Tarih, damak tadı ve Pasifik: Peru
Peru, artık İnka Uygarlığı’nın merkezi olmaktan çok daha fazlası. Gastronomide yaptıkları büyük atak, Pasifik kıyısındaki Lima sahillerini dolduran sörf meraklıları, And Dağları’nın gölgesindeki doğa sporları ve dahası ile çok farklı tatlar öneriyor. Peru’yu haziran ayında ziyaret ettik.
Peru her yönüyle bir karşıtlıklar ülkesi. Bunu Jorge Chavez Havalimanı’ndan Lima’nın merkezine doğru yolculuk etmeye başladığınız anda anlayabiliyorsunuz. Tabii ki ülkeye gelen turistlerin nerede ise tamamının ajandasında dünya harikası Machu Picchu ilk sırada ve onu İnka Uygarlığı’nın geri kalan mirasları takip ediyor. Ülkeye geliş öncesi yapılan planların tümü genellikle buna yoğunlaştığından, uçaktan indiğiniz andan itibaren sürprizler sizi karşılamaya başlıyor.
Gelire göre dağılım
11 milyona yakın insan yaşıyor başkent Lima’da ve bu 11 milyon havalimanından sahile kadar adeta gelir düzeyine göre aşamalı olarak dağılmış durumda. Lima’da fakirlik ve zor yaşam koşulları başkentin bazı kesimlerinde insanın içini acıtacak derecede. 1970’lerde taşı toprağı altın denerek birçok insanın fırsatları değerlendirmek için akın ettiği (tanıdık geldi mi?) şehir bu kadar nüfusu kaldıramayınca insanlar sahilden uzak bölgelerde varoş veya gecekondu mahalleleri kurmuşlar. Bu mahallelerin bazılarına Peru hükümeti tarafından ancak birkaç yıl önce su ve elektrik verilebilmiş. Söz konusu mahallelerde güvenlik hala önemli bir sorun ve bugüne kadar 5 farklı kıtayı ziyaret etmiş bir insan olarak ilk kez bir mahalleye girmek için güvenlik kapısından geçmek zorunda olunduğunu gördüm. Üstelik Lima varoşlarında bu, tek tük rastlayacağınız bir durum değil, bu tür mahallelerin birçoğunda aynı görüntü ile karşılaşıyorsunuz. Tabii ki bunlar turistlerin uğrak yeri mahalleler değil, ancak yine de bilginiz olmasında fayda var. Ama ne olursa olsun içine düşmekten kaçınamayacağınız bir şey var ki o da trafik. 25 yıl İstanbul’da yaşamış birisi olarak söylüyorum, Lima trafiği bazı anlarda İstanbul’u gerçekten aratıyor. Başkentin Chorrillos bölgesinde 2-3 kilometre uzunluğundaki bir yolda sadece oto tamircileri bulunuyor ve bunun sebebini trafiğe girdiğinizi anlıyorsunuz. Trafikte kaza yapmamış ve hasarlı araç yok gibi. Pratikte uygulanan hiçbir kural yok. Haliyle, hurdaya dönmüş otobüslerle beraber, taksi, midibüs ve minibus tipi araçlar trafiği en iyi ifade ile kâbusa döndürüyor.
Kıtanın zirvesindeki restoranlar
Dünyanın “En İyi 50 Restoranı” listesinin ilk 10’unda Güney Amerika’dan 2 adet restoran var ve bunların ikisi de Lima’dan. Central ve Maido. Güney Amerika’nın En İyi 50 Restoranı listesinde de 9 tane ile yer alıyorlar. Özellikle bunlardan Central’in şefi Virgilio Martínez dünyanın yeni nesil şefleri arasında bir yıldız durumda. Rakımı 0 ile 6 bin metre arasında değişen ülkesinin çeşitli yüksekliklerinden topladığı malzemelerle oluşturduğu deneysel menü onu büyük bir yıldız haline getirdi. Bu yüzdendir ki restoranına ağustos ayına kadar yer bulamıyorsunuz. Peru’nun bu şaha kalkışı, Güney Amerika’nın en ünlü şeflerinden Gastón Acurio’nun1994’te Lima’da açtığı, Fransız mutfağının yemekleri ile Peru tatlarını birleştirdiği Astrid & Gastón ile başladı. Biz Peru’da bu furyanın yine önde gelen mekânlarından 3 tanesinde şansımızı denedik (bakınız liste). Peru mutfağının, deniz ürünleri, tatlı patates, soğan, mısır, yeşillik ve “kaplan sütü” denilen limon, soğan, kişniş, sarımsak ve Şili biberi ile yapılan sosun birleşimi ile oluşan yemeği “ceviche” Lima’nın en iddialı olduğu yemek ve bu yemekte uzmanlaşmış restoranlara “cebicheria” deniyor. Şehirde farklı çeşitlerini farklı kalitelerde bulmak mümkün. Fiyatlar Avrupa ortalamalarının altında.
Gece hayatı iki bölgede gelişkin
Lima’nın gece hayatı, kültür-sanat ve damak tadı olarak gelişmiş 2 bölgesi var. Sahilde konuşlanmış Miraflores ve Barranco. Miraflores restoranların, hafta sonu spor aktivitelerinin yapıldığı parkların, bütçeye göre hostelden otele kadar uzanan konaklama imkânlarının, müzelerin ve lüks apartmanların toplandığı muhit. Aynı zamanda sahili sörfçüler ile dolu. Biz burada hakkımızı Modern Sanatlar Müzesi (MAC) ile dünyaca ünlü fotoğrafçı Mario Testino’nun Barranco’daki müzesi MATE’yi ziyaret ederek kullandık. Barranco şehrin geleneksel ve modern tarafının buluştuğu nokta olarak görülebilir. Burada 60’ın üstündeki iki yıllanmış çınarın işlettiği, hem bütçeye hitap eden hem de yerli halkın mesken tuttuğu Juanito’da bir şeyler içmenizi öneririz, içerideki yaş ortalamasının 40’ın üstünde olduğunu belirterek. Limalı birçok sanatçı da mekânın müdavimi.
