Şeyhül İdman
Bugün spor tarihimizin soyadından da anlaşılabileceği gibi sıra dışı bir ismini anlatmak istiyorum. Ali Faik Üstünidman’ı.
Üstünidman, 1859 yılında İstanbul’da doğar. Babası Maliye Nezareti Düyûn-u Umumiye muhasebeciliğinden emekli bir bürokrattır. Ailede daha da gerilere gittiğimizde Maliye Nezareti Emekliler Maaş Şubesi Müdürü Ahmet Efendi ve II. Mahmud’un Istabl-ı Amire Başkâtibi İbrahim Ethem Efendi gibi büyükbabalara, büyükdedelere çarparız. Önemli bürokrat ailenin çocuğudur hâsılı. Kendisi için de böyle bir geleceğin tasarlandığını tahmin etmek zor değil.
Ancak Ali Faik bürokrasinin duvarlarından sekip spora çarpacaktır on iki yaşında başladığı Galatasaray Lisesi’nde, o zamanki adıyla Mekteb-i Sultani’de. Ona bir soyad, unvanlar ve lakaplar kazandıracak idmanlar burada başlayacaktır. İdmanların en önemli oyuncuları Curel, Moiraux, Martinetti ve Stangali gibi spor hocaları olacaktır. Ama özellikle Moiroux’nun ısrarıyla jimnastik, hayatına bir daha çıkmayacak biçimde girer. O kadar başarılıdır ki, lise son sınıftayken artık öğretmenlerinin gözetiminde derslere girmekte, öğretmenliğe hazırlanmaktadır. Mezun olur olmaz da görevine resmen başlar. O yıllarda Alman Elçiliği’nden gelen bir heyetten öğretmenlik yeterliliği için onay bile alır. Derler ki Ali Faik Bey Mekteb-i Sultani’ye hokey sporunu getirir. Okula tenis kortları yaptırdığı söylenir. Dönemin ilk jimnastik bayramı da onun tarafından düzenlenir. Mekteb-i Sultani öğrencilerinin Kağıthane’de toplanıp yaptıkları jimnastik gösterisi büyük ilgiyle izlenir.
Jimnastik aşkı okul sınırlarını aşan Ali Faik Bey, Beyoğlu’nda bir jimnastikhane açar. Öğrencileri arasında Selim Sırrı Tarcan, Rıza Tevfik Bölükbaşı ve Ali Sami Yen gibi önemli sporcular sayılabilir. Yetmez Dünya Şampiyonu Pehlivan Kara Ahmet de onun tedrisatından geçer.
İleri derece Fransızca ve Almancası sayesinde Maliye Nezareti tarafından Viyana, Paris, Berlin ve Leipzig’e çevirmen olarak gönderilir. Görevinin yanı sıra incelemelerde bulunup jimnastik sporunun dünyadaki gelişmelerini de takip etme şansı yakalar.
Üstünidman altı kitap yazar ancak bunlardan iki tanesini; Jimnastik Yahut Riyazeti Bedeniye ve Jimnastik Mecmua-i Eşkâli yayınlanır. Amud-i Fikari’nin Su-i Teşekkülatı, Ecdadımız, Jimnastik Tarihi ve Jimnastik İlminde Tahariri-i Hakikat kitapları basılmaz. Servet-i Fünûn’da makaleleri çıkar. 44 yıllık hocalık hayatını 1924’te tamamlar. 1925 yılında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (TİCİ) tarafından kendisine “Türkiye İdmancılar Şeyhi / Şeyhül İdman” unvanı verilir. 1926’da Maarif Vekâleti tarafından “Fahri Öğretmen” unvanı alır, Maarif Nişanı’yla ödüllendirilir.
1930 yılından sonra sağlığı bozulur. Görme yetisini kaybeder. 2 Aralık 1942 tarihinde 83 yaşında aramızdan ayrılır.
Ne hikâye. Rahat uyusun.