Sigortasız çalıştırılmam nedeniyle bana ceza gelir mi?
SORU: Ben SSK’dan emekli olduktan daha sonra Mart 2004 yılında bir sitede güvenlik olarak çalışmaya başladım. Ayda 26 gün (13 gün gece -13 gün gündüz) çalışıyorum. Ancak güvenlik olarak çalıştığım sitede 2004-2013 yılları arasında sigortam yapılmadı. 2013 yılından sonra bahçıvan olarak gösterilmişim. Güvenlik sertifikam da yok. Şu anda 10 bin TL hakkın var diyerek, bir maddeden çıkışımı yapacaklarını söylüyorlar. Şahitlerim var. Gerçek hakkım nedir? SGK’sız çalışmam nedeniyle bana ceza gelir mi?
YANIT: Öncelikle halen işten çıkarma yasağı devam ediyor ve son olarak 2 ay daha uzatıldı. İşveren sizi ancak ‘ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller’den çıkarabilir. Bu da tazminatsız çıkış anlamına gelir. Üstelik bu maddeden çıkarılmanız için işyerinde bir suç işlemiş olmanız gerekir. Bu nedenle önce yapmanız gereken, işvereninizin sizi hangi gerekçe ile çıkaracağını öğrenmek. Şayet yukarıda belirttiğim İş Kanunu 25/2. madde sebebiyle çıkış yapacaksa buna itiraz etmeniz gerekir. Size ödeyeceklerini belirttikleri 10 bin TL’yi neye göre hesap etmişler? 2004 yılından bu yana çalışan birinin sadece çıplak asgari ücretten en basit hesapla kıdem tazminatı 16x2.943TL.= 47.088 TL eder. Dolayısıyla ortada bir hukuksuzluk var. Diğer sorunuza gelecek olursak;
İşverenin emekli olsanız bile sizi sigortasız çalıştırması (emekli çalışan için devlete SGDP primi ödemesi gerekirdi) kendisi açısından suçtur, dolayısı ile sizi bağlamaz. Ödenmeyen genel tatil (bayram) ve fazla mesai haklarınız varsa bunlar için ayrıca hak arayabilirsiniz. Tüm bu konular için bir avukatla birlikte hareket edin.
***
İşveren ‘Sana ihtiyacımız yok’ dedi
SORU: Ben özel sektörde 4 yıldır engelli personel olarak çalışıyorum. Pandemi nedeni ile ödenek aldım, sonrasında beni çağırdılar, ödeneği kestiler. Ben hastalığımdan dolayı rapor aldım, rapor bitiminde işe geldiğimde bana neden geldiğimi ve bana ihtiyaçlarının olmadığını söylediler. Ve de iş yerinde görevim olmadan kaldım. “Bana ihtiyaç yoksa yasal çerçevede benim tazminat hakkımı verin” dedim. İki gündür işyerinde misafir gibi bekliyorum ama dönüş olmadı bana. Yasal olarak ne yapmam lazım?
YANIT: Öncelikle engelli personel çalıştırmak yasal bir yükümlülüktür. İşveren bu yükümlülüğü devam ettiği sürece engelli personeli “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı bir davranışı” olmadığı sürece işten çıkaramaz. Yani “Sana ihtiyacımız kalmadı” şeklinde bir yaklaşım yasal bakımdan mümkün değildir. İşveren engelli personele, engeline uygun iş yaratmak zorundadır.
Sizin yapmanız gereken, işverenden iş sözleşmenizin sona erdirildiğini, yani işten çıkarıldığınızı bildiren bir yazılı fesih bildirimi almak olmalıdır. İşveren bu bildirimi vermezse işe gitmeye devam edin. Bu belgeyi almaksızın işe gitmemezlik yapmayın; çünkü işveren devamsızlıktan çıkışınızı yapar ve tazminat ödemez. Bu belgeyi aldıktan sonra da işyerinizin bağlı bulunduğu Türkiye İş Kurumu şubesine başvurup şikâyette bulunun. Hatta fesih yazısı vermezse yine de İŞKUR’a şikâyetinizi yapın. Buradan sonuç alamazsanız arabulucu ve dava yoluna gitmeniz gerekir.