriye Ulusal Koalisyonu da pay kapma arayışında. Koalisyon temsilcileri geçen hafta boyunca Erbil’deydi. PYD’nin Rakka operasyonunda rol almasını istemeyen Koalisyon Başkanı Enes El-Abde Peşmerge’nin operasyonlarda yer almasını istedi. Niyet PYD’yi devre dışı bırakarak, Barzani yönetimi üzerinden işi bağlamak. Tabi bütün bunlar AKP’nin bilgisi dahilinde. Zira AKP hükümetinin planı da bu yönde.
•••
Sahada bunlar olurken Türkiye’nin Suriye ile İran arabuluculuğunda Cezayir’de yaptığı gizli görüşmelerden henüz bir sonuç alınabilmiş değil. AKP’nin Arap ve Türkmen aşiretlerle irtibata geçip DSG’den koparmaya çalışma hamleleri şimdilik sonuçsuz. Türkiye, Suriye sahnesinde, ancak obüs toplarının erişebildiği yere kadar müdahil olabiliyor! Şimdilik Rakka operasyonunda devre dışı.
Rejim de bir an önce Rakka’yı almak istiyor. Çünkü Rakka’yı Kürtler aldığı zaman hakimiyet alanı genişlemiş olacak ve bu rejim açısından da bir sorun. Bu yüzden Suriye ordusu Rusya’nın desteğiyle El Bab’ı ve Rakka’yı almak istiyor. Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan ise Suriye ordusunun ilerlemesini engelleyebilmek için seferber olmuş durumda. Suriye’nin kazanması bu güçlerin kaybetmesi demek! Rusya’nın “Rakka operasyonunu birlikte koordine edelim” çağrısı ise Moskova’nın yaklaşımını gösteriyor.
Yirmi birinci yüzyılın en kanlı egemenlik ve paylaşım savaşına sahne olan Suriye’de çatışmalara taraf olan aktörlerin hepsi Rakka özelinde kendi oyununu oynuyor. Ancak Rakka’yı almak sanılandan da zor olacak. Belki bunun için IŞİD’e karşı tüm tarafların işbirliği yapması gerekebilir.