Huaca Pucclana
İspanyol etkisi
Lima’da antik değeri olan 2 önemli yapı var ve ikisi de İnka Uygarlığı’ndan çok daha once Lima’da kurulmuş uygarlıklara ait yapılar. Birisi Miraflores bölgesinin içinde bulunan Huaca Pucllana. Başkentin merkezindeki şehirleşme sebebiyle, bugün orijinal haline göre oldukça küçük bir alanı kapsayan piramit ve etrafındaki tören alanı M.S. 200 ile 700 yılları arasında yapılmış ve o yıllarda sadece kentin ileri gelenlerinin ve din adamlarının girebildiği bir merkezmiş. Kilden elde edilmiş, bugünkü tuğlaları andıran taşların adeta bir kitaplığı andıran şekilde muntazaman yerleştirildiği Huaca Pucclana’nın merkezindeki kalıntıların yüzde 70’i 1500 yılı devirip bugüne kadar gelebilmiş ve kalan yüzde 30’u restorasyon ile tamamlanmış. Diğer miras ise Lima’ya 35 kilometre uzaklıktaki, 1100 yılında kurulmuş Ichma Uygarlığı’na ait devasa arkeolojik alan Pachacamac. Evrenin yaratıcısı olduğuna inanılan Pacha Kamaq’dan adını alan bölge oldukça büyük, dolayısıyla bu bölgeyi tur otobüsüyle gezme gibi bir seçeneğiniz var. Lima merkezinden bir taksiye atlayıp gitmeniz de mümkün.
Lima varoşları
Yeri gelmişken belirtelim, giderek popülaritesini artıran Uber, Lima’da oldukça iyi bir alternatif. Hem güvenilirlik, hem fiyat hem de araçların durumu açısından.
Lima - Plaza Mayor
Sahilden 10 kilometre uzaklıkta ise Lima’nın tarihi merkezi var. Plaza Mayor’un etrafında bulunan Lima Katedrali, San Francisco Katedrali, Peru Hükümet Sarayı, Lima Belediye Sarayı tüm görkemleriyle arz-ı endam ediyorlar. Özellikle Belediye Sarayı’nda en görkemlileri bulunan, ahşap işlemeleri ile dolu balkonlar UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde ve şehirde bu balkonlardan irili ufaklı tam 1600 adet bulunuyor. Tabii binaların birçoğunun 16. yüzyılda inşa edildiği bu bölgede önemli bir İspanyol etkisi hakim.
Lima sokakları
Lima genelde turistlerin çok vakit geçirmediği, ülkenin geri kalan bölgelerine gitmek için adeta bir geçiş merkezi olarak kullandıkları bir şehir. Ayrıca bir turist olarak yapabileceğiniz aktiviteler de şehrin birkaç bölgesinde toplanmış durumda. Biz yazıyı yukarıda bahsettiğimiz gastronomik sahneden ziyaret ettiğimiz restoranların listesi ile bitirip, ikinci bölüm için Cuzco ve İnka Uygarlığı’na yelken açıyoruz.
La Mar - Pulpo
La Mar: Deniz ürünlerine odaklanmış bir “cebicheria”. Rezervasyon sisteminin olmadığı ve gün ortasında sadece 5 saat açık olan mekânın önünde 12.00’den itibaren kuyruk oluşuyor. Biz 14.30’da vardığımız mekânda ismimizi kapıya yazdırarak 25 dakika bekledik ama sonunda her yönüyle buna değmişti. La Mar’ın ünü kıta çapına yayılmış durumda.
La Gorda: Menüsü her gün değişen ve konuşkan Carmen tarafından işletilen, Miraflores’teki bu küçük restoran gezimizin sürpriziydi. İşletilen dediğime bakmayın Carmen ve tek bir garson La Gorda’nın tüm personeli. Patatas Bravas gibi basit bir yemeği bile güzel bir tecrübeye dönüştürebiliyor.
El Mercado - Churros
El Mercado: Lima’nın ünlü şeflerinden Rafael Söderling’in restoranı hem öğle hem de akşam saatlerinde dolup taşıyor. Rezervasyon yaptırmanız tavsiyemiz, tadacağınız en güzel churros, İspanya’dan uzakta bu restoranda olabilir.
Edo: Maido’dan sonra şehirde akla gelen ikinci Japon restoranı. Alev makinesinden geçen suşiler, yosun salatası ve müthiş teriyaki. Öğlen yemeklerinde daha müsait, zira bir önceki akşam gittiğimizde bekleme süresinin 45 dakika olduğu söylenmişti.
Isolina - Ceviche
Isolina: Büyük porsiyonlardan hoşlananların mekânı. Menüsünde 4 kişilik tabaklar, 800 gramlık etin servis edildiği yemekler var. Barranco’nun girişindeki restoranın son derece yardımsever bir personeli var.
Barra Mar: Bu listenin bonusu. Barranco bölgesinde köhne bir balıkçı restoranına benzeyen bu küçük mekân oldukça hesaplı fiyatlara taze deniz ürünleriyle ağızda patlayan tatlar sunuyor.
Pachacamac