Yeni nesil platform BeReal, sosyal medyanın yarattığı sorunları çözecek mi?

Odanızda uzanmış miskince bir şeyler atıştırıyor ve belki dizi izliyorsunuz. Saçınız başınız dağınık. Varsa makyajınız bozulmuş. Telefonunuzdan bir bildirim geliyor. Post paylaşmak için iki dakikanız var. Hızla toparlanıp bir fotoğraf çekiyorsunuz. O da ne? Hem ön kamera hem arka kamera aynı anda çalışıyor ve bir köşeye sizin en gerçek halinizi koyarken, karşınızda ne olduğunu da gösteriyor. Hiç Instagram’lanabilir bir an değil. Çünkü her şey fazlasıyla gerçek. İki dakika içinde çok sayıda çekim yapıp en beğendiğimi koyayım deseniz, kaç deneme yaptığınızı dahi ifşa ediyor. Neyse filtreyle düzeltirim deseniz filtre yok. Bugün paylaşmayayım, millet ne paylaşmış bakayım deseniz, siz bir şey paylaşmadan başkalarının paylaşımlarını görmenize de izin yok. Bugün paylaşılanlar yarın kayboluyor. Dahası günde birden fazla paylaşım yapmanıza da izin yok. Her gün belirsiz bir saatte bildirim geliyor, bildirimden sonra iki dakika içinde paylaşım yapabiliyorsunuz. O anı kaçırırsanız, gecikmeli paylaşabilirsiniz ama o günkü paylaşımınızı herkesle aynı anda yapmadığınız, yani oyunu kuralına göre oynamadığınız açıklanıyor. Tüm bunlar BeReal isimli Fransa menşeili yeni nesil sosyal medya uygulamasında oluyor.

BURASI ÜNLÜ OLACAĞIN YER DEĞİL

BeReal, üç yıl önce kurulmuş ve aşağı yukarı iki yıldır faaliyette. Ticari farklılaşma alanı olarak Instagram’ın ve genel olarak sosyal medyanın yalan dünyasını tersyüz etmeyi seçmiş. Zaten bu isminden de belli. ‘Gerçek ol’ diyor ve insanları en gerçek halleriyle paylaşım yapmaya zorluyor. Nasıl Twitter’ın başlangıcında 140 karakter sınırı varsa, nasıl Snapchat 24 saat içinde silinen paylaşımları getirdiyse, BeReal de günün herhangi bir saatinde kendi belirlediği iki dakika içinde paylaşım yapmaya zorluyor. “Burası ünlü olacağın yer değil” mesajıyla daha girerken uyarısını yapıyor ve ekliyor “Influencer olmak istiyorsanız, Tiktok ve Instagram’da kalabilirsiniz.” Yani platform kendi nişini “arkadaşlar arasında kalmak” olarak belirlemiş. Zaten sosyal medyanın ilk yıllarının misyonu da buydu. Sonra, bir önceki yazıda “Arkadaşlarımı geri ver Instagram” başlığıyla değindiğim üzere, sosyal medya platformları “yeterince ilgi çekici değillerse arkadaşlarınızı görmezden gelebilirsiniz” noktasına ulaştı. Çünkü algoritmalar yardımıyla gösterecekleri daha ilginç şeyler vardı. O telefonu elinizden bırakmamanız ve platformu terk etmemeniz için her şeyi yapabilirlerdi. BeReal böyle bir sürekliliğe talip değil. Bunun yerine “günde bir kere bak ve bırak” yaklaşımını benimsiyor. İnsanların ekran süreleriyle ilgili endişelerin arttığı bir çağda akılcı bir yaklaşım. Tabii bunu da ticari bir fırsat olarak okumak gerekir. Nihayetinde gerçek veya değil, filtreli veya filtresiz bir performansa zorluyor ve verisini biriktiriyor.

ANTI-INSTAGRAM ÇAĞI MI BAŞLIYOR?

BeReal Türkiye’de henüz pek bilinmiyor ve bir çıkış yaşamadı ama eli kulağında diye düşünüyorum. Çünkü küresel olarak Temmuz 2022’de, kuruluşundan bu yana en büyük yükselişini yaşadı, bir önceki aya göre indirmeleri %86 arttı ve toplamda 22,8 milyon civarına ulaştı. Tabii bu haliyle diğer sosyal medya platformlarının yanında mikroskobik kalıyor ama bu ivme devam ettiği takdirde bir rakip olabilir. Özellikle Instagram’ın Tiktok tehdidiyle değişiklikler yapıp geri almasıyla yaşadığı kriz, BeReal gibi Anti-Instagram tarzı uygulamaların (Dispo, Poparazzi, Dimensional vb.) önünü açabilir. Platformlar konusunda uzmanlaşan Casey Newton’a göre de BeReal için bir fırsat var; çünkü Snapchat yükselişteyken Instagram arkadaşlarımızın ne yaptığını görmek için kaçtığımız bir yerdi, bugün Instagram arkadaşlarımızdan arındırılıp önerilen gönderilerin mecrası haline geliyorsa, arkadaş grupları için yeni bir sosyalleşme aracı aradan sıyrılabilir.

BeReal BİR VAHA MI?

Peki tüm bunlar sosyal medyanın yarattığı sorunları çözer mi? BeReal, takipçi sayısını göstermemesi, etkileşim çılgınlığı yaratmaması ve en önemlisi Instagram gibi platformlardaki mükemmellik baskısından uzak olmasıyla genç kuşakları rahatlatıyor ve ilgi görüyor. Yine de diğer sosyal medya platformları için bir tehdit oluşturur ve dönüştürür demek için çok erken. Şimdilik onların bıraktığı boşlukta bir oyun alanı bulacak gibi görünüyor. Daha önemlisi BeReal’in henüz yatırım aşamasında olduğunu unutmayalım. Üstelik diğer sosyal medya platformlarını da finanse eden kişi ve kuruluşlardan yatırım alıyor. Sonuçta her yatırımın bir dönüşü var ve her şey aynı kalmayacak. Öyle ki henüz platformda reklam bile yok. Bir abonelik modeli de ilan edilmiş değil. Tüm büyük sosyal medya platformları gibi ‘ücretsiz kullandır, verileri şahlandır’ modeliyle çalışıyor. Örneğin eğer varsayılan ayarlardan kapatmazsanız gönderdiğiniz her fotoğrafa konumunuzu da iliştiriyor. Ayrıca çalışma modeli nedeniyle insanların belirli saatlerde gerçekte ne yaptığıyla ilgili çok değerli veri toplama fırsatı da var. Evet, BeReal’in gerçeklik vaadi ve Instagram’ın filtreli dünyasını ters yüz eden çalışma modeli sevimli geliyor ama platform gördüğümüz kadarıyla herkesin gittiği yola başka bir havuçla gidiyor. Bence sosyal medya platformlarının insanlarda yarattığı tahribatı düzeltmeye yönelik yapılacak tek gerçek tartışma, veri ve dijital emek bilinci üzerinden yapılabilir. Çünkü sosyal medya platformlarının asıl filtresi ve büyüsü bu. Yani herkese ücretsiz hizmet sunuyormuş gibi yapıp aslında gönüllü çalıştırıyor ve pazarlıyor olmaları. Eğer gerçekten “be real” olacaksak, önce bu filtreyi kaldırmamız gerekiyor. Sonra herkes ne yapacağına özgür iradesiyle karar verecektir